ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΔΙΣΤΙΧΑ(ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ)

Εκφράζει η ποντιακή μούσα τον πόνο με διάφορους τρόπους.  Προβάλλει τη θλίψη των γηρατειών. Αποκαλύπτει την αδυναμία των ανθρώπων, που καταριούνται και την αγανάκτηση εκείνων, που μισούν τον Χάροντα.

Μάνα ντο τρανόν έτονε τ’ αποψισνόν η νύχτα,

 όνταν εσκώθα το πρωί δάκρυα έκ’σα κι ενύφτα.

Θάψον καρδόπο μ’ τη χαρά σ’ και θάψον τα μουράτια σ’,

όνειρον έτον η χαρά σ’, χαρά έταν τα δάκρυα σ’.

Ρακίν εμέν μη δείτε με, εγώ όντες πίνω, κλαίγω,

εγώ όντες τραγωδώ, πονώ και μοιρολόγια λέγω.

Λέγνε με κατί τραγωδείς κι εγώ λαλόπον ’κ’ έχω,

λέγνε με κατί χαίρεσαι κι εγώ καρδόπον ’κ’ έχω.

Τραγωδώ, μάνα μ’, τραγωδώ, τραγωδώ μερακλία,

 σήν κάρδια μ’ εφύτρωσαν δέντρα με τα κλαδία.

Δύο δέντρα ν’ εφύτρωσαν απέσ’ και σο καρδόπο μ’,

 τ’ εναν επαρερίζωσεν, θα σύρ’ και παίρ’ το ψόπο μ’.

Άς έξερα ποιον ραχίν επέμνεν χιονισμένον,

επέγνα, εκάθουμ’ κι έκλαιγα την κάρδια μ’ το καμένον.

Ραχιά και ραχιοκέφαλα, ανοίξ’τεν, θα περάζω,

ορία παίρετε άψιμον, όντες αναστενάζω.

Τ’ εμόν η κάρδια γεραλίν, αν κλαίγω, θα ματούται,

άμον τη λάμπας το γυαλίν, απάν’ να κρούς, τσακούται.

Τ’ εμά τα τέρτια ειν’ πολλά, τα πάθια μ’ άλλα τόσα,

’κι ταγιανίζ’ το καρδόπο μ’, να λέει άτα η γλώσσα.

Εμέν ο κύρη μ’ ’κ’ αγαπά κι η μάνα μ’ ξάι ’κι θέλ’με

 κι εκείνο η Μαύρη Θάλασσα ’κι σκίεται και παίρ’με.

Θεέ μ’, άλλο μη βρέεις  Εσύ, θα σκίουν τα λιθάρια,

 τ’ εμά τα δάκρυα μαναχόν κανείνταν τα χορτάρια.

Εμέν ’κι πρέπ’ να τραγωδώ, ρακίν, κρασίν να πίνω,

εμέν πρέπ’ τ’ αναστέναγμαν, σην γην δάκρυα να ξύνω.

Ν’ αηλί εμέν τον ορφανόν, σον κόσμον κανάν ’κ’ έχω,

θα τρώει με ο λύκον σο ραχίν, αραευτήν πα ’κ’ έχω.

Σεράντα ποταμόνερα κι εφτά ραχία χιόνια,

’κ’ επόρεσαν ν’ εχάνανε τη κάρδιας ίμ τα πόνια.

Να σαν εσάς ψηλά ραχιά, ’κι ξέρετε ασά πόνια,

την άνοιξην σα πράσινα, τον χειμωγκόν σα χιόνια.

Θα ξύνω δάκρυα θλιβερά, τα φύλλα να μαραίνταν

 και τα κλαδία τη δέντρου κι εκείνα να ξεραίνταν.

Τα μήλα κρατούν σο κλαδίν κι η ρίζα εν σο χώμαν

κι ο πόνος κρατεί σην κάρδιαν και τ’ αχ έρται σο στόμαν.

Τα τερτόπα μ’ αν λέγ’ άτα, τα καρδίας μαραίνω,

αποχλοΐζω τα ραχιά και τα δεντρά ξεραίνω.

Ντο έεις καρδίαν και πονείς, ντο έεις κι αναστενάζεις;

Από βαθέα καίεσαι και έξ’ βρούλαν ’κ’ εβγάλεις.

Πόσα παραβραδιάσματα και πόσα εξ’ μονάντας,

 θα κάθουμαι και λέγω σας καρδίας καμονάντας.

Άμον έναν ισίζ’ ραχίν σο χιόν’ καπατεμένον,

 αέτσ’ εν και τ’ εμόν η ψή, σα τέρτια φορτωμένον.

Ερράεν το καρδόπο μου, εγέντον δύο κομμάτια,

 ας έναν τρέχνε αίματα κι ασ’ άλλο τα φαρμάκια.

Θ’ εφτάγω σιδερέν καρδιάν, γεράδες να μη φέρει,

 τα τέρτια και τα βάσανα όλια να υποφέρει.

Τ’ οσπιτόπο μ’ απέσ’ σ’ ορμάν, φύλλα καπλαεμένον,

 άμον τ’ εμόν το καρδόπον, τα τέρτια φορτωμένον.

Πολλά είπανε για τ’ εμέν, θαρρώ, θα λέγν’ ακόμαν,

απολεμούνε με την ψήν να βάλνε με σο χώμαν.

Άμανος  εγώ κι άκυρος και νιά γυναίκαν έχω

 κρεβάτ’ εμέν κανείς ’κι στρών’ όλεν την νύχταν βέχω.

Όντες εφτάγω αχ και βαχ’, τα χιόνια όλια λύγουν,

τα δάκρυα μ’ τρέχνε σ’ άψιμον, τα τσιλίδια νεβσήουν.

Τον κόσμον εδιαπάτεσα και όλεν εδιακλώστα,

τα τέρτια μ’ εποίκα σκοινίν κι άμον ζωνάρ’ εζώστα.

Πολλά να λέγω, ’κ’ επορώ κι ολίγα ’κι κανείνταν

τα τέρτοπα μ’ να λέγω σας, μερών’ και 'κι τελείνταν.

Τα τερτόπα μ’ πολλά είναι, έναν παπόρ’ γομώνε,

 να ξύν’ άτα ση θάλασσαν, το νερόν θα θολώνε.

Ορφάνιγα, ορφάνιγα, ασόν κυρ’ κι ασήν μάναν,

ορφανία ετυλίγεν σην γούλα μ’ άμον ράμμαν.

Συλλογισμένα πορπατώ, τα χέρια μ’ σταυρωμένα,

 κανείς κακόν να παθάν’, πουλί μ’, άμον εμένα.

Τ’ εμά τα δάκρυα όνταν τρέχν’ και την γην αιματώνε,

το χώμαν όλεν καίεται, χορτάρια ’κι φυτρώνε.

Θάλασσα, πλατυθάλασσα, όλια τα νερά πίνεις,

 γιατί ’κι πιν’τς τα δάκροπα μ’, ατόσον να πλατύνεις;

Πολλά να λέγω ’κ’επορώ κι ολίγον χέρ' ’κι δει με,

παρακαλώ την Παναγιάν, υπομονήν να δει με.

Στάθης Ι. Ευσταθιάδης

Δικηγόρος - Λαογράφος