Τον
Οκτώβρη του 1922 οι Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή της
Ανατολικής Θράκης, που αποτελούσε την κυρία
εστία του Θρακικού Ελληνισμού. Η Ανατολική Θράκη, με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών,
που υπογράφηκε
μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο
τον Ιούλη του 1920 από την οθωμανική αυτοκρατορία και τους συμμάχους της
Αντάντ, από τον Ιούλη έως και τον Σεπτέμβρη του 1920 είχε ελληνική διοίκηση,
ενσωματωμένη στην ελληνική επικράτεια.
Πρόσφυγες διασχίζουν τον Έβρο. |
Στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης συγκρούονταν τα
συμφέροντα της Αγγλίας και της Γαλλίας. Έτσι, ήταν διαφορετική και η στρατηγική
τους για την περιοχή. Οι Άγγλοι, προκειμένου να έχουν τον έλεγχο των
Στενών ετοιμάζονταν για σύγκρουση με τον Μουσταφά Κεμάλ, χρησιμοποιώντας τον
ελληνικό στρατό, ενώ οι Γάλλοι υποστήριξαν την προσάρτηση της Ανατολικής Θράκης
και των Στενών στην Τουρκία, με την υποχρέωση των Τούρκων να κρατήσουν ουδέτερη
την περιοχή.. Οι Γάλλοι ήθελαν να δώσουν την Ανατολική Θράκη στους Τούρκους
αρκετά νωρίτερα.
Βέβαια, ο Μουσταφά Κεμάλ έγραψε στα παλιά του τα
παπούτσια τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών, εφόσον δεν συνέφεραν στην
Τουρκία.
Την απόφαση για τον ξεριζωμό των Ελλήνων
της Ανατολικής Θράκης πήραν οι σύμμαχοι σε θυελλώδεις συνεδριάσεις, στις
οποίες συμμετείχαν ο Γάλλος πρωθυπουργός Ανρί Πουανκαρέ, ο Άγγλος υπουργός
των Εξωτερικών Τζόρτζ Κόρζον και
άλλοι.
Όταν ρώτησαν τον Κόρζον «Ποιος
θα υποχρεώσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη», εκείνος
απάντησε «Οι ίδιοι οι Έλληνες». Και πραγματικά έτσι έγινε. Έλληνες πολιτικοί
βρέθηκαν και ... φρόντισαν να εκδιώξουν τους Θρακιώτες.
Στη Διάσκεψη των Μουδανιών (20-28 Σεπτέμβρη 1922,
που οργάνωσαν οι σύμμαχοι της Ελλάδας, οι Έλληνες αντιπρόσωποι ήταν απλοί
παρατηρητές στις συζητήσεις και στην απόφαση που πήραν σύμμαχοι και Τούρκοι να
διώξουν τον Θρακικό Ελληνισμό.
Καραβάνι Χριστιανών προσφύγων στο δρόμο για τη Ραιδεστό. |
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που βρισκόταν στο Παρίσι,
έστειλε τηλεγράφημα τον Σεπτέμβρη του 1922, το
οποίο έγραφε τα εξής:
«Ἀνακοινώσατε, παρακαλῶ τηλεγράφημα εἰς πληρεξουσίους Θράκης.
Ἀνατολική Θράκη ἀπωλέσθη ἀτυχῶς δι’ Ἑλλάδα καί ἐπανέρχεται εἰς ἄμεσον κυριαρχίαν Τουρκίας….
Ἐπί πλέον ὑποχρεούμεθα νά ἐκκενώσωμεν ἀπό τοῦδε Θράκην.
Ὁλόκληρος προσπάθειά μου στρέφεται πώς χάνοντες Θράκην νά σώσωμεν ἐν μέτρω δυνατῶ Θράκας….
Ὅσον τραγικόν καί ἂν εἶνε, ἀνάγκη Θράκες νά ἐγκαταλείψωσιν τήν γῆν, ἢν τόσων αἰώνων κατοικούσιν αὐτοί καί πρόγονοί των, δέν ὑπάρχει ἄλλο μέσον σωτηρίας δι’ αὐτούς ….».
Ο ίδιος βρισκόταν στη σιγουριά και απλώς
ανακοίνωνε αποφάσεις που πήραν οι φίλοι του Άγγλοι και Γάλλοι σε βάρος των
Θρακιωτών, που αναγκάστηκαν να εκπατρισθούν.
Στις 30 Σεπτέμβρη του 1922 ο αναπληρωτής του γενικού διοικητή Θράκης Κ. Γεραγάς ανέλαβε και επίσημα να συντονίσει το έργο του ξεριζωμού του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, που αφορούσε πάνω απο 200.000 Έλληνες, ενώ το στρατηγείο της στρατιάς Θράκης έφυγε απο τη
Ραιδεστό και εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη στις 9 Οκτώβρη 1922.
Μέχρι τα μέσα Οκτώβρη του 1922 είχαν εκκενωθεί ιστορικά κέντρα, η Σηλυβρία, η Ηράκλεια, η Ραιδεστός, τα Γανόχωρα, οι Σαράντα Εκκλησιές, η Αδριανούπολη. Ένα μήνα αργότερα, το Νοέμβρη του 1922, έφευγαν και οι 25.000 Έλληνες της Καλλίπολης, ενώ το ελληνικό στοιχείο της Τσατάλτζας και ένα μεγάλο ποσοστό του νομού της Κωνσταντινούπολης αναχώρησε το 1924, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την ελληνοτουρκική συνθήκη ανταλλαγής των πληθυσμών.
Έρνεστ Χέμινγουεϊ |
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ ανταποκριτής τότε στην περιοχή γράφει τα εξής: «Σε μία συνεχή, εξαντλητική πορεία, οι Χριστιανοί της Ανατολικής Θράκης έχουν κατακλύσει τους δρόμους που οδηγούν στη Μακεδονία… Μόνο απο την Ανατολική Θράκη πρέπει να
απομακρυνθούν 250.000 χριστιανοί πρόσφυγες…. Η μεγαλύτερη ομάδα διαβαίνει τον ποταμό Έβρο (Μαρίτσα) από την Αδριανούπολη και είναι μήκους 20 μιλίων. Είκοσι μίλια αραμπάδες, που τους σέρνουν αγελάδες και βόδια με λασπωμένα πόδια, ενώ δίπλα τους βαδίζουν εξαντλημένοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά….
Εγκατέλειψαν όλοι τα σπίτια τους, τα χωριά και τα χωράφια τους και προστέθηκαν στο ποτάμι των προσφύγων μόλις έμαθαν ότι έρχονται οι Τούρκοι …. Πρόκειται για πορεία προς το άγνωστο σιωπηλών ανθρώπων….».
Η απώλεια της ανατολικής Θράκης, επισφραγίστηκε με τη συνθήκη της Λωζάνης, όπου στις 30 Γενάρη 1923 υπογράφηκε η Ελληνοτουρκική σύμβαση και το πρωτόκολλο «περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου