Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο νέων του ποντιακού ελληνισμού και θεώρηση του Ιερού Λόχου εκ μέρους του σουλτάνου, ως ποντιακού στρατιωτικού σώματος[1].
Για τους αμερικανούς συμπατριώτες μας, έχουμε να πούμε ότι μεταξύ της Νέας Υόρκης και του Μπάφαλο στη διασταύρωση προς την πόλη Βαλτιμόρη κοντά στον ποταμό Delaware υπάρχει μια πινακίδα που δείχνει: προς την πόλη Υψηλάντη!
Ιερός Λόχος μάχεται στο Δραγατσάνι ( Πίνακας του Πετερ Φον Χες) |
Στη μελέτη αυτή, θεωρήθηκε ότι θα αποτελούσε ένα μνημόσυνο η αφιέρωση λίγων λέξεων στην πρώτη ομαδική εκδήλωση του άνθους της σπουδάζουσας νεότητας κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Πρόκειται για τη διακεκριμένη φάλαγγα των αγωνιστών του απελευθερωτικού πολέμου των Ελλήνων, γνωστής με το όνομα "Ιερός Λόχος". Από την πρώτη διακήρυξη περί ελευθερίας του Υψηλάντη, Έλληνες νέοι σπουδασταί και φοιτηταί από διάφορα μέρη οργανώθηκαν κατά τα πρότυπα της θηβαϊκής νεότητας, με αρχηγό τον αρχιστράτηγο Λασσάνη, τον πρίγκιπα Καντακουζηνό κ.ά.
Στην αρχή οργανώθηκαν σε έφιππο σώμα, και αργότερα σε πεζικό του Υψηλάντη, ενώ τα υπόλοιπα στρατεύματα του μεγάλου αυτού τέκνου της ελληνικής φυλής ήταν οργανωμένα κατά τα πρότυπα των αρματολών.
Οι "Μαυροφόροι" αυτοί ήρωες, αλλά λόγιοι της εποχής, με το έμβλημα στο πηλίκιο της κεφαλής τους "ελευθερία ή θάνατος" και με το θούριο των φιλικών σαν ύμνο, έμελλε να αποτελέσουν το πιο ζωντανό παράδειγμα ηρωισμού ομαδικής συμπεριφοράς νέων διανοουμένων. Οι περισσότεροι κατάγονταν από τις διάφορες περιοχές της τσαρικής Ρωσίας[2].
Η τύχη του Ιερού Λόχου ήταν ο δραματικός αφανισμός του. Κυκλωμένοι οι ιερολοχίται από βορρά από τους αυστριακούς, και νότια από τους Τούρκους, που προέλαυναν σε τρεις φάλαγγες από το Δούναβη, αλλά και από άλλους εχθρούς, και κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, την 7ην Ιουνίου 1821 πέφτουν στο πεδίο της μάχης, πολεμώντας σαν τους τριακόσιους των Θερμοπυλών, εναντίον δυνάμεων οκταπλάσιων των Τούρκων.
Στις κλήσεις των Τούρκων προς τους εκατόνταρχους να παραδοθούν, οι Ιερολοχίται απαντούν με μια φωνή "Οι Έλληνες δεν παραδίνονται", με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 200 και να τραυματιστούν 37.
Μόνον 136, μεταξύ των οποίων και ο Λασσάνης, σώθηκαν από τον ήρωα Γεωργάκη Ολύμπιο, ενώ ο διοικητής τους Νικόλαος Υψηλάντης, βαρύτατα τραυματισμένος, έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
Αλέξανδρος Υψηλάντης |
Η ανθρωπότητα επανέζησε το παράδειγμα των υπερασπιστών των στενών των Θερμοπυλών. Ο ιστορικό της μάχης του Δραγατσανίου μας πληροφορεί ότι εκεί σώζεται ακόμη μισοκατεστραμένη αναμνηστική στήλη.
Δεν καινοτομεί ασφαλώς ο συγγραφέας της μελέτης αυτής στην πρόταση του, να γίνονται τακτικές επισκέψεις των Ελλήνων φοιτητών στον τόπο ο οποίος ποτίστηκε με αίμα συναδέλφων τους. Ακόμη, αν οι φοιτηταί των Πολυτεχνείων μας ανεστήλωναν ειδικό μνημείο για την αιώνια σύνδεση της έννοιας της ελευθερίας και των πεσόντων ιερολοχιτών φοιτητών, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης.
Πολλοί ήταν οι Πόντιοι που κατατάχτηκαν στον Ιερό Λόχο και πολέμησαν στο Δραγατσάνι, κοντά στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Αρκετοί απ' αυτούς ζούσαν ως μετανάστες στη νότια Ρωσία.
Γνωστά είναι τα ονόματα 19 ποντίων αγωνιστών του Ιερού Λόχου (γνωρίζουμε μονάχα τα ονόματα, όσων επέζησαν από τη μάχη του Δραγατσανίου και κατέφυγαν στη Ρωσία). Ήταν οι: Κυριαζής Νικόλαος, Μιχαήλ Ανδρέας, Τσερκέσης Δημήτριος, Τραπουζανλής Δημήτριος (Τραπεζούντιος), Σαλαγάρ Νικόλαος (από το Μπουλαντάν), Τουρκουλέτς Βασίλειος, Αναστασίου Θεόδωρος, Κωνσταντίνου Στέφανος, Σοφιανόπουλος Νικόλαος (Τραπεζούντιος), Σάββας Παναγιώτης (Τραπεζούντιος), Δημητρίου Γιάννης (Τραπεζούντιος), Βελισσάριος Ιβάν (από τη Νικομήδεια), Χρήστου Πολύχρονης (από την Κουμουσχανά), Ισαάκ Αναστάσιος, (Καϊσαρλής) Ασλάν Γεώργιος, Αντωνίου Δημήτριος, Γιακοβάκης Γεώργιος, Ιωάννου Δημήτριος και Ιωσήφ Γεώργιος. Οι 19 που γλίτωσαν και πέρασαν στο ρωσικό έδαφος, για να συλληφθούν αμέσως από τις τσαρικές αρχές και να μεταφερθούν δέσμιοι στην Οδησσό.
Πόσοι άλλοι πολέμησαν στο Δραγατσάνι και ποιας φυλής ήταν δεν το ξέρουμε κι ούτε θα το μάθουμε ποτέ. Ας σημειωθεί ότι ο Τούρκος σουλτάνος κήρυξε τον Ιερό Λόχο ως ποντιακή στρατιωτική μονάδα και με την πρόφαση αυτή, έσφαξε τότε τους πρόκριτους της Αργυρούπολης.
Επί δύο χρόνια οι κάτοικοι της Αργυρούπολης, κι άλλων περιοχών του Πόντου, δεν είχαν το δικαίωμα να παίρνουν νερό την ημέρα από τις βρύσες τους, έστω και αν αυτές βρίσκονταν μέσα στην αυλή τους. Ερμηνεύοντας το φερμάνι αυτό του σουλτάνου οδηγούμαστε με βεβαιότητα στο συμπέρασμα ότι ο Ιερός Λόχος αποτελούνταν στην πλειοψηφία του από ποντιόπουλα και βέβαια, στην άποψη αυτή πουθενά δεν βρίσκουμε αντίθετες αποδείξεις, αλλά ούτε και αντίθετες ενδείξεις.
Έτσι το όνειρο ολόκληρου του ελληνισμού άρχισε σιγά-σιγά, να γίνεται πραγματικότητα.
Μετά τη συμφορά του Δραγατσανίου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, προτίμησε να καταφύγει στην Αυστρία, όπου ρίχτηκε στις φυλακές φρουρίου, από όπου με τη μεσολάβηση του Τσάρου Νικολάου απελευθερώθηκε, αλλά πέθανε πριν προφτάσει να δει την ελευθερία της πατρίδας του.
Δημήτριος Υψηλάντης |
Στο σημείο αυτό θα τονίσουμε μόνο ότι οκτώ χρόνια αργότερα ο αδελφός του Αλέξανδρου Υψηλάντη, Δημήτριος Υψηλάντης αναδείχθηκε ως νικητής της πιο σημαντικής μάχης της επαναστάσεως του 1821. Της μάχης της Πέτρας το 1829.
Δεν αναφερόμαστε στη μάχη των Μύλων και την καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια όπου και εκεί, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ο Δημήτρης Υψηλάντης αλλά ούτε και στη συμβολή του για την οργάνωση του νέου ελληνικού κράτους σαν προέδρου του εκτελεστικού, αλλά αναφερόμαστε στη μάχη της Πέτρας που έγινε το Σεπτέμβριο του 1829, όπου ολόκληρη επίλεκτη στρατιά των Τούρκων αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει σε ανοιχτό πεδίο.
Με τη μάχη αυτή τερματίστηκε ο στρατιωτικός αγώνας του έθνους που άρχισε το 1821. Ο ένας Υψηλάντης άρχισε τον αγώνα κηρύσσοντας την επανάσταση στις παραδουνάβιες χώρες και ο άλλος Υψηλάντης έβαλε την τελική σφραγίδα της ανεξαρτησίας του έθνους μας, με την τελευταία μάχη της Πέτρας.
Η πόλη αυτή πήρε το όνομα της ακριβώς στις 29 Σεπτεμβρίου 1829 προς τιμήν του Δημήτριου Υψηλάντη που νίκησε τον τουρκικό στρατό σε ανοιχτό πεδίο και έτσι επικυρώθηκε η νίκη των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους.
Οι κάτοικοι της πόλεως με αγωνία περίμεναν τότε την έκβαση της μάχης της Πέτρας, για να δώσουν στην πόλη τους το όνομα του νικητή. Η αποτυχία του Υψηλάντη, θα σήμαινε την απόδοση στην πόλη αυτή άλλης ονομασίας (οι πληροφορίες μας προέρχονται από το Δήμαρχο της πόλης Υψηλάντη των Η.Π.Α. όταν επισκεφθήκαμε την πόλη του το 1964).
Αλλά και άλλα τέκνα του ποντιακού ελληνισμού από άλλους δρόμους και με άλλους τρόπους βοήθησαν τον ελληνισμό στις δύσκολες εποχές που πέρασε.
[1]Βλ. Κ. Ράδου "Ο Ιερός Λόχος και η εν Δραγατσανίω μάχη", Αθήναι 1919, σελ. 16. Ωσαύτως Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη, τόμ. ΣΤ, σελ. 677 όπου: "Παρά Θηβαίοις, σώμα εκ 300 ανδρών, όπερ από της εκ Θηβών απελάσεως των Σπαρτιατών (379 π.Χ.) εμορφώθη συστηματικώς δια τον κατά τούτων πόλεμον.
Διετέλει δε διαρκώς εις τα όπλα, το κατ' αρχάς προς υπεράσπισιν της Καδμείας, υπό την αρχηγίαν του Γοργίδα. Ιδίως την μέγιστην δόξαν απέκτησεν ο I. Λ. Κατά την εν Λεύκτροις μάχην (371 π.Χ) υπό τον Πελοπίδαν. Κατεστράφη δε εν τη Χαιρώνεια μάχη (338).
Β) Λόχος ον κατήρτισε τω 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά την εις τα παραδουνάβιους ηγεμονίας εισβολήν αυτού εκ 500 Ελλήνων εθελοντών και όστις ηρωικώς κατεστράφη εν τη μάχη του Δραγατσανίου κατ' Ιούνιον του αυτού έτους. Μνημείον του I. Λ. Εστήθη προ του Πανεπιστημίου και κατόπιν εν τω εν Αθήναις πεδίω του 'Αρεως.
Γ) Ιερός Λόχος φοιτητών. Ευάριθμος εν αρχή ομάς φοιτητών συγκεντρωθείσα και οργανωθείσα εις λόχον τον Φεβρουάριον του 1886. Ωνομάσθη δε ούτω διότι απεσκόπει να συμπολεμήση μετά του τακτικού στρατού. Ο λόχος ανήλθεν εις δύναμιν 350 νέων φοιτητών και μαθητών υπό την αρχηγία του εκ Θηβών ιατρού Π. Μπέλλα και των αξιωματικών Αντωνοπούλου και Τσεβά.
Εσχεν ίδιον όρκον και στολήν, ωπλίσθη υπό της κυβερνήσεως και ετροφοδοτείτο εκ προσωπικών πόρων των μελών αυτού. Λόγω του επακολουθήσαντος ναυτικού αποκλεισμού και του αφοπλισμού της χώρας ο λόχος διελύθη άμαχος". Το Εμβατήριον τούτο άρχιζε ως εξής: "Φίλοι μου συμπατριώται, δούλοι να 'μεθα ως πότε των αχρείων μουσουλμάνων, της Ελλάδος των τυράννων..."
[2]Για περισσότερα βλ. Αγγελίδη Σωκράτη, Ιστορία των Ελλήνων της Νεζίν Ουκρανίας, Θεσσαλονίκη 1996 σελ. 70 και επ. όπου αναφέρεται ότι οι Έλληνες σπουδαστές από τα
ανώτατα ιδρύματα της τσαρικής Ρωσίας κατατάχθηκαν ομαδικά ως εθελοντές στον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη. Μάλιστα μερικοί από αυτούς, είχαν την ιδιαίτερη συμπάθεια και εκτίμηση του Υψηλάντη.
Αχιλλέα Στεφάνου Ανθεμίδη
Διδάκτορα Νομικής του Πανεπιστημίου του Gottingen
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου