Ιωακείμ Δημ. Σαλτσής (1893-1968)

Τον Δεκέμβριο του 1973 έκλεισε τε­τραετία από τη μοιραία ημέρα της 16ης Δεκεμβρίου 1968, που έφυγε για πάντα από τη ζωή του κόσμου αυτού η αλησμό­νητη φυσιογνωμία, η φωτισμένη διάνοια, ο αληθινός δάσκαλος του Γένους, ο Ιωακείμ Σαλτσής, μια από τις μεγάλες πνευματικές μορφές του Πόντου και της ελληνικής πατρίδας.

Έπαψε να δεσπόζει η παρουσία του στο σημερινό πνευματικό στερέωμα, έσβησε το φεγγοβόλο αστέρι, η φωτεινή σκέψη, ο σταθερός στοχασμός· έπαψαν οι παλμοί της μεγάλης του καρδιάς, παλμοί θερμής αγάπης και συμπόνιας για τους συνανθρώπους, για τους συμπατριώτες του, για την Ελλάδα του.

Και η απώλεια με τον θάνατο του Ιωακείμ Σαλτσή στά­θηκε πολύ μεγάλη για την ελληνική πατρίδα· γιατί στο πρό­σωπο του έχασε ιδιαίτερα η ελληνική παιδεία ένα πολύτιμο κεφάλαιο, έναν ασύγκριτο λειτουργό της εκπαίδευσης στην τουρκοκρατούμενη ελληνική γενιά, έναν εθνικοκοινωνικό παράγοντα, προικισμένο με τις πνευματικές και ψυχικές αρε­τές και με την ευψυχία του πρωτοπόρου ήρωα δασκάλου της υπόδουλης πατρίδας.

Αλλά και για την ποντιακή κοινωνία, η απώλεια είναι πολ­λαπλάσια, γιατί έχασε το μοναδικό της τέκνο, σοφό σύμβου­λο και αναμορφωτή δάσκαλο της, με τις παιδαγωγικές και ανθρωπιστικές αρχές και, πάν' απ' όλα, με το θεοδώρητο ηθικό μεγαλείο του ανθρώπου , που ζει περισσότερο για τους άλλους και λιγότερο για τον εαυτό του.

Και όμως, κοινή μοίρα των ανθρώπων, μικρών και μεγά­λων, πέρα από τον θάνατο, είναι η αιώνια λησμονιά, με δίχως κανένα σημάδι πια από το πέρασμα της πρόσκαιρης ζωής μας, που ένας ξένος στίχος χαρακτηριστικά παρομοιάζει:

Με τη βαρκούλα που 'φυγε χαράματα

δίχως ν' αφήσει αυλάκι πάνω στο νερό.

 Και είναι φυσικό και αναπόφευκτο, η τόσο ευεργετική ακτι­νοβολία στις ψυχές της κοινωνίας μας από το ηθικό κάλλος των ανθρώπων που χάσαμε πρόσφατα, με το πέρασμα του χρόνου, να σβήσει και αυτή από τις μνήμες των ανθρώπων.

Και το σβή­σιμο θα είναι οριστικό, αν το εξαιρετικό αυτό παράδειγμα της παρουσίας και του έργου του Πόντιου δασκάλου, του αείμνη­στου Ιωακείμ Σαλτσή δεν γίνει σύμβολο και παράδοση στη συνείδηση των επιγόνων, με μια γραπτή παρακαταθήκη, ένα σεμνό υπόμνημα στους επερχόμενους, μία ανεκτίμητη πνευ­ματική και ηθική κληρονομιά στο Πανελλήνιο.

Αυτή την έννοια έχει η σημερινή μας φροντίδα. Στον αγα­θό αυτόν σκοπό αποβλέπει η όλη μας προσπάθεια να δώ­σουμε, με αυτό το αναμνηστικό λεύκωμα μια σκιαγραφία του αξέχαστο φίλου και συμπατριώτη. (Πρόκειται για την έκδοση «Ιωακείμ Δ. Σαλτσής, 1893 - 1968 - Βιογραφικό Λεύκωμα» εκδ. Ιωλκός, Αθήνα 1973).

 Και έχουμε την πε­ποίθηση ότι αποτίουμε φόρο τιμής και χρέος ευλαβικό, πάντα οφειλόμενο, στην ιερή μνήμη των άξιων λειτουργών της εθνικής παιδείας, που στάθηκαν πνευματικοί και ηθικοί φρουροί της ελληνοχριστιανικής κοινωνίας μας και τίμησαν με θαυμαστή εγκαρτέρηση τη μεγάλη τους αποστολή.

Η γνωριμία μας με τον αείμνηστο συνάδελφο Ιωακείμ Σαλτσή, τώρα, στα μεταπο­λεμικά μας χρόνια, που μπήκαμε και οι δυο μας στο στάδιο της συνταξιουχικής ζωής, παρά την όψιμη συγκυρία της, στάθηκε καλότυχη και πνευματικά και ψυχικά ευεργετική, όπως και η συνεργασία μας πάνω στα λαογραφικά θέματα της ποντιακής παράδοσης.

Και έγινε η γνωριμία μας χάρη στις φιλικές συστάσεις του αξέχαστου φίλου, Ποντίου λαογράφου και λογοτέχνη, του Ξενοφώντα Άκογλου, που είχαν και οι δυο τους κοινή γενέτειρα, την ωραία ελληνική παράλια πολίχνη, τα Κοτύωρα του Πόντου.

Χρέος υψίστης τιμής νομίσαμε τη δυνατή συμβολή μας στην αξιολόγηση του παι­δαγωγικού και εθνικοκοινωνικού έργου του μεγάλου μας δασκάλου και ευγνωμονού­με όλους, όσοι έδειξαν και δείχνουν κατανόηση στην προσπάθειά μας αυτή.

Γιώργος Ζερζελίδης