Επίσκεψη στην Σαμψούντα

Η Σαμψούντα είναι το μεγαλύτερο σήμερα λιμάνι στον Εύξεινο Πόντο, μια πόλη με ένδοξη ιστορία. Χωριζόταν στην Άνω και Κάτω Αμισό ή Δυτική και Ανατολική, και φημιζόταν για το εμπόριο της - ιδιαιτέρως καπνών άριστης ποικιλίας και ξηρών καρπών - αλλά και για τα ελληνικά σχολεία της, όπως ήταν το Τζινέκειο γυμνάσιο, στα οποία δίδαξαν και φοίτησαν σημαντικές προσωπικότητες του πο­ντιακού ελληνισμού.

Στη Σαμψούντα, στις 19 Μαΐου 1919, ο Μουσταφά Κε­μάλ, κατέστρωσε, μαζί με τους συνεργάτες του τα επιτελικά του σχέδια για την αντιμετώπιση των ισχυρών ελληνικών ανταρτικών ομά­δων, που δρούσαν στις περιοχές της Σαμψούντας και της Πάφρας, αλλά και σε ολόκληρο τον Δυτικό Πόντο.

Μερικά χρόνια αργότερα, οι φανατικοί Τούρκοι προσέ­φεραν στον Μουσταφά Κεμάλ το κλειδί της πόλης, σε μια περίλαμπρη εκδήλωση στο αραβικού ρυθμού κτίριο του δημαρχείου.

Αξιοθέατα της πόλης είναι το μουσείο, τα καπνεργοστά­σια, το Τζινέκειο γυμνάσιο, ένα μέρος του κτιρίου του οποί­ου έχει κατεδαφιστεί, με λίγες αίθουσες που διατηρούνται και όπου τα Τουρκόπουλα κάνουν μάθημα. Στην απέναντι πλευρά, ήταν το σχολείο αρρένων. Τα χτίσματα και η αυλή είναι μεγάλα.

Δίπλα στο σχολείο υπήρχε μεγάλος ναός της Αγίας Τρι­άδας, που τον έχουν κατεδαφίσει οι Τούρκοι. Υπάρχουν σπίτια Ελλήνων, όπως του Πορλόγλου και άλλα, εμπορικά καταστήματα, ανάμεσα στα οποία είναι πολλά χρυσοχοεία και η πλατεία του Ωρολογίου. Εδώ οι Τούρκοι κρέμασαν Πόντιους πατριώτες.

Η Πλατεία με το ρολόϊ

Σε μικρό χρονικό διάστημα, τα τελευταία χρόνια, οι Τούρκοι άλλαξαν τη μορφή της πλατείας και την αρχι­τεκτονική του ρολογιού, που προφανώς το έκαναν για να ξεχαστεί η σημειολογία του... Η ώρα είναι σταματημένη στην ώρα του ξεριζωμού. Το δημαρχείο και άλλα κτίρια τα βλέπει ο επισκέπτης μόνον από έξω.

Στην περιοχή της Σαμψούντας, στην πεδιάδα που σχη­ματίστηκε από προσχώσεις, έχουν τις εκβολές τους, σχημα­τίζοντας Δέλτα, οι ποταμοί Ίρης (Γεσίλ Ιρμάκ), Άλυς (Κιζίλ Ιρμάκ) και Λύκος (Γκερμελί Ιρμάκ).

Η αρχαία Αμισός, ήταν αποικία των Μιλησίων. Στο μου­σείο της - στη δυτική πλευρά της πόλης - φιλοξενούνται ση­μαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και ψηφιδωτά, με παρα­στάσεις των τεσσάρων εποχών του έτους.

Στην Άνω Αμισό - στα ανατολικά - ως εκ θαύματος, σώζονται μερικά παλιά σπί­τια κοντά στα θεμέλια του ναού της Αγίας Τριάδας, όπου έχουν απομείνει μόνον αυτά, αλλά και κάποια κτίρια σχολείων και  μερικά αρχοντικά των πλουσίων αστών Ποντίων, που τα εγκατέλειψαν βιαίως, για να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

Στην περιοχή, ζουν ακόμη Τόνιαληδες μουσουλμάνοι, Έλληνες στην καταγωγή, μερικοί από τους οποίους παί­ζουν λύρα και τραγουδούν ποντιακά. Τους Έλληνες αυτούς παρουσιάζουν οι Τούρκοι σαν ένα μέρος της παράδοσής τους!...

Αφροδίτη Παπαδοπουλου-Τελιδου