Έθιμα Των Βαΐων στη Σαντά

Στην εκκλησία ο παπάς μοίραζε κλαδιά βαΐου με μπουμπούκια (είναι ποικιλία λεύκης). Ήταν καλός οιωνός να έχει το κλαδάκι περιττό αριθμό μπουμπουκιού.

Τα παιδιά μετά την εκκλησία γύριζαν στα σπίτια ψάλλοντας:

 θεία, θεία των Βαΐων,

δός κερκέλ (στους άλλους)

κ’ εμέν δός ωβόν.

Κερκέλια

 Τα κερκέλια ήσαν κουλούρια από σιταρένιο αλεύρι χωρίς σουσάμι που ήταν άγνωστο στη Σαντά! Πριν να ξεκινήσουν έπαιρναν ένα κομ­μάτι σπάγκου όπου περνούσαν ένα κερκέλ διπλάσιο στο μέγεθος από  τ' άλλα, ειδικά καμωμένο για γούρι, ένα κλαδί βαΐου κι ένα καλαθάκι για τ’ αυγά.

Κάθε  νοικοκυρά ανάλογα με την οικονομική της κατάσταση, τη συγγένεια ή την συμπάθεια προς τα παιδιά που εβάεβαν,  έδινε κερκέλ ή αυγό.

Τα αυγά τα κρατούσαν τα παιδιά, για να τσουγκρίσουν τη Λαμπρή. Μερικές φορές εβάευαν και μερικοί άντρες έτσι για να γελάσουν.

Μια χρονιά ο αγωγιάτης ο Γιάννες ο Κούφον φορτώθηκε ένα ταοκάλαθον (το πιο μεγάλο καλάθι) για να βάλει τ’ αυγά που θα μάζευε, πήρε κι ένα σκοινί, με το οποίο φόρτωνε το άλογο, για να περάσει τα κερκέλια, έδωσε την άλλη άκρη  του στο Λάμπον Τσιάντζαν φορτωμένον κι  αυτόν άλλο ταοκάλαθον και γύριζαν τα σπίτια.

Επειδή δε το σχοινί ήταν μακρύ και τα σπίτια πυκνά, ο ένας έμπαινε στο ένα σπίτι κι ο άλλος στο άλλο οι νοικοκυρές βλέποντας το καλάθι και το σχοινί, στην αρχή τάχαναν, υστέρα όμως έσκαγαν στα γέλια και τους έδιναν και αυγό και κερκέλ.

Από το έθιμο αυτό έγιναν ­οι λέξεις βαεύω και βάεμαν που μεταφορικά και ειρωνικά λέγονται για κείνους που κάνουν πολλές επισκέψεις.

Την Κυριακή των Βαΐων επιτρέπονταν τα ψάρια  στη Σαντά όμως για μεγάλη απόσταση μόνο χαψία (αντζούγιες) έφερναν οι αγωγιάτες.

Στάθης Αθανασιάδης (Γεροστάθης)
Δάσκαλος
Λαογράφος