Η Παράδοση κατά τον μήνα ΙΟΥΛΗ.

Ο μήνας Ιούλιος στα  ποντιακά Χορτοθέρτς ή Θερ'νός — πήρε το όνομά του, που χρησιμοποιείται σήμερα, από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Ιούλιο Καίσαρα.

Στο σεληνιακό ημερολόγιο των αρχαίων Ελλήνων λεγόταν Εκατομβαιών, από τη γιορτή Εκατόμβαια, που γινόταν στην Αθήνα προς τιμήν του Εκατόμβαιου Απόλλωνα. Στη γιορτή αυτή θυσίαζαν στον θεό εκατό βόδια.

Οι Πόντιοι ονόμασαν τον μήνα Χορτοθέρ' από το θέρισμα των σιτηρών και γενικότερα των χόρτων. Στα Σούρμενα και στη Ματσούκα ο Ιούλιος ονομαζόταν θερ'νός, δηλαδή Θερινός, καλοκαιρινός.

Στα Σούρμενα τον ονόμαζαν και Θερνοχόρη. Στην Κερασούντα και την Τρίπολη έλεγαν ο Χορτοθέρης, στην Τραπεζούντα ο Χορτοθέρ'ς και στη Σάντα, τη Χαλδεία (περιοχή Αργυρούπολης) τον έλεγαν Χορτοθέρτ'ς.

Υπενθυμίζεται ότι η αρχή κάθε μήνα ονομαζόταν στάμαν τη μηνός ή έμπαν τη μηνός, τα μέσα του μήνα ονομάζονταν μέσαγμαν τη μηνός και το τέλος το έβγαν τη μηνός.

Η μεγαλύτερη γιορτή του Ιουλίου ήταν για τον Πόντο εκείνη του Προφήτη Ηλία — τ' άε Λιά —, στις 20 του μήνα. Τα εξωκλήσια του Προφήτη Ηλία βρίσκονταν απομακρυσμένα στις πλαγιές βουνών.

Επειδή βρίσκονταν έξω από τις κατοικημένες περιοχές, αρκετές φορές ήταν ερειπωμένα, για διάφορους λόγους. Κατά την πανήγυρη του Προφήτη Ηλία μαζευόταν στα εξωκλήσια πολύς κόσμος.

Ο Χρήστος Κουλαουζίδης έγραφε το 1967 σε σχετικό με το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στα Πλάτανα σημείωμα του: «Όχι, όμως, και λίγες φορές γίνονταν στα πανηγύρια του Αελιά αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα σε αντίζηλες παρέες (το παλαλόν το αίμαν έπρεπε να έβγαινεν) ...

 Μόλις και θυμάμαι ένα τέτοιο επεισόδιο, που πήρε μορφή και έκταση πολύωρης μάχης στο πανηγύρι του Αελιά στα Πλάτανα ..., τις λεπτομέρειες του οποίου ακούω από τον αειθαλή αδελφό μου Παναγιώτη ...»

Τον Ιούλιο ωρίμαζαν στον Πόντο τα πρώιμα σύκα, που τα ονόμαζαν θερ'νόσυκα.

Όταν τα έβλεπαν αυτά οι έγκυες γυναίκες, έπρεπε, οπωσδήποτε, να τα γευτούν.

Από τη γιορτή του Προφήτη Ηλία άρχιζε στον Πόντο το μάζεμα των φουντουκιών. «Εκρέμαναν και τα καρνάλα σα λεφτοκάρο» ...

Τα πιο πολλά φουντούκια τα είχαν οι Πόντιοι, που τα εμπορεύονταν στην Κωνσταντινούπολη και στο εξωτερικό. Στη Μασσαλία της Γαλλίας, εμπορευόταν τα φουντούκια του Πόντου ο μεγάλος Πόντιος αγωνιστής για την ελευθερία του Πόντου και την ένωση του με την Ελλάδα Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης.

Μεγάλες γιορτές του Ιουλίου για τον Πόντο ήταν και του Κοσμά και Δαμιανού, την 1 του μήνα, της Αγίας Κυριακής, στις 7 Ιουλίου, και του Αγίου Παντελεήμονα, στις 27 Ιουλίου.

Την ημέρα της Αγίας Κυριακής, στον Πόντο είχαν αργία, γιατί πίστευαν ότι εκείνη την ημέρα έπιαναν οι κατάρες. «Να καίει σε τ' Αγίας Κυριακής τ' άψιμον», έλεγαν ως κατάρα.

Τον γιατρό Άγιο Παντελεήμονα τον τιμούσαν ιδιαιτέρως, πηγαίνοντας ξυπόλυτοι στο πανηγύρι του να ζητήσουν βοήθεια για τις ασθένειες τους. «Όθεν κωτσοί και όθεν στραβοί, σον Άε Παντελεήμον», έλεγαν. Αρκετά είναι τα τραγούδια και τα αποφθέγματα που αναφέρονται στον Χορτοθέρ' (Ιούλιο), όπως:

1.Χορτοθερί' βροχήν πολλά 'κι κρατεί.

 2.Έρθεν και ο Χορτοθέρτς, έπαρ' το  δρεπάν σο χέρτς ή Έρθεν και ο Χορτοθέρτς, έπαρ' το καγάν σο χέρτς .

3.Ο Χορτοθέρτς μαραίν' τ' αμάραντα, τα παλαλά χορτάρα.

 3.Μέσασμαν Θερ'νού κι ακόμαν 'κι εξέβαμε σα παραχάρα.

 4.Ο θερ'νόν πα φέρ' το θέρος και όλ' στέκ'νε με το γέλος.

   

Καίτη Μελή — Παπαπαναγιώτου 
Δημοσιογράφος και οικονομολόγος.