Όσο εξελίσσεται η κοινωνία, εξελίσσονται και οι μέθοδοι
χειραγώγησής της. Ο έλεγχος δεν συνίσταται πια στο να μας ωθούν σε
συγκεκριμένες ενέργειες, αλλά στο να ωθούμαστε μόνοι μας σε αυτές. Ο
Jean Bodrillard επισημαίνει ότι η τηλεόραση συνιστά τον κοινωνικό έλεγχο μέσα
στο σπίτι, όχι κατ’ ανάγκην σαν κατασκοπευτικό όργανο αλλά κάτι περισσότερο από
αυτό. Εξασφαλίζει ότι οι άνθρωποι δεν θα μιλούν πλέον μεταξύ τους. Θα είναι
οριστικά απομονωμένοι μπροστά σε δηλώσεις χωρίς απόκριση.
Στο συγκεκριμένο άρθρο δεν
αναφερόμαστε αποκλειστικά στην τηλεόραση αλλά και σε κάθε άλλο μέσο που
απευθύνεται στις πλατιές μάζες, ελέγχεται από λίγους επιβάλλοντας στους πολλούς
ασφαλείς «συνταγές» τρόπου ζωής. Η τηλεόραση είναι όμως το πλέον «μαζικό» μέσο,
σε σύγκριση με άλλα όπως το βιβλίο, ή ο Τύπος, τα οποία λόγω της τιμής τους
είναι συχνά δυσπρόσιτα στους πολλούς. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν είναι από
μόνα τους κάτι «κακό», αλλά το πρόβλημα βρίσκεται στο γεγονός ότι σήμερα
ελέγχονται όλο και από πιο «λίγους», οι οποίοι έχουν το μονοπώλιο της γνώσης
και της πληροφορίας και μάλιστα με την συνδρομή του Κράτους. Διότι για να
«στήσει» κάποιος ραδιοφωνικό σταθμό χρειάζονται ελάχιστα χρήματα και γνώσεις
Φυσικής επιπέδου Λυκείου.
Οι μεγαλύτεροι ίσως θυμούνται ότι
στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 λειτουργούσαν εκατοντάδες ερασιτεχνικοί
σταθμοί από μαθητές και φοιτητές οι οποίοι αξιοποιούσαν τις γνώσεις που
απόκτησαν από το σχολείο σε ένα χώρο έξω από αυτό και έξω από την αγορά
εργασίας, ενώ οι σταθμοί γίνονταν πόλος έλξης και κέντρο συνάντησης και
επικοινωνίας των νέων σε μία συνοικία. Οι περισσότεροι από τους σταθμούς αυτούς
είχαν στόχο τη διασκέδαση, την ανταλλαγή ερωτικών μηνυμάτων, τη διαφήμιση
συνοικιακών καταστημάτων, την προβολή αγαπημένων τραγουδιστών κλπ., ωστόσο δεν
έλειπαν και αυτοί που είχαν στις εκπομπές τους επαναστατικό περιεχόμενο, όπως
οι σταθμοί που λειτουργούσαν τον Μάη του 1968 στη Γαλλία και ο σταθμός του
Πολυτεχνείου που συνέβαλε στην πτώση της δικτατορίας.
Η όλο και αυξανόμενη κρατική
παρέμβαση έθεσε εμπόδια στην ελευθερία κατοχής ραδιοφωνικών σταθμών, αλλά και
των τηλεοπτικών καναλιών τα οποία ήταν πολλά μετά την κατάργηση του κρατικού
μονοπωλίου. Το κριτήριο ήταν η ακροαματικότητα-τηλεθέαση και όχι η ποιότητα με
αποτέλεσμα ο έλεγχος των πλέον δημοφιλών και προσιτών για τις μάζες μέσων να
περνά σε λίγα χέρια και σε επίπεδα που το ευρύτερο κοινό όχι μόνο δεν έχει
καμία απόκριση ή συμμετοχή, αλλά εξαναγκάζεται να ομογενοποιείται και να
υποτάσσεται σε αυτό που δήθεν αρέσει στην πλειοψηφία.
Παρ’ όλα αυτά το «κοινό» δεν είναι ο πελάτης των
μαζικών μέσων. Η διαφήμιση είναι εκείνη που παίζει τον ρόλο του συνδετικού
κρίκου ανάμεσα στην πληροφορία και τη βιομηχανοποίηση των μαζικών μέσων, επειδή
η πληροφορία είναι ένα εμπόρευμα που διαφέρει από τα άλλα στο ότι αφενός δεν
αποθηκεύεται και αφετέρου επιδιώκεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κατανάλωσή
του. Με τον τρόπο αυτό η βιομηχανία των μαζικών μέσων έχει την τάση να
διεισδύει στον παραμικρό τομέα της καθημερινής ζωής και να τον διαμορφώνει. Γι’
αυτό ο έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης αποτελεί έλεγχο της οποιασδήποτε
εξουσίας πάνω στην κοινωνική ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου