Κούρδοι Σουνίτες (Kurds Sunni)

Είναι αλήθεια ότι οι Κούρδοι πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και μάλιστα επιδεικνύοντας ιδιαίτερη νομιμοφροσύνη και υπακοή. Ο θεσμός του κοτζαμπασιδισμού κυριάρχησε στην κουρδική εθνότητα και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό. Αυτό κράτησε μέχρι το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μάλιστα η Συνθήκη των Σεβρών στις 8.10.1920, και εν πάση περιπτώσει η Συνθήκη που υπογράφηκε από τους νικητές, δηλ. την Αντάντ και τον Οθωμανό Σουλτάνο Vahdettin, τον τελευταίο ηγέτη της δυναστείας, δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ και δεν έγινε δεκτή από την επαναστατική τουρκική Συνέλευση και την κυβέρνηση του Κεμάλ και το κόμμα του (Cumhurriet Partisi), ενώ στη συνδιάσκεψη του Σαν Ρέμο δόθηκε εντολή (mandat) στη Γαλλία για τις περιοχές που τώρα αποτελούν τη Συρία, το Ιράκ και την Παλαιστίνη και που θα ήταν το κράτος του Κουρδιστάν.

 Η πρώτη κουρδική επανάσταση κατά της νέας Τουρκίας έγινε το 1922, ταυτόχρονα με την κατάργηση του Σουλτανάτου και του Χαλιφάτου. Όταν το επόμενο έτος, δηλ, το 1923, ανακηρύχθηκε η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία, δεν έγινε καμιά αναφορά ούτε για Κουρδιστάν ούτε για Κούρδους. Τους κατάπιε ο Ατατουρκισμός και τους ανέδειξε μαζικά σε Τούρκους είτε το ήθελαν είτε όχι a la manu military.

Βέβαια, οι Τούρκοι Τουρανιστές ισχυρίστηκαν και ισχυρίζονται ότι αντέγραψαν την Αμερικανική Δημοκρατία και συνεπώς πρέπει να ζήσουν μ’ αυτούς ελεύθερες όλες οι εθνότητες. Όμως η αντιγραφή τους ήταν ένα κακέκτυπο, επειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πραγματοποιήθηκε ένας συνδυασμός θεσμών, όπως ελευθερία θρησκείας, έκφρασης, συνέρχεσθαι, συνεταιρίζεσθαι, της Bill of Rights και της Decleration of Indipendence, ενώ αντίθετα στην Τουρκία έγινε απόπειρα δημιουργίας ομοιογενούς κοινωνίας όχι με διαφορετικές ενώσεις και εθνικές θρησκευτικές ενότητες αλλά με τη βία και τον καταναγκασμό με τους νόμους και το Σύνταγμα.

 Diyarbakir: Άποψη των τειχών κοντά στην Γέντι Καρντς Μπουρκού

  Γλωσσική και εθνική μειονότητα των Κούρδων και η τουρκική εξουσία

Οι γενικές παρατηρήσεις μας είναι ότι:

Γλωσσικές μειονότητες γίνονται οπωσδήποτε πολιτικό πρόβλημα, όταν οι πληθυσμοί αυτοί δεν είναι σε θέση να αφομοιώσουν την επίσημη γλώσσα του κράτους. Τότε οι επικοινωνίες μειώνονται, ενώ δεν γίνονται αντιληπτά τα διάφορα προνομιακά μέτρα. Στην ανατολική Τουρκία μόνο ένα μικρό μέρος των κατοίκων μιλούν την τουρκική γλώσσα. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ορεινοί πληθυσμοί μιλούν τις τοπικές μειονοτικές διαλέκτους και γλώσσες.

Τα 3/4 των Κούρδων λ.χ. δεν μιλούν την τουρκική γλώσσα.

Είναι πράγματι εκπληκτικό το γεγονός, διότι από τον 11ο αιώνα άρχισε η τουρκοποίηση της Ανατολής και η διάρκεια της έφτασε μέχρι τον 19ο αιώνα και μέχρι τις μέρες μας, ενώ η δύναμη αντίστασης των εθνοτήτων παραμένει ακόμα ακατάβλητη και αμετάβλητη.

Έτσι ούτε η τουρκική, αλλά ούτε η αρμενική ή η ιρανική εξουσία κατόρθωσαν να επικρατήσουν, ώστε η τοπική πολιτιστική παράδοση να παραμείνει ατόφια. Και επειδή οι Κούρδοι δεν μιλούσαν τουρκικά κι ακόμα επειδή η τουρκική εξουσία δεν είχε προπαγάνδα και εκπομπές στην κουρδική γλώσσα, τα τηλεοπτικά δίκτυα των χωρών του τέως “υπαρκτού σοσιαλισμού” ακούγονταν με ευχαρίστηση και η παιδεία των Κούρδων ακολουθούσε τα πρότυπα των χωρών αυτών. Έτσι, κατά την άποψή μας, η κομμουνιστική προπαγάνδα επέδρασε σταθερά στο κουρδικό κίνημα. Φυσικά στις κουρδικές περιοχές, τα τουρκικά σχολεία έγιναν με δυσκολία και αντιμετωπίστηκαν με δυσαρέσκεια κι αυτό επειδή τα παιδιά δεν καταλάβαιναν τους ξένους δασκάλους.

Το τουρκικό κράτος ενώ αποδέχεται τους ορθόδοξους Sounni, τους λοιπούς τους υποπτεύεται και τους διώκει, αποκαλώντας τους Gavur, και έτσι πίστη και λαϊκό μίσος, είναι έννοιες συνδεδεμένες ακόμη από τον 19ο αιώνα.

 

Gaziantep:Ρωμαϊκή γέφυρα 2.000 ετών  

 Οι Yezidi (Γεζίτες)

Οι Γεζιντί συνδυάζονται με τους Κούρδους της νοτιανατολικής Τουρκίας. Στο ΚΕΕ υπάρχουν 33 χωριά των Yezidi. Οι ίδιοι δίνουν περισσότερα στοιχεία, δηλ. 116 χωριά και έως 50.000 κατοίκους στις περιοχές Siirt, Urfa, Mardin, Diarbekir και Gaziantep. Και επειδή οι Yezidi θεωρούνται αιρετικοί, δεν αναφέρονται χωριστά στις στατιστικές. Έχουν την ενδογαμία σαν σύμβολο και διάκεινται φιλικά μόνο στους χριστιανούς, ενώ στις άλλες δοξασίες είναι εχθρικοί. Σπάνια δείχνουν σε ξένους τον πραγματικό τους εαυτό. Ο Γεζιτισμός χαρακτηρίζεται από πολλούς ως ένας συνδυασμός και κατάλοιπο της συριακο-ιρανικής πίστης με στοιχεία Χριστιανισμού, Ισλαμισμού και του Σουφισμού του 12ου αιώνα.

Οι Yezidi αναγνωρίζουν και τιμούν τον Χριστό, επίσης και τον Μωάμεθ.

Οι Yezidi με τους χριστιανούς έχουν τις ίδιες ετήσιες γιορτές, γνωρίζουν την βάπτιση και την κοινωνία και είναι φιλικά διακείμενοι και συμπαραστέκονται ο ένας στον άλλον. Στη Γερμανία ζουν 3000 περίπου Yezidi και κυρίως στην περιοχή του Celle κοντά στη μεγαλούπολη Hannover..

 Κούρδοι Alevi

Είναι Κούρδοι στην εθνότητα και Αλεβί στο θρήσκευμα. Οι Κούρδοι Αλεβήδες συνδυάζουν τη θρησκεία τους με την εθνική τους υπόσταση. Από την πλευρά των ορθόδοξων Σουνιτών θεωρούνται ότι δεν είναι καθαροί μουσουλμάνοι, αλλά άπιστοι (gavur). Πέρα από αυτό όμως οι Sunni τους κατηγορούν στερεότυπα ως “pic” (πιςς), που σημαίνει βρώμικοι (dirty). Κι ακόμα μεταξύ των Σουνιτών κυκλοφορεί η ρήση “καλύτερα να σκοτώσεις ένα Κιζιλμπάς, διότι θα έχει μεγαλύτερη αξία από το να σκοτώσεις 72 κανονικούς gavur (απίστους)”. Εδώ, εξηγείται και το γεγονός ότι το 1978 εκατοντάδες Αλεβήδες εκτελέστηκαν στους δρόμους, από οπαδούς των πολιτικών κομμάτων M.S.P. και Μ.Η.Ρ.

Οι Κούρδοι Αλεβήδες μιλούν κι αυτοί την Kirmanci την γλώσσα των Zaza. Όμως όλοι μιλούν και την τουρκική, που είναι και η επίσημη γλώσσα του κράτους.

 Dersim:Απέλαση των Κούρδων....

    Κούρδοι και Κουρδικό Ζήτημα 

Είναι αλήθεια ότι με την ίδρυση του νέου τουρκικού κράτους το 1923 άρχισε αμέσως η προσπάθεια της συγκρότησης ενός νέου έθνους. Κάθε εθνική διάκριση θα αποτελούσε διαίρεση για την συνοχή του νέου status της Τουρκίας. Και οι Κούρδοι ήταν η μεγαλύτερη μη τουρκική εθνότητα, που αποτελούσε απειλή για τα όνειρα της νέας Τουρκίας. Έτσι απαγορεύτηκε η κουρδική γλώσσα και χρησιμοποιήθηκε βία και καταναγκασμός για την επιβολή της τουρκικής γλώσσας. Τούρκοι δάσκαλοι μετατέθηκαν παντού για την διάδοση της τουρκικής γλώσσας. Αλλά και η περίφημη ενδυμασία των Κούρδων απαγορεύτηκε.

Μετά την επανάσταση των Κούρδων το 1930 (Dersim), μαζικοί πληθυσμοί απελάθηκαν στο δυτικό τμήμα της χώρας, ενώ άλλοι μετανάστες από τις βαλκανικές χώρες μεταφέρθηκαν στις κουρδικές περιοχές. Κάθε άρνηση για υποταγή χαρακτηρίστηκε σαν απόπειρα διαίρεσης της συνοχής του κράτους με οδυνηρές συνέπειες για τους Κούρδους. Και βέβαια η πολιτική της αφομοίωσης δεν είχε ευνοϊκά αποτελέσματα. Ο κουρδικός εθνικισμός, που μέχρι το 1960 περιορίζονταν μόνο στους κύκλους των διανοουμένων, έγινε πια κτήμα μαζικών στρωμάτων. Μάλιστα προς το τέλος της δεκαετίας του εβδομήντα, Κούρδοι, που έλεγαν ως τότε ότι ήσαν Τούρκοι, αλλοίωσαν το λεκτικό τους, αναφέροντας πλέον ότι είναι Κούρδοι.

Οι νέοι που ζουν στις πόλεις και γνωρίζουν μόνο την Τουρκική, τώρα μαθαίνουν και κουρδικά. Με το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 επιβραδύνθηκε η μεταβολή αυτή, όμως ο εθνικός χάρτης της ανατολικής Τουρκίας θα αλλάξει και μάλιστα σύντομα.

 Γλώσσα των Κούρδων, ήθη και έθιμα, πληθυσμός, περιοχές που κατοικούν, θρησκείες που πιστεύουν

Οι Κούρδοι, όταν ρωτούνται για την εθνικότητά τους, και φυσικά η ερώτηση αφορά τη θρησκεία και την γλώσσα, απαντούν Kirmangi και Zaza. Όμως οι Zaza μιλούν πολύ λίγο την Kirmangi. Οπωσδήποτε στην εξέγερση του Seyh Said το 1925 οι Zaza πήραν περιορισμένα μέρος. Στην επανάσταση όμως του Dersim το 1937 πήραν μέρος μόνο Αλεβίδες σε ευρεία κλίμακα, τόσο Kirmangi όσο και Zaza. Βέβαια, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των Sounni και των Αλεβί, όμως οι διαφορές μεταξύ των Shafi και των Hauefi, δεν είναι σημαντικές. Αλλά υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά σύμβολα που συνδέουν τους Κούρδους, όπως λ.χ. η ενδυμασία, φολκλορική μουσική, μαγειρική κ.λ.π. Το αξίωμα της τιμής, αξιοπρέπειας, λ.χ. το περίφημο namus, είναι ανεπτυγμένο στους Sounni Κούρδους, όπως και η εκδίκηση αίματος. Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται και Κούρδοι, Kurd, Kirmang (Kurmang).

Η απογραφή του 1965 δηλώνει ότι την κουρδική μιλούν 2.219.502 ενώ 45 δήλωσαν Kirmanca, 2.119.547 δήλωσαν την κουρδική σαν μητρική γλώσσα, ενώ 1.752.858 δήλωσαν την κουρδική σαν δεύτερη γλώσσα.

Οι έρευνες που έγιναν, εκτιμούν ότι το 1970 υπήρχαν 8.500.000 Κούρδοι, οι οποίοι ζουν κυρίως στις περιοχές Χακερί, Βαν, Agri, Σοκρέ, Μπιτλίς, Μους, Ντιαρμπεκίρ, Ερζερούμ, Ερτσιγκάν, Μαλάτεια, Γκαγιαντέρ, Καραμάν Μαράς, Haraiklan. Όπως κατά κόρον λέχθηκε, οι Κούρδοι μιλούν δική τους γλώσσα, την Kirmangi, που τουρκικά λέγεται Kirmanca. Η γλώσσα τους έχει στοιχεία από τα ιρανικά και τα αραβικά. Οπωσδήποτε όμως δεν ανήκει στις τουρκογενείς γλώσσες. Η θρησκεία τους είναι Σουνίτες Ισλάμ. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι 70% και πλέον είναι Σουφί. Ακόμα, στους κουρδικούς πληθυσμούς συναντά κανείς χριστιανούς, Αραμαίους, Αρμενίους και Αλεβίδες ή και Γιεζιντί.

Χαμένα γυναικόπαιδα του Dersin

 Κούρδοι Αλεβίδες (Kourds Alevi)

Για τους Κούρδους Αλεβίδες δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό τους. Μερικοί συγγραφείς εκτιμούν ότι είναι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, όμως άλλοι συγγραφείς εκτιμούν τους Κούρδους Αλεβί σε 10.000.000 και άλλοι σε 20.000.000.

Η γλώσσα τους είναι Kirmangi, ενώ η θρησκεία τους είναι Αλεβί μουσουλμάνοι.

 Κούρδοι Γιεζιντί (που οι Τούρκοι τους αποκαλούν Yezidlier)

Οι ίδιοι αποκαλούνται Azidi, Izidi, Izedi, Dasyi, Dawasim. Ο αριθμός τους δεν είναι γνωστός. Στη Μέση Ανατολή ζουν περί τους 150.000, στην Τουρκία 101.000 ενώ 100.000 είναι διάσπαρτοι στις χώρες Ιράκ, Ιράν, Συρία, Τουρκία και τέως Ε.Σ.Σ.Δ. Στα σύνορα μεταξύ Συρίας και Ιράκ, στο Μαρτίν, υπάρχουν 25 χωριά, στην Κόφα 24, στο Σιΐρτ 14, στο Ντιαρμπεκίρ στο Γκαγιαντέπ 4, και στο Ατιγιαμάν 2 χωριά.

Η γλώσσα τους είναι Kirmangi (Κουρδική) και η θρησκεία τους Yezidi (Γιεζιντί).

Είναι αλήθεια πως οι Κούρδοι, που αποτελούν ξεχωριστό έθνος, έγιναν αντικείμενο μελέτης από πολλούς συγγραφείς, ενώ ο πληθυσμός τους φτάνει στα 20.000.000 περίπου. Μεταξύ τους αδέκαστοι και αξιόπιστοι είναι ο Vital Cuinet I.C., τόμος Β', σελ. 7,640,766, ο Reclus, I.C., σελ. 342,347, ο Berard, I.C., σελ. 23,25 κ.ά. Εξάλλου δεν είναι μακριά ο χρόνος, που οι Κούρδοι θα ιδρύσουν το δικό τους ανεξάρτητο Κουρδιστάν.

Τον τελευταίο καιρό, με την ευκαιρία τόσο της καταδίκης των οκτώ Κούρδων βουλευτών, όσο και της αγόρευσης του εισαγγελέα του κρατικού δικαστηρίου Ασφαλείας της Άγκυρας για δυο στελέχη του Συνδέσμου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων TIHV, από τις ευρωπαϊκές χώρες εγέρθηκαν σφοδρότατες επικρίσεις σε βάρος της Τουρκίας και της κυβέρνησης της. Ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, πρόεδρος της Τουρκίας και τέκνο της τουρκανικής κοσμοθεωρίας, απαντώντας για τις επικρίσεις σε βάρος της χώρας του, σχετικά με την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σύγκρουση με τους Κούρδους δήλωσε: “Δεν υπάρχει κουρδικός λαός!! Η Τουρκία δεν θα δεχθεί τον διαμελισμό στο όνομα της δημοκρατίας”, “Ο τουρκικός λαός συντίθεται από πρόσωπα διαφορετικών προελεύσεων που όμως ζουν μαζί επί μία χιλιετία. Δεν υπάρχει κουρδικός λαός. Αυτοί που το ισχυρίζονται κάνουν αποσχιστική πολιτική. Οι τρομοκράτες (σ.σ. επίσημη ορολογία του τουρκικού κράτους για τους Κούρδους αντάρτες) που διατείνονται ότι δρουν εξ ονόματος του κουρδικού λαού, είναι εναντίον της ένωσης και θέλουν σημαίες και εδάφη. Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Αχιλλέας  Ανθεμίδης

Διδάκτορα Νομικής του Πανεπιστημίου Gottingen