Ο Εκκλησιασμός της Σανταίας

Ο εκκλησιασμός ήταν, μια κοινωνική εκδήλωση.

Οι Σανταίες πήγαιναν τακτικά στην εκκλησία, άναβαν κεριά, έκαναν "γονατοκλισίες" και έλεγαν δικές τους αυτοσχέδιες προ­σευχές.

Η πιο συνηθισμένη ήταν:

"Θέ μ', όλεν τον κόσμον να ελάς κ' εμάς  πα' να μη ανασπάλτς", ή "Θέ μ', όλεν τον κόσμον να ελάς και τελευταία εμάς".

Ήσαν γυναίκες θρησκευόμενες. Σεβότανε τον παπά και τον προσφωνούσαν "Δάσκαλε!". Πίστευαν απόλυτα στη Θεία Δίκη. Γι' αυτό και απόφευγαν να κάνουν αδικίες.

Κρατούσαν όλες τις νηστείες. Ακόμη και οι έγκυες κρατούσαν νηστεία ολόκληρη τη Σαρακοστή.

Ισχανάντων -Σαντάς

Μερικές γυναίκες Αεθοδώριζαν" για το καλό του σπιτιού τους. Πολλές ανύπαντρες κοπέλες "Αεθοδώριζαν" για να έχουν κα­λό τυχερό.

Το Αεθοδώρισμαν ήταν νηστεία από φαγητό και νερό τις πρώ­τες τρεις μέρες της πρώτης βδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής. Δη­λαδή από την Καθαρά Δευτέρα ως την Τετάρτη που γινότανε λει­τουργία, ή από την Τετάρτη έως το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων.

Από την νηστεία δεν εξαιρούσαν ούτε τα παιδιά. Μάλιστα, για να μη γκρινιάζουν τα παιδιά και να μη ζητούν να φάνε αρτύσιμα φαγητά, κάνανε "τον Κουκαρά" και τα φοβέριζαν τα καημένα. Ο "Κουκαράς", ήταν το φόβητρο των παιδιών.

Παίρνανε ένα κρεμμύδι, το μαύριζαν με καπνιά και έμπηγαν στην κοιλιά του εφτά φτερά, όσες και οι εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Έπειτα το κρεμούσαν από το ταβάνι και όταν τα παι­διά γκρίνιαζαν, το κουνούσαν και 'κείνα από τον φόβο τους μαζεύ­ονταν σε μια γωνιά.

Κάθε βδομάδα αφαιρούσαν από ένα φτερό. Το Μ. Σάββατο έ­βγαζαν το τελευταίο φτερό και τα παιδιά γεμάτα χαρά περίμεναν να φάνε τη Λαμπρή το κόκκινο αυγό.

Γενικά οι γυναίκες εκτελούσαν με μεγάλη ευλάβεια όλα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, κυρίως όσα αφορούσαν τους νεκρούς:

Έκαναν κόλλυβα τα Ψυχοσάββατα, "τη Ψυχού", "τ' Άντίψυχου" και "τ' Άεθοδωρή". Κόλλυβα έκαναν και τις πέντε Παρασκευές των Χαιρετισμών καθώς και την Παραμονή της Πεντηκοστής, "τ' Ήμεροθανάτ'", για να πεθάνουν την ημέρα και όχι τη νύχτα.

Στις μεγάλες γιορτές, όπως των Χριστουγέννων, των Φώτων και της Λαμπρής, έκαναν "λαβάσα" - λαγάνες και τα μοίραζαν στο εκ­κλησίασμα.

Αλλες φορές αντί για "λαβάσα" έκαναν μεγάλα ψωμιά, "καθαρόν ψωμίν", σιταρήσιο, που το έκοβαν σε κομμάτια μεγάλα, τα "καθία" και τα μοίραζαν. Αν περίσσευαν τα πήγαιναν στους φτωχούς και στις χήρες.

Ακόμη, έντυναν ορφανά, έκαναν ελεημοσύνες, για να "σωτηράε-ται, να σωθεί, η ψυχή των πεθαμένων.

Τα Φώτα άναβαν κεριά "Πάππων προς Πάππων", εκτελούσαν δηλαδή, όλες τις παραγγελίες των νεκρών.

"Τα Φώτα θέλω το κερί μ' και τη Ψυχού κοκκόπα, και τη Μεγάλ' Παρασκευήν, έναν μαντήλ' δακρόπα". - Τα Φώτα θέλω το κερί μου και των Ψυχών κόλλυβα, και τη Μεγάλη Παρασκευή, ένα μαντήλι δάκρυα.

Με τον τρόπο αυτό έδειχναν ότι σέβονταν και τιμούσαν τους νεκρούς και ακόμη ότι πίστευαν στην μετά θάνατον ζωήν.

Πόπη Τσακμακίδου - Κωτίδου

Φιλόλογος-Συγγραφέας