Κάνουν λάθη και οι μεγάλοι;

Το 1992, έστειλε επιστολή στο περιοδικό «Ποντιακή Εστία» ο δάσκαλος και λαογράφος Σάββας Πορφ. Παπαδόπουλος, όπου, με ειρωνία σε βάρος μου, έγραψε «αν είναι δυνατόν να έκαναν λάθος οι αναφερόμενοι μεγάλοι λαογράφοι και ιστορικοί!», θα μας κάψει ο Θεός που αποτολμήσαμε να αμφισβητήσουμε την άποψη των μεγάλων Ελλήνων και ξένων ιστορικών!

Και όμως, και οι μεγάλοι, ως άνθρωποι, κάνουν λάθη. Όλοι οι άνθρωποι κάνουμε λάθη και πρέπει να το δεχόμαστε όταν κάποιος το επισημαίνει.

Γεώργιος Κανδηλάπτης Κάνις με την σύζυγο του Αγγελική

Ο Σάββας Ιωαννίδης, όπως σημειώνει ο Γεώργιος Κανδηλάπτης Κάνις, «εσφαλμένως θέτει την θέσιν του φρουρίου τούτου αλλαχού (του φρούριου του Μεσοχάλδιου, στο έργο του «Ιστορία και Στατιστική της Τραπεζούντος και των πέριξ …», εκδόθηκε στην Αθήνα το 1860). Δηλαδή νέτα σκέτα ο Κανδηλάπτης επισημαίνει ένα από τα λάθη του Σάββα Ιωαννίδη.

Ο Νικόλαος Πολίτης ταυτίζει το ελλαδικό «Κάστρο της Ωριάς» με το ποντιακό «Τη Ήλ’ ο κάστρεν». Αλλά ο Γεώργιος Κανδηλάπτης-Κάνις δείχνει να μην συμμερίζεται την άποψη αυτή του Νικόλαου Πολίτη, κάνοντας τη σκέψη: "Και τις γνωρίζει αν ο άγνωστος ποιητής μεθ’ όλην την διαδρομήν των 3.000 και πλέον ετών δεν υπονοή τα φρούρια του αρχαίου Ιλίου ή της Τρωάδος, ής την διαμνημόνευσιν και την γενομένην πανωλεθρίαν διαμνημονεύει και δια της παροιμίας «Τη Τριάδας τα κακά» αντί της Τρωάδος". Άλλο ένα λάθος μεγάλου!

 Οι μεγάλοι γλωσσολόγοι Γιάννης Ψυχάρης και Εμμανουήλ Κριαράς έκαναν σοβαρά λάθη στη γλώσσα την ελληνική. Ο Ψυχάρης πρότεινε, αντί του «δω» να λέμε και να γράφουμε «διώ», γιατί αποφάνθηκε ότι στον πληθυντικό της προστακτικής αν πούμε «δέστε», θα προκαλέσουμε σύγχυση, αφού «δέστε» σημαίνει και «να δέσετε». Ο μεγάλος Ψυχάρης, εκτός του ότι δεν σκέφτηκε πως η έννοια του «δέστε», γίνεται άμεσα αντιληπτή από τα συμφραζόμενα, δεν σκέφτηκε, ακόμη, ότι η ελληνική γλώσσα είναι πολύ πλούσια και αντί του «δέστε», ο ομιλητής ή ο συγγραφέας μπορεί να χρησιμοποιήσει τις προστακτικές «δείτε», «κοιτάξτε», ενανάγκη «τηράξτε», «τερέστεν»!

Εμμανουήλ Κριαράς

Ο σεβαστός επιστήμονας Εμμανουήλ Κριαράς χρησιμοποιούσε συνέχεια πληθυντικό αριθμό αντί του ενικού, όταν το υποκείμενο ήταν ένα (ενικός αριθμός) στις εκφράσεις π.χ. «εκείνος φαινόταν», «αυτό ονομαζόταν» κ. ά. και έγραφε λάθος: «Εκείνος φαίνονταν», «αυτό ονομάζονταν». Επίσης δεν έγραψε ποτέ π. χ. «Εμείς έχουμε», «εμείς τρέχουμε», αλλά έγραφε και έλεγε πάντα: «Εμείς έχομε», «εμείς τρέχομε», ενώ η νεοελληνική δεν χρησιμοποιεί πλέον άλλες εγκλίσεις, εκτός από την οριστική και την προστακτική. Αλλά και αν χρησιμοποιούσε η νεοελληνική την υποτακτική με το «να», τότε το ο θα ήταν ω, που έγινε ου, αφού και οι «αρχαίοι ημών πρόγονοι» το ω γενικά, όπως υποθέτουν όλοι, σχεδόν, οι γλωσσολόγοι, το πρόφεραν ως ου.

Λάθη κάνουν όλοι οι άνθρωποι και λάθος έκανε και ο Σάββας Ιωαννίδης–στον οποίο, βέβαια, οι Έλληνες χρωστάνε πολλά–όταν ονόμαζε τον Πόντιο Ακρίτα, Διγενή.

Ο επικός ήρωας δεν έχει ατομικό χαρακτήρα, αντίθετα συγκεντρώνει όλες τις αρετές της ομάδας στην πάλη της με την μοίρα. Δεν είναι, δηλαδή, υπεράνθρωπος Διγενής. Συνήθως, με εξαίρεση αυτούς που συναρπάζονται από την περιπέτεια, οι επικοί ήρωες έχουν μια τραγική υπόσταση. Επίσης, στα κείμενα, στα οποία  είναι εμφανής η χριστιανική επίδραση, το έργο του πεπρωμένου συνδυάζεται με τον θυσιαστικό χαρακτήρα.

Πάνος  Καϊσίδης

Δημοσιογράφος- Συγγραφέας