Φροντιστήριο Τραπεζούντας. Χαίρε η ωραία πόλις του Πόντου! Χαίρε Τραπεζούς!...

Το 1902 επισκέπτεται την Τραπεζούντα ο Αθηναίος λόγιος Κ. Παπαμιχαλόπουλος.* 
Να πώς  περιγράφει το Φροντιστήριο Τραπεζούντας ο Αθηναίος συγγραφέας:

Φροντιστήριο  Τραπεζούντας

«...Περί του Φροντιστηρίου γινομένου λόγου σταματώ προ αυτού μετά συγκινήσεως, μετά βαθυτάτης και ειλικρινούς εκτιμήσεως προς τους Τραπεζουντίους, μετ’ ευγνωμοσύνης ως ομοεθνής και τέλος ως φίλος των γραμμάτων, μετά τιμής προς τα απαράμιλλα αισθήματα της φιλομουσίας και γενναιοδωρίας αυτών.

Από του έτους τούτου το περίλαμπρον τούτο και ύπατον Διδακτήριον καθ’ άπαντα τον Πόντον, το αιωνόβιον Φροντιστήριον, εκτήσατο ίδιον ίδρυμα, άξιον της υψηλής αποστολής αυτού υπέρ των γραμμάτων, της παιδείας και του καθόλου πολιτισμού. Το οικοδόμημα του Φροντιστηρίου καθ’ άπαντα τον ελληνικόν κόσμον των γραμμάτων, εξαιρουμένων μόνον του Εθνικού Πανεπιστημίου και του Μετσοβίου Πολυτεχνείου, δύο μόνον ετέρων ελληνικών διδακτηρίων εν όλη τη Τουρκία, έρχεται δεύτερον:

Της μεγάλης του Γένους Σχολής και του Ζαππείου της Κωνσταντινουπόλεως. Κτισθέν κατά λαμπρόν σχέδιον δοκιμωτάτου Τραπεζουντίου αρχιτέκτονος, του κ. Αλεξ. Κακουλίδου, επιθαλάσσιον, τετραώροφον, περιλαμβάνει τεσσαράκοντα περίπου αιθούσας και δωμάτια. Οικοδομήθη καθ’ όλους τους κανόνας της υγιεινής και της παιδαγωγικής, καταλλήλως φωτιζόμενον, πληρέστατα αεριζόμενον και δι’ υποκαύστων (calorifεr) θερμαινόμενον. Δια την κατασκευήν αυτού εδαπανήθησαν 12.000 λίραι Τουρκίας.

Το δε ποσόν τού­το θ’ ανήρχετο εις 15.000 εάν μη εχορηγείτο υπό της τουρκικής κυβερνήσεως προστατευτικώς ελάττωσις των δασμών επί των εισαγομένων προς αγοράν επί­πλων και οργάνων φυσικής και χημείας λίραι 1.000 και επέκεινα.»

Αλλά πόθεν, λοιπόν -συνεχίζει- λαμβάνονται τα μεγάλα ταύτα ποσά, άτινα κατ’ έτος προσαυξάνονται και εξογκούνται κατά 2.100-2.200 λίρας, όσας απαιτεί η συντήρησις πάντων των εν Τραπεζούντι σχολείων;

Η φιλομουσία, η φιλοτιμία, η γενναιοδωρία και γενναιοφροσύνη των Τραπεζουντίων, επαρκεί εις πάντα ταύτα. Της δια το Φροντιστήριον δαπάνης τας μεν 2.000 λίρας τέσσαρες μόνον φιλογενείς άνδρες κατέβαλον, έκαστος ανά 500, το δε λοιπόν ποσόν συνεπλήρωσαν οι άλλοι Τραπεζούντιοι, οι τε τη πόλει οικούντες και οι εν ταις παρακαυκασίαις πόλεις και κώμαις της Ρωσίας αποδημούντες, δι’ εθελουσίου εράνου 100, 80, 50 ή ολιγωτέρων λιρών έκαστος...

Φροντιστήριο Τραπεζούντας

Δια τοιούτων εισφορών ανεγείρονται τοιαύτα εκπαιδευτήρια και συντηρείται η εν αυτοίς παρεχομένη δαψιλής και υγιει­νή πνευματική τροφή. Και ταύτα πάντα, διότι οι Τραπεζούντιοι ουδέποτε επιλανθάνονται ότι οικούσι πόλιν ιστορικήν, πόλιν ένδοξον, πόλιν επιφανείσαν εν τη ιστορία προ είκοσι και πέντε αιώνων και επέκεινα, πόλιν έχουσαν και νυν έτι εν συνεχεία προορισμόν υπέρ της διαδόσεως των φώτων, της παιδείας και του εξ αυτών πολιτισμού. Εύγε τοις Τραπεζουντίοις!...».

Ο σοφός και γλαφυρότατος συγγραφέας αφού περιγράφει με κάθε λεπτομέ­ρεια την πόλη κι ύστερα τις εκδρομές του στις Μονές της ενδοχώρας, παρέχο­ντας άφθονες ιστορικές πληροφορίες, αναφέρεται στις εγκάρδιες γνωριμίες του με τους Έλληνες επιστήμονες ή εμπόρους όπως και με τους Τούρκους επισή­μους για να καταλήξει στο προάστιο Σοούκ Σου:

«...Τέλος την μεσημβρίαν της τελευταίας ημέρας, γράφει, επεφυλάσσετο ημίν η υστάτη και από του υπερτάτου μέρους της Τραπεζούντος απολαυστή ευχαρίστησις. Ο εν τη ωραία επαύλει του Σοούκ Σου(σ.σ. Κρυονέρι) κατοικών φίλτατος ιατρός κ. Παπαδόπουλος εκάλεσεν ημάς εις αποχαιρετιστήριον γεύμα, εις ο παρεκάθησαν και άλλοι εκλεκτοί φίλοι.

Η από της μαγευτικής ταύτης θέσεως άποψις και θέα ην απερίγραπτος. Κείται περί τα 320 μέτρα υπέρ την θάλασσαν, ενώ τα μέχρι της θα­λάσσης μέρη αποτελούσιν ένα συνεχή κήπον μετά πόλεως αναμεμιγμένον, ή πό­λιν συμπεπλεγμένην μετά κήπων και δένδρων ευθαλεστάτων.

Περαιτέρω η ευρεία και ατμώδης σήμερον έκτασις του Ευξείνου Πόντου, πέ­ραν δε τούτου εν τω αχανεί, όπου ο Καύκασος, ο υψώνων ουρανογείτονα κεφαλήν νομίζει τις ότι βλέπει τον Στρόβιλον εκείνον, την υψίστην δηλαδή κορυφήν του Καυκάσου εις ύψος 5.650 μέτρων, εφ’ ης προσεπασσαλώθη ο Προμηθεύς δια την προς τους ανθρώπους ευεργεσίαν.

Ένθεν δε πάλιν, δεξιώτερον, τα υπέρ την Τραπεζούντα όρη και μεταξύ του ανοίγματος τούτων, ως μικρόν στίφος λευκών πε­ριστερών επί του βράχου, εις την επτάωρον απόστασιν ο Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτας επί της γιγαντώδους πέτρας αυτού». 
Και καταλήγει δίνοντας μια ιδέα για τις περιποιήσεις των Τούρκων:

Μετά το χαριέστατον και ανεπίληπτον εκείνο γεύμα, κατήλθομεν εις την πόλιν επί των αυτών αμαξών και αποχαιρετίζοντες ένθεν κακείθεν, κατέβημεν εις την παραλίαν, συνοδευόμενοι υπό πλείστων φίλων και γνωρίμων ημών. Εκεί ανέμενε η εξά­κωπος λέμβος της Α. Εξοχότητος του Γενικού Διοικητού, τη φιλόφρονι μερίμνη αυτού τεθείσα εις την διάθεσιν ημών και διεβίβασεν ημάς εις την εύγραμμον «Ιω­νίαν».

Και ενταύθα συνοδεύει ημάς αληθής ανθοδέσμη φίλων. Μετά μικρόν δε ο εν τη ιδιαιτέρα υπηρεσία της Α.Ε. λογιώτατος Τούρκος υπάλληλος Μουσταφά Ασσήμ εφένδης διεβίβασεν ημίν τους χαιρετισμούς του Βαλή και τας ευχάς αυ­τού υπέρ του αισίου ταξιδιού ημών.»
Από του καταστρώματος του πλοίου απολαύω αύθις της ωραίας θέας της κα­λής Τραπεζούντος... 
Χαίρε η ωραία πόλις του Πόντου! Χαίρε Τραπεζούς!...».

Κωνσταντίνος Ν. Παπαμιχαλόπουλος (1852-30 Οκτωβρίου 1923) ήταν συγγραφέας, δημοσιογράφος και πολιτικός της νεώτερης Ελλάδας που είχε θητεύσει ως υπουργός Παιδείας.