Στην παρουσίαση του βιβλίου «Η Αντιγόνη τού Σοφοκλή στην ποντιακή διάλεκτο», του Θεόδωρου και του Στάθη Κωνσταντινίδη[1], που έγινε στην αίθουσα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, παρουσία πλήθους ακροατών, ο πρόεδρος τής Ευξείνου Λέσχης Κώστας Αποστολίδης εξήρε, στον χαιρετισμό του την προσφορά τής οικογένειας Κωνσταντινίδη στην κοινωνία τής Κοζάνης και στα γράμματα.
Ο καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Στάθης Πελαγίδης τόνισε: «Την Αντιγόνη τού Σοφοκλή είχα την ευτυχία να την διδαχτώ, ως μαθητής, αλλά και να τη διδάξω, ως καθηγητής, για μεγάλο διάστημα. Ομολογώ ότι τώρα την έζησα πραγματικά μέσα στο πετσί μου.
Πρώτα, διότι «καλατσιεύω» τα ποντιακά μέχρι και σήμερα. Κυρίως, όμως, επειδή η μετάφραση του Θεόδωρου Κωνσταντινίδη, μπορεί να έγινε με βάση τη διαμορφωμένη σήμερα κοινή ποντιακή διάλεκτο, εμφανίζεται, ωστόσο, ως μετάφραση, όχι λεκτική (κατά λέξη), αλλά νοημάτων, καταστάσεων και χαρακτήρων.
Με αυτήν την έννοια μπορούν και οι μη χρήστες τής ποντιακής να μπουν κάπως στα ενδότερα τής Αντιγόνης. Θέλω να πιστεύω ότι:
1) Με το παρουσιαζόμενο βιβλίο ενισχύεται η γλωσσική, εκπαιδευτική, παιδαγωγική βιβλιογραφία.
2) Το βιβλίο είναι χρησιμότατο στα διαπολιτισμικά τμήματα ή σχολεία με ποντιόφωνους μαθητές. Χρησιμότατο, επίσης, στους θεατρικούς ποντιακούς ομίλους. Γενικά, στους ποντιακούς συλλόγους. Ευχάριστο εργαλείο για την προσέγγιση όλων στο θησαυρό τής αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Ελπιδοφόρο ξεκίνημα για επόμενα ανάλογα εγχειρήματα των συγγραφέων».
Ο δρ. Γεώργιος Τσακαλίδης, θεολόγος, είπε: «Ο αναγνώστης πέρα από ης θαυμάσιες ποιητικές αποδόσεις έχει να χαρεί και αρχαιότατες εικόνες που χρησιμοποιεί ο Θεόδωρος στη μετάφρασή του, αφήνοντας κατά μέρος την κατά λέξη μετάφραση.Αυτό που λέει η Ισμήνη στην Αντιγόνη «αμήχανων εράς» το αποδίδει ο Θόδωρος πολύ πετυχημένα «ταλεύς σ' απίαστα». Είναι σαν να βλέπουμε την Αντιγόνη να πηδά και να θέλει να πιάσει έναν στόχο που βρίσκεται σε μεγάλο ύφος, πολύ πιο πάνω από αυτό που μπορεί να πηδήσει.
Τα λόγια του χορού, που περιγράφουν τη δίνη του πολέμου, τα μεταφράζει ο συγγραφέας με την εικόνα του αέρα που λυσσομανά «αμόν αγέρας το φυσά, άγρος γουτουρεμένος».
Τα ξεφωνητά τής Αντιγόνης, όταν είδε ξέταφο το λείψανο του αδελφού της, αποδίδει ως εξής: «Λαλίαν αγρόν εξένγκεν, αμόν τη πουλή τη μάναν, π' ελέπ ορφανόν α' σα πουλάπα την φωλέαν».
Την υποτιμητική αποστροφή τού Κρέοντα προς τον γιο τού Αίμονα «ω μιαρόν ήθος και γυναικός ύστερον», αποδίδει θαυμάσια: <Άχρηστε, δούλε γαρής, εσέγκε σε σο φουστάν ατς». Πολλές φορές χρησιμοποιεί σύνθετες ποντιακές λέξεις, ή δημιουργεί ο ίδιος τέτοιες, με την ίδια ευχέρεια που δίνει στη δημιουργία σύνθετων λέξεων η γερμανική γλώσσα.
Παραδείγματα: «uιλιάχαρε» για το «τάλας» τού Σοφοκλή, «κρυφοπουσπουρίζνε» για το «κρυφή κάρα σείοντας». Τις πέντε λέξεις του πρωτότυπου «ως λάλημα δήλον εκπεφυκός ει» αποδίδει ο Θόδωρος με δύο μόνο: «πολλά εκεβεζελέεψες». Το «άγαν με λυπείς» αποδίδει με το «χολοσπάντς» και άλλα.
Ο σχολικός σύμβουλος Ευάγγελος Ντάγκας ανέφερε: «Η αξία του βιβλίου είναι φανερή από την άποψη ότι ένα αρχαίο κείμενο γίνεται μνήμη και στην ποντιακή διάλεκτο, μια διάλεκτο ακραιφνώς ελληνική, που άντεξε κι έμεινε αναλλοίωτη, στη διαδρομή του χρόνου, παρά τις γλωσσικές επιρροές που δέχτηκε.
Κι αυτή τη διάλεκτο ο Θόδωρος Κωνσταντινίδης την κατέχει, προπάντων με την ψυχή του, αφού την κουβαλάει από παιδί μέσα του. Και την αποδίδει με γνώση, τόσο στη μουσική της, όσο και στο νόημά της. Κι είναι σημαντικό αυτό, γιατί βοηθάει να αναδειχθούν, όχι μόνο τα συνειδητά στοιχεία της ποντιακής λαλιάς, αλλά και η τέχνη της.
Και κάτι ακόμα, τελευταίο, έτσι σαν συμπέρασμα. Το βιβλίο, σαν ανάγνωσμα, είναι προσιτό, όχι μόνο στο μυημένο, στον Πόντιο δηλαδή, αλλά και στον αμύητο, το μη Πόντιο, αρκεί αυτός να έχει μια κάποια αρχαιογνωσία. Γιατί είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο μέρος του λεξιλογίου τής ποντιακής διαλέκτου έχει τις απαρχές του στον αρχαίο Ελληνικό λόγο».
Ο συγγραφέας Δρ. Θεόδωρος Κωνσταντινίδης επισημαίνει στον πρόλογο του: Δυο, κατά κύριο λόγο, γυναικείες μορφές της ελληνικής μυθολογίας με συγκινούν ήδη από τα μαθητικά γυμνασιακά μου χρόνια: Η Μήδεια κα η Αντιγόνη.
Η πρώτη επειδή μου θύμιζε την τραγική μοίρα του προδομένου από εχθρούς και φίλους Ποντιακού Ελληνισμού, και η δεύτερη, επειδή το οικογενειακό της δράμα και η θεϊκή κατάρα που βάραινε τον προγονικό και πατρικό της οίκο εύρισκαν ανάλογη, περίπου, εφαρμογή σε αναρίθμητες οικογένειες του ξεριζωμένου Ελληνισμού της Ποντιακής Γενοκτονίας. «Θεού κατάρας και βοήν ...».
Έτσι, πήρα την απόφαση, κάποια στιγμή, να μεταφράσω στην Ποντιακή διάλεκτο τις δύο τραγωδίες: Την Αντιγόνη τού Σοφοκλή και τη Μήδεια τού Ευριπίδη.
[1]0 Θεόδωρος Ευστ. Κωνσταντινίδης είναι γνωστός στον Ελληνισμό της Βάδης Βυρτεμβέργης, Δρ. Κοινωνιολογίας και Επιστημών Συμπεριφοράς.
Ο Ευστάθιος Θεοδ. Κωνσταντινίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας Ιατρικής Πληροφορικής στην Εκπαίδευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου