Οι Σανταιοι όπως οι περισσότεροι πρόσφυγες, αποβιβάστηκαν στο Καραμπουρνού, την σημερινή Καλαμαριά. Τρομοκρατήθηκαν από τη νέα τους πατρίδα. Ούτε ένα δέντρο, ούτε πράσινο, ούτε νερά!
Ένας βαλτότοπος γεμάτος κουνούπια και ελονοσία.
Η Θεσσαλονίκη καμένη από την πυρκαγιά του 1917, φάνταζε ερειπωμένη. Άθελα τους έκαναν μια σύγκριση: Που είναι τα καταπράσινα βουνά της Σαντάς, τα έλατα, τα παρχάρια,τα νερά ;
Ύστερα άρχισαν οι αρρώστιες και οι θάνατοι. Πέθαιναν ομαδικά και τους έθαβαν ομαδικά.
Έμειναν 1 χρόνο στις σκηνές και σε θαλάμους και μετά άρχισαν να ψάχνουν με αγωνία να βρουν μέρος για μόνιμη κατοικία. Ήθελαν να γλιτώσουν από αυτή την κόλαση, από τις αρρώστιες , από τους θανάτους.
Όπου και αν πήγαν, όπου και αν κούρνιασαν, σε πόλη, σε χωριό διακρίθηκαν στα γράμματα, στο εμπόριο, στις τέχνες στην γεωργία. Αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση, με τη ψυχή στα δόντια. Οι ανάγκες της ζωής πολλές και το "ψωμί" δεν εξασφαλιζόταν εύκολα.
Δόθηκαν ολότελα στη δουλειά, σκάψανε τη γη, κάνανε μπαχτσεδάκια, φύτεψαν δέντρα και η γη δεν τους φάνηκε αχάριστη!!
Πήρανε αγελάδες, κότες και από το τίποτα δημιούργησαν ένα καινούργιο νοικοκυριό. Τα σπίτια τους άστραφταν μέσα και έξω και με τον καιρό μεταμορφώθηκαν τα χωριά, όπου ζούσαν άνθρωποι πονεμένοι και φτωχοί ,αλλά εργατικοί και περήφανοι.
Έβγαλαν δάσκαλους, γιατρούς, καθηγητές, δικηγόρους. Άλλοι έγιναν έμποροι, άλλοι επιτυχημένοι επιχειρηματίες. Όσοι έμειναν στα χωριά, έγιναν προοδευτικοί και εργατικοί γεωργοί.
Η δεύτερη γενιά των Πόντιων, εμποτισμένη από τα ιδανικά και τις αρχές των γονιών τους , έγιναν άξιοι συνεχιστές της παράδοσης. Το μαρτυρούν τα τόσα σωματεία μας , οι εορταστικές εκδηλώσεις, τα παραδοσιακά πανηγύρια μας.
Πρώτοι οι Σανταίοι έχτισαν ξενώνα στην Παναγία Σουμελά πάνω στα υψώματα της Καστανιάς. Έστησαν και μνημείο γι' αυτούς που χάθηκαν στα σκληρά χρόνια του ξεριζωμού.
Κάθε χρόνο και συγκεκριμένα την πρώτη Κυριακή του Σεπτέμβρη κάνουν ετήσιο μνημόσυνο για τους αδικοχαμένους Σανταίους.Εκεί μαζεύονται απ' όλη την Ελλάδα και κλαιν και χαίρονται!! Οι Σανταίοι ξέρουν πως όποιος τιμάει τους νεκρούς του ,τιμάει πρώτα τον εαυτό του.
Σήμερα οι νεώτεροι ζουν ευτυχισμένοι στις πόλεις αλλά κι ανασπάλ'νε τον πάππον και την γιάγιαν.
Κι ανασπαλ'νε τα χορούς , τα τραγούδια, τα έθιμα και την γλώσσα και πάνω απ'ολα την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΡΩΊΚΗΣ ΣΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ.
Μια γεύση για την προκοπή , την εργατικότητα, την ικανότητα και την αξιοσύνη των Σανταίων μπορεί να έχει κανείς , αν επισκεφθεί την Νέα Σάντα.
Ένας βαλτότοπος γεμάτος κουνούπια και ελονοσία.
Η Θεσσαλονίκη καμένη από την πυρκαγιά του 1917, φάνταζε ερειπωμένη. Άθελα τους έκαναν μια σύγκριση: Που είναι τα καταπράσινα βουνά της Σαντάς, τα έλατα, τα παρχάρια,τα νερά ;
 |
| Καστανιά Ημαθίας |
Ύστερα άρχισαν οι αρρώστιες και οι θάνατοι. Πέθαιναν ομαδικά και τους έθαβαν ομαδικά.
Έμειναν 1 χρόνο στις σκηνές και σε θαλάμους και μετά άρχισαν να ψάχνουν με αγωνία να βρουν μέρος για μόνιμη κατοικία. Ήθελαν να γλιτώσουν από αυτή την κόλαση, από τις αρρώστιες , από τους θανάτους.
Η Μακεδονία αγκάλιασε
τους περισσότερους Σανταίους:
|
1. Νέα Σάντα
|
Κιλκίς
|
|
|
2. Τριανταφυλλιά
|
Σερρών
|
|
|
3. Βεργίνα
|
Ημαθίας
|
|
|
4. Αμάραντα
|
Κιλκίς
|
|
|
5. Καστανιά
|
Ημαθίας
|
|
|
6. Μικρή Σάντα
|
Ημαθίας
|
|
|
7. Δασωτό
|
Δράμας
|
|
|
8. Ραχιά
|
Ημαθίας
|
|
|
9. Κύργια
|
Δράμας
|
|
|
10. Νέος Πρόδρομος
|
Ημαθίας
|
|
|
11. Άγιος Χαράλαμπος
|
Κιλκίς
|
|
|
12. Αετοχώρι
|
Έβρου
|
|
|
13. Ευαγγελίστρια
|
Θεσσαλονίκης
|
|
|
14. Παλατίτσια
|
Ημαθίας
|
|
|
15. Οχυρό
|
Δράμας
|
|
|
16. Κάτω Νευροκόπι
|
Δράμας
|
|
|
17. Α. Παντελεήμων
|
Κιλκίς
|
|
|
18. Θεσσαλονίκη
|
Θεσσαλονίκης
|
|
|
19. Κιλκίς
|
Κιλκίς
|
|
|
20. Μικρό Δάσος
|
Κιλκίς
|
|
|
21. Καταχάς
|
Πιερίας
|
|
|
22. Χρυσοκέφαλο
|
Δράμας
|
|
|
23. Λαχανάς
|
Θεσσαλονίκης
|
|
|
24. Πεντάβρυσος
|
Κοζάνης
|
|
|
25. Γιαννιτσά
|
Πέλλας
|
|
|
26. Κατερίνη
|
Πιερίας
|
|
|
27. Πλατανιά
|
Κιλκίς
|
|
|
28. Καλαμαριά
|
Θεσσαλονίκης
|
|
|
29. Πενταπλάτανος
|
Πέλλας
|
|
|
30. Τριάδα
|
Σερρών
|
|
Λίγοι
πήγαν και στη Θράκη:
1. Αετοχώρι Έβρου
2. Πεύκα Έβρου
3. Νέα Σάντα Ροδόπης
και πολλοί λίγοι στην
Αθήνα.
 |
| Οχυρό Δράμας |
Δόθηκαν ολότελα στη δουλειά, σκάψανε τη γη, κάνανε μπαχτσεδάκια, φύτεψαν δέντρα και η γη δεν τους φάνηκε αχάριστη!!
Πήρανε αγελάδες, κότες και από το τίποτα δημιούργησαν ένα καινούργιο νοικοκυριό. Τα σπίτια τους άστραφταν μέσα και έξω και με τον καιρό μεταμορφώθηκαν τα χωριά, όπου ζούσαν άνθρωποι πονεμένοι και φτωχοί ,αλλά εργατικοί και περήφανοι.
Έβγαλαν δάσκαλους, γιατρούς, καθηγητές, δικηγόρους. Άλλοι έγιναν έμποροι, άλλοι επιτυχημένοι επιχειρηματίες. Όσοι έμειναν στα χωριά, έγιναν προοδευτικοί και εργατικοί γεωργοί.
Η δεύτερη γενιά των Πόντιων, εμποτισμένη από τα ιδανικά και τις αρχές των γονιών τους , έγιναν άξιοι συνεχιστές της παράδοσης. Το μαρτυρούν τα τόσα σωματεία μας , οι εορταστικές εκδηλώσεις, τα παραδοσιακά πανηγύρια μας.
 |
| Τη Σαντάς τ' οσπίτ' |
Πρώτοι οι Σανταίοι έχτισαν ξενώνα στην Παναγία Σουμελά πάνω στα υψώματα της Καστανιάς. Έστησαν και μνημείο γι' αυτούς που χάθηκαν στα σκληρά χρόνια του ξεριζωμού.
Κάθε χρόνο και συγκεκριμένα την πρώτη Κυριακή του Σεπτέμβρη κάνουν ετήσιο μνημόσυνο για τους αδικοχαμένους Σανταίους.Εκεί μαζεύονται απ' όλη την Ελλάδα και κλαιν και χαίρονται!! Οι Σανταίοι ξέρουν πως όποιος τιμάει τους νεκρούς του ,τιμάει πρώτα τον εαυτό του.
Σήμερα οι νεώτεροι ζουν ευτυχισμένοι στις πόλεις αλλά κι ανασπάλ'νε τον πάππον και την γιάγιαν.
Κι ανασπαλ'νε τα χορούς , τα τραγούδια, τα έθιμα και την γλώσσα και πάνω απ'ολα την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΡΩΊΚΗΣ ΣΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ.
Μια γεύση για την προκοπή , την εργατικότητα, την ικανότητα και την αξιοσύνη των Σανταίων μπορεί να έχει κανείς , αν επισκεφθεί την Νέα Σάντα.
