Το παρχάρι Σκορδέν.

Ο σαής (ταχυδρόμος) της Σαντάς Πότος Μαρούφ που αγωνίσθηκε σθεναρά για το ζήτημα του Σκορδέν ήταν άνθρωπος δραστήριος και τολμηρός. Αυτός σ' ένα του ταξίδι για τον Καύκασο περνώντας απ’ την Τραπεζούντα γνωρίστηκε επίτηδες με τον  Βαλή της Τραπεζούντας και με την γυναίκα του.

Παρχάρ σην Σαντάν

 Στην Βαλήδενα ο Πότος δώρησε χρυ­σά βραχιόλια, σκουλαρίκια και δαχτυλίδια  και έτσι όταν φύτρωσε το ζήτημα του Σκορδέν ο Βαλής ήταν ευνοϊκά διατεθειμένος υπέρ των Σανταίων.

 Μόλις ανέβηκε ο Βαλής με τους άλλους επισήμους στη Σάντα για το ζήτημα του Σκορδέν και εξέτασε τα χοτσέτια των Σανταίων είπε: Χάκ Σανταληλαρούν (το δίκαιο είναι με το μέρος των Σανταίων). Η φρά­ση αυτή του Βαλή ανάγκασε τους ενδιαφερόμενους Τούρκους να κατα­φύγουν στην δωροδοκία, και έτσι εκδόθηκε μια άδικη απόφαση που έλε­γε: Ναι, το δίκαιο είναι με το μέρος των Σανταίων, αλλά για να προ­ληφθούν αιματηρά επεισόδια αποφασίζομε να κατέχουν οι Σανταίοι το παρχάρι τους 9 μήνες του χειμώνα και οι Μεσοχωρλήδες να το κατέ­χουν τους 3 μήνες του καλοκαιριού. Η ερμαφρόδιτη αυτή απόφαση δεν μας αποξένωσε τελείως από το Σκορδέν, μα τι το όφελος;

 Όταν όμως κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο τα ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν την Σαν­τά, οι Τούρκοι δεν ξεμύτισαν από τα χωριά τους το καλοκαίρι και έτσι χαρήκαμε εμείς το Σκορδέν για λίγα χρόνια, έως ότου εγκαταλείψαμε τα πάντα και σαν κυνηγημένα πουλιά καταφύγαμε στην αγαπημένη μας πα­τρίδα την Ελλάδα.

Αρ. Χλωρίδης