Κρυπτοxριστιανοί στον Πόντο

Ένα άλλο κεφάλαιο της ιστορίας του άτυχου Ελληνισμού  είναι το κεφάλαιο των κρυπτοχριστιανών, που συγκαταλέγεται στον τομέα της παθητικής αντίστασης.

Θα ήταν βέβαια πάρα πολύ τολμηρό να ισχυριστεί κανείς ότι το φαινόμενο των

κρυπτοχριστιανών απαντά μόνο στην περιοχή του Πόντου.

Ειδικότερα όμως στον Πόντο, και μάλιστα στις όχθες των ποταμών Όφη και Ψυχρόν, συναντώνται οι κοινώς λεγόμενοι Οφλήδες και στο Μεσοχάλδιο, οι λεγό­μενοι Κλωστοί, ενώ γύρω από την Κρώμνα και την Σάντα, περί την Ματσούκαν και την Θοανίαν, αποκαλούνται συνήθως Τονανλήδες, ενώ στην επαρχία Σαννικής, λέγονται Τενεσούρηδες, δηλ. (δίθρησκοι) και τέλος, γύρω από το χωριό Σταυρίν επονομάζονται Σταυριώται. Ειδικά εκείνοι που ζούσαν στα δάση και τα όρη των Βιλαετιών της Κασταμονής, Σεβάστειας και Τραπεζούντας επονομάζονται "Ορεινοί" και αυτό οφείλεται στον τρόπο του κοινωνικού τους βίου.

Έτσι, οι ξένοι ιστορικοί, που ασχολήθηκαν ειδικά με τον πληθυσμό της Ιωνί­ας και του Πόντου όπως ο Karl Dietrich στη σελ. 13 γράφει:

"Η απαρίθμηση με ακρίβεια των Ελλήνων τόσο της Καππαδοκίας όσο και του Πόντου γίνεται δύσκολη, διότι μεταξύ τους συγκαταλέγονται πάρα πολλές κοινό­τητες κρυπτοχριστιανών που για πολιτικούς λόγους πρεσβεύουν τον ισλαμισμό και μιλούν την τουρκική γλώσσα, παρά το γεγονός ότι στα κρυφά είναι αφοσιω­μένοι στην χριστιανική θρησκεία και διατήρησαν πιστά την ελληνική εθνική τους συνείδηση".

Στις μέρες μας μιλούμε για κρυπτοχριστιανούς, ενώ είμαστε μάρτυρες ενός οργίου γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών που ζουν στον Λίβανο και στις άλλες αραβικές χώρες. Άθεο ήταν το κράτος των σοβιέτ, τουλάχιστον για επτά περίπου δεκαετίες. Πόσοι εξοντώθηκαν και εξορίστηκαν μόνο και μόνο γιατί ήσαν χριστιανοί και πιστοί στην Εκκλησία τους. Και όμως κανείς δε μιλά. Γιατί άραγε η σιωπή αυτή;

Προς τι άραγε η σοβιετολαγνεία των Ελλήνων ποιητών και ψευτοδιανοουμένων, που δε δίστασαν να υμνήσουν το καθεστώς του Στάλιν, του πιο σκληρού δικτάτορα του αιώνα μας παράλληλα με το Χίτλερ;

Στις περιφέρειες του Πόντου συναντά κανείς ιδιώτες στα διαμερίσματα Τόνγιας και Όφεος, ενώ σε άλλα διαμερίσματα (όπως στην Κρώμνη και την Τορούλη) από 50 χρόνια και πλέον έγινε ήδη η αθρόα επάνοδος τους προς τη χριστιανι­κή πίστη, γιατί την ελληνική τους συνείδηση δεν την έχασαν ποτέ.

Ο Reclus Ε., στη σελ. 340 λέγει: "Σε μια κοιλάδα του εσωτερικού κυρίως από την Τραπεζούντα προς την Αργυρούπολη (Γκουμούς - Χανέ) υπάρχουν ενδιάμε­σοι πληθυσμοί. Οι Μεσοχαλδινοί, τους οποίους δε θα μπορούσε κανείς να κατα τάξει ούτε μεταξύ των Τούρκων μουσουλμάνων, ούτε μεταξύ των Ελλήνων χρι­στιανών.

Το πρωί μιλούν την τουρκική και πορεύονται προς το Τέμενος. Το απόγευμα μιλούν την ελληνική και γιορτάζουν τα χριστιανικά μυστήρια. Τους θεωρούσαν ότι είναι απόγονοι Ελλήνων, αλλ' Ελλήνων διασταυρωθέντων με τους Λαζούς και εξισλαμισθεντες κατά τον 17 αιώνα". Πιθανώς μας λέει ο Reclus ότι είναι απόγο­νοι των Μακρόνων, για εκείνους που μας ομιλεί και ο Ηρόδοτος".

Ο Cuinet, τους νομίζει απογόνους των αρχαίων Θρακών, των οποίων τις συν­θήκες ζωής και τις συνήθειες διετήρησαν ζωηρά, καθώς και την έφεση τους για τη μισθοφορική θητεία.

 Εν τούτοις ο Καρολίδης ("Ακρόπολις", 19 Δεκεμβρίου 1918) τους θεωρεί ως έναν από τους Τουρκομάνους εισβολείς. Το φαινόμενο των κρυπτοχριστιανών, κατ' αναμφισβήτητο τεκμήριο ελέγχεται και αναφέρεται στη αδήρητο ανάγκη της επιβιώσεως των ελληνικών πληθυσμών, από την απειλή των βαρβάρων για τον ολοκληρωτικό αφανισμό τους.

Ήταν μια διέξοδος και γι’ αυτήν ακόμα την υπόσταση του ίδιου του ελληνι­σμού. Άλλωστε για τη βαθμιαία επανεμφάνιση και επέκταση του Έλληνα στον Πόντο, συνετέλεσαν σε μεγάλο βαθμό όσοι περιβλήθηκαν αναγκαστικά εξωτερι­κά τον μανδύα του ισλαμισμού, ενώ στη συνείδηση τους παρέμειναν "κρυπτοί χριστιανοί".

Αυτοί, με την εμφάνιση τους ως μωαμεθανών απολάμβαναν ιδιαίτε­ρα δικαιώματα από τους κοινούς πληθυσμούς και εισακούονταν πρόθυμα κάθε φορά που συνηγορούσαν για την προστασία των χριστιανών ή ζητούσαν σα χάρη μεγαλόκαρδων προς αναξίους, αλλά χρήσιμους και ακίνδυνους αλλόθρησκους, από τη μωαμεθανική διοίκηση.

Αλλά και από αυτούς που ενσυνείδητα εκμουσουλμανίσθηκαν, επειδή δεν άντεξαν λόγω αδυνάτου χαρακτήρα, πάρα πολλοί καθώς είχαν μεταξύ των άλλων σταθερών χριστιανών συγγενείς και ακόμα επει­δή αισθάνονταν έμφυτη οικειότητα προς τους ομόαιμούς τους, τους προστάτευαν από τις διάφορες δοκιμασίες εφόσον μπορούσαν και διευκόλυναν έτσι τη ζωή και την υπόσταση τους.

Μεγάλες υπηρεσίες μετά τους πρώτους αιώνες της δουλείας πρόσφερε για τη διάσωση και επέκταση του ελληνισμού και η τάξη των "μεταλλουργών" που απο­τελούνταν αποκλειστικά από Έλληνες, που παρέμειναν χριστιανοί ή και εξισλα­μίσθηκαν μόνο κατά την εξωτερική τους εμφάνιση.

 Αχιλλεα Στ. Ανθεμίδη

"Τα απελευθερωτικά στρατεύματα του Ποντιακού Ελληνισμού 1912-1924"