Ημερολόγιο Ανταρτών της Σαντας(Ιουλης-Αυγουστος 1918)

Ιούλιος 1918

1 - Συνήλθομεν εις Πιστοφάντων εις γενικήν συνέλευσιν, όπου απεφασί­σθη να καταβάλωμεν πάσαν δυνατήν προσπάθειαν προς αποτελείωσιν του φυλακίου.

3 - Έφθασαν και άλλοι πέντε τζανταρμάδες προοριζόμενοι διά το φυλά­κιον.

5 - Εδάρη από τους τζανταρμάδες ο I. Στυλίδης, διότι ηρνήθη να πάγη εις

την εργασίαν ως ασθενής που ήτο. Σήμερα μαζί με τον Ευκλείδην επεσκέφθημεν τον γέρο-Τσιρίπ και τα παιδιά εις το δάσος του Μύλου και τους φέ­ραμε μερικά τρόφιμα.

10 - Εις Ζουρνατσιάντων την νύκτα Τούρκοι έκλεβαν πατάτες από τους κήπους και, όταν τους αντελήφθησαν, οι Τούρκοι επυροβόλησαν κατ' αυ­τών και έτσι ανενόχλητοι εφόρτωσαν τα ζώα τους και έφυγαν.

13 -Ήλθεν άλλος αξιωματικός, Μουσταφά εφέντης λεγόμενος.

16 - Έφθασαν εξ Αργυρουπόλεως δύο ανώτεροι αξιωματικοί άγνωστον διατί και μετά δύο ημέρας μαζί με τον Μουσταφά εφέντη έφυγαν εις Γιαγμούρ-τερέν.

18 - Έφθασαν εκ Τραπεζούντος τρεις ιππείς μαζί με δύο Τούρκους, διά να ερευνήσουν όλα τα ζώα, προφασιζόμενοι ότι στον καιρόν του Μινίπ εφέντη εδώ έμειναν τα ζώα και μη ευρόντες τίποτε επέστρεψαν πίσω την επομένην.

24 - Ζητούνται εκ Τραπεζούντος οι διαφυγόντες από επεισόδιον της 9ης Μαΐου προς ανάκρισιν, διότι οι εν τη φυλακή 15 Τούρκοι ζητούν να απολυ­θούν.

27-0 Ευκλείδης, εγώ και ο Γεώργιος Εφραιμίδης πήγαμε εις το παρχάρι Ουζούν σερτ και γυρίζοντες εις Τσιαρτακλή επεσκέφθημεν τους Τσιριπαίους εις το λημέρι.

30 - Επειδή δεν πήγαν προς ανάκρισιν της 9ης Μαΐου, ο αξιωματικός εκάλεσε τον Γεώργιον Πηλείδην, Αβρ. Ακριβόπουλον και Γεώργ. Σισμανίδην και, αφού τους έδειρε γερά, τους έκλεισε στην φυλακήν και την επομένην συ­νοδεία τους έστειλε μαζί με τον Δημ. Στυλίδην εις Τσεβιζλίκ προς ανάκρισιν. Επίσης εξ Αργυρουπόλεως ζητούνται ο Χρήστος Σεβαστίδης, Ιω. Πιστοφίδης, Χρήστος Πιστοφίδης και Χαρ. Κούρτογλου, οίτινες συνοδεία εστάλησαν.

Πηγαίνοντας  στο χωριό

Αύγουστος 1918

1 - Σήμερα ο Σουλεϊμάν Κάλφας μας ειδοποίησε ότι δήθεν, όταν ο Μινίπ εφέντης κατέβασε τα πρόβατά του, οι Σανταίοι τα κούρεψαν και γι' αυτό ζητά το μαλλί τους, αλλιώς απείλησε ότι θα κάψη την Σάντα. Καθαρά συ­κοφαντία βέβαια.

6 - Εμάθαμεν την ευχάριστον είδησιν ότι εις Φόσιαν απέθανε ο Χατζή Μετσίτ εφέντης, όστις συνεκέντρωνε τσετέδες, διά να επιτεθή κατά της Σάντας.

8 - Εμάθαμε ότι οι εις Αργυρούπολιν σταλέντες εφυλακίσθησαν με την κατηγορίαν ότι εν καιρώ Ρωσίας ελεηλάτησαν την Γιαγμούρ-τερέν κάψαντες ένα τζαμί και σκοτώσαντες μίαν γυναίκα. Και εζητούσαν εκατόν λίρες διά να τους αποφυλακίσουν όπως και έγινε και την ίδιαν ημέραν ήλθαν.

14 - Ήλθεν εκ Κάβαρας εις Τούρκος, του οποίου οι Αρμένιοι εν καιρώ Ρωσίας πήραν μίαν αγελάδα και την πούλησαν εις τον Ιωάννην Κουρτίδην και τώρα του ζητά την αγελάδα. Επλήρωσε τετρακόσια ρούβλια πρόστιμον και τον άφησαν. Αφότου έφυγε ο Ισμαήλ Χακή και ήλθε ο Μουσταφά εφέντης, οι Τούρκοι εκ διαφόρων χωριών καθημερινώς ωπλισμένοι και μη ήρχοντο εις Σάντα, έκλεβαν, εσυκοφαντούσαν και εγύριζαν ελεύθερα· επί πλέον ο αξιωματικός μάς υπεχρέωνε να τους ταγίσωμε και να τους περιποιηθούμε και έτσι αρχίσαμε πάλιν να μην είμεθα πλέον ασφαλείς και εις τα σπίτια μας.

18-0 αγροφύλακα Κων/τίνος Χειμωνίδης ενώ ήρχετο από Ζουρνατσιάντων εις το χωρίον του κάτω στο ποτάμι παρά τον μύλον Κούρτσονος δέ­χθηκε επίθεση τεσσάρων Τούρκων ωπλισμένων, οι οποίοι του επετέθησαν και ήθελαν να του πάρουν το όπλον· τυχαίως όμως έτυχον άλλοι Τούρκοι διαβάται και τον εγλίτωσαν. Αυτά και διάφορα άλλα κρούσματα και επεισό­δια μάς έβαλαν εις υπόνοιαν περί της ασφαλείας μας και έτσι ο Ευκλείδης αναγκάσθηκε να φύγη στο δάσος και να ενωθή με τους Τσιριπαίους έχων μαζί του και δύο τρεις ακόμη συντρόφους. Και την 17^ην του μηνός από ένα παρχάρι της Γαλιαίνης πήραν ενός Τούρκου έξι αγελάδες και πέντε πρόβατα διά να τα κόψουν και να έχουν τα προς το ζην.

20 - Ήλθεν πάλιν εκ Γεμουράς ο Σεΐτ αγάς Κεμουρτσή ογλού, διά να πά­γη στο Ερζερούμ και μέσον του αξιωματικού μάς ειδοποίησε να ετοιμάσωμε τις διακόσιες λίρες και στον γυρισμόν να τις πάρη.

21-0 Γεώργιος και Ιορδάνης Εφραιμίδης και εγώ πήγαμε εις το Λημέρι των παιδιών και τους αναφέραμε τα γεγονότα και αποφασίσαμε στον γυρι­σμόν του Σεΐτ αγά να στήσουμε καρτέρι στον δρόμον και να τον σκοτώσουμε, διότι, υποστηρίζων αυτόν ο Μουσταφά εφέντης, απείλησε ότι θα ερημώση το σπίτι μας. Εντός δέκα πέντε ημερών είπε ότι θα γυρίση από το Ερζερούμ.

22 - Νύκτα Τούρκοι οπλοφορούντες εις Τερζάντων εκτύπησαν την πόρτα του Ιωάννη Σπαθάρου και τον ζητούσαν· επειδή όμως έλειπε ο ίδιος, οι γυ­ναίκες δεν τους άνοιξαν και έφυγαν υβρίζοντες.

29 - Εις την Δίρχαν οι Τούρκοι εσκότωσαν την αδελφήν του γέρο Δημ. Τσιρίπ και επυροβόλησαν και κατά του Ιωάννου Τσιρίπ ανεπιτυχώς, όστις φυγών εσώθη. Επίσης εμάθαμεν ότι Τούρκοι έκλεψαν τα ζώα των Κρωμναίων, πρόβατα και αγελάδες. Εμάθαμε ότι ο Σεΐτ αγάς έφθασε εις Βεσερνέν, αλλά είναι άρρωστος και μένει εκεί κλινήρης.

30.- Σήμερα ο Ευκλείδης και τα παιδιά εις Κιμισλή, συναντήσαντες Τούρκους με είκοσι άλογα ,τους ελήστευσαν ,αφού , ελθών ένας Τούρκος ειδοποίησε στο καραούλι.

 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)

  Κωνσταντίνος Κουρτίδης

 (Αδελφός του μετέπειτα γενικού αρχηγού των ανταρτών Ευκλείδη Κουρτίδη)

Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη, σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. 

Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.