Η αμιγής ελληνική κωμόπολη Σαντά βρισκόταν Ν.Α. της Τραπεζούντας 50 χιλιόμετρα μακριά απ’ αυτή. Είχε βουνά ψηλά με βράχους, με γκρεμούς, με σπηλιές, με βαθιές χαράδρες και δάση απέραντα.
Είχε και μαγευτικά οροπέδια, όπου βρίσκονταν τα παρχάρια των Σανταίων. Τα κεντρικά χωριά της Σαντάς βρίσκονταν σε υψίπεδο 1500-1800 μέτρων και τα βουνά της είχαν ύψος 2300 - 2900 μέτρων.
Η Σαντά πολιτικά υπαγόταν στην υποδιοίκηση Τορούλ (Άρτασα), και θρησκευτικά στην Μητρόπολη Ροδόπολης.
Ήταν μακριά από το Τορούλ έως 80 χιλιόμετρα, και από την Μητρόπολη που είχε την έδρα της στη Λιβερά 30 χιλιόμετρα.
Έκταση, πληθυσμός, ενορίες, εκπαίδευση.
Η Σαντά είχε σχήμα τετράγωνο με μάκρος 20 χιλιόμετρα απ’ το Τάσκιοπρι ως το Κοπαλάντων, και με πλάτος 10 χιλιόμετρα απ’ το Κιμισλή ως το Κωφολίβαδο. Το όλο είχε έκταση 200 τ. χιλιόμετρα.
Η Σαντά στα τελευταία χρόνια ήταν κατοικημένη από 1000 περίπου οικογένειες με πληθυσμό 5.οοο ψυχών σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1905. Σχηματιζόταν από 7 κεντρικές ενορίες, από τα 5 παραρτήματα των Φτελενίων και από μερικούς άλλους μικρούς οικισμούς.
Οι 7 ενορίες ήσαν:
1) Πιστοφάντων (πριν λεγόταν Θοδωράντων) με 300 οικογένειες και 1500 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Άγιου Χριστόφορου και δημοτικό σχολείο με εφτά τάξεις και τρεις δασκάλους.
2) Ισχανάντων (πριν λεγόταν Λιμνία) με 250 οικογένειες και 1250 κατοίκους. Είχε εκκλησία της Αγίας Κυριακής με ωραίο καμπαναριό που το ανατίναξαν οι Τούρκοι με δυναμίτιδα το 1921, δημοτικό σχολείο με οχτώ τάξεις και πέντε δασκάλους, και Παρθεναγωγείο με 5 τάξεις και 2 δασκάλες.
3) Τσακαλάντων με 50 οικογένειες καί 250 κατοίκους. Είχε εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής και δημοτικό σχολείο με τρεις τάξεις και έναν δάσκαλο.
4) Πινατάντων με 70 οικογένειες και 350 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Προφήτη Ηλία και δημοτικό σχολείο με τέσσερις τάξεις και έναν δάσκαλο.
5) Τερζάντων (πριν λεγόταν Γιαννάντων) με 150 οικογένειες και 750 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου και δημοτικό σχολείο με έξι τάξεις και δυο δασκάλους.
6) Κοζλαράντων με 60 οικογένειες και 300 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Άγιου Πέτρου και δημοτικό σχολείο με τέσσερις τάξεις και έναν δάσκαλο.
7) Ζουρνατσάντων με 120 οικογένειες και 600 κατοίκους. Είχε δύο εκκλησίες του Άγιου Κωνσταντίνου και του Αϊ Γιώργη, και δημοτικό σχολείο με έξι τάξεις και δυο δασκάλους.
Τα παραρτήματα ήσαν:
1. Το τρανόν το Φτελέν με 10 οικογένειες.
2. Τα δώδεκα Αλάτια με 40 οικογένειες. Είχε εκκλησία της Υπαπαντής του Χριστού και δημοτικό σχολείο με 4 τάξεις και έναν δάσκαλο.
3. Κοπαλάντων με 30 οικογένειες, Είχε εκκλησία του Άγιου Χαράλαμπου και δημοτικό σχολείο με 3 τάξεις και έναν δάσκαλο.
4. Χαρατσάντων με 20 οικογένειες. Είχε εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα.
5. Αλιάντων με 10 οικογένειες και εκκλησία του Άγιου Κωνσταντίνου.
Ο πληθυσμός των παραρτημάτων αυτών είχε την καταγωγή του από τις 7 κεντρικές ενορίες, και κατά το 1905 πήρε μέρος στην απογραφή των κεντρικών ενοριών. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τους μικρούς οικισμούς οι οποίοι ήσαν:
1) Το Παϊράμ με 2 οικογένειες.
2) Το Χαντσάρ με 2 οικογένειες.
3) Το Παύλ με 3 ομογένειες
4) Το Φτελέν τη Χαπιάρ με 5 οικογένειες.
5) Τό Γιαννιτσάντων με 3 οικογένειες. Το Γιαννιτσάντων και το Χαντσάρ δεν ήσαν συνεχώς κατοικημένα.
Εξωκκλήσια
1. Το εξωκλήσι του Άγιου Θεόδωρου υπεράνω του Ισχανάντων στην κορυφή του βουνού.
2. Το εξωκλήσι του Άγιου Πνεύματος προς τα κάτω του δρόμου που οδηγεί απ’ το Ισχανάντων στα οροπέδια.
3. Το εξωκλήσι του Αγ. Παντελεήμονα κοντά στην ενορία Πιστοφάντων.
4. Το εξωκλήσι του Άγιου Θεόδωρου στους Μιντσινάδες του Πιστοφάντων.
5. Το εξωκλήσι του Άγιου Παύλου στο Τάσκιοπρι.
6. Το ερειπωμένο εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων στο όρος Ζιαρέτ ταγ.
7. Το ερειπωμένο εξωκλήσι της Ανάληψης με το μεταλλικό του νερό (αγίασμα) αντίκρυ στης Σπυριδίνας το γίρτ.
8. Άλλο ερειπωμένο εξωκλήσι της Ανάληψης στο Πιστοφάντων.
9. Το εξωκλήσι της Αγ. Κυριακής στη θέση Κερχανάδες.
10. Το εξωκλήσι της Μεταμόρφωσης στην ενορία Τερζάντων.
11. Το εξωκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου κοντά στην ενορία Πιστοφάντων.
12. Το εξωκλήσι του Αγ. Θεόδωρου του Μαρέτα πέραν του ποταμού Γιάμπολης αντίκρυ στην ενορία Τερζάντων.
13. Το εξωκλήσι του Αϊ Γιάννη κατά τον δρόμο των Φτελενίων.
14. Το εξωκκλήσι του Αϊ Γιώργη κοντά στην ενορία Ισχανάντων. Τα τρία τελευταία εξωκλήσια βρίσκονταν σε μαγευτικές τοποθεσίες.
Είχε και μαγευτικά οροπέδια, όπου βρίσκονταν τα παρχάρια των Σανταίων. Τα κεντρικά χωριά της Σαντάς βρίσκονταν σε υψίπεδο 1500-1800 μέτρων και τα βουνά της είχαν ύψος 2300 - 2900 μέτρων.
Η Σαντά πολιτικά υπαγόταν στην υποδιοίκηση Τορούλ (Άρτασα), και θρησκευτικά στην Μητρόπολη Ροδόπολης.
Ήταν μακριά από το Τορούλ έως 80 χιλιόμετρα, και από την Μητρόπολη που είχε την έδρα της στη Λιβερά 30 χιλιόμετρα.
Έκταση, πληθυσμός, ενορίες, εκπαίδευση.
Η Σαντά είχε σχήμα τετράγωνο με μάκρος 20 χιλιόμετρα απ’ το Τάσκιοπρι ως το Κοπαλάντων, και με πλάτος 10 χιλιόμετρα απ’ το Κιμισλή ως το Κωφολίβαδο. Το όλο είχε έκταση 200 τ. χιλιόμετρα.
Η Σαντά στα τελευταία χρόνια ήταν κατοικημένη από 1000 περίπου οικογένειες με πληθυσμό 5.οοο ψυχών σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1905. Σχηματιζόταν από 7 κεντρικές ενορίες, από τα 5 παραρτήματα των Φτελενίων και από μερικούς άλλους μικρούς οικισμούς.
Οι 7 ενορίες ήσαν:
1) Πιστοφάντων (πριν λεγόταν Θοδωράντων) με 300 οικογένειες και 1500 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Άγιου Χριστόφορου και δημοτικό σχολείο με εφτά τάξεις και τρεις δασκάλους.
 |
| Αγία Κυριακή Ισχανάντων |
2) Ισχανάντων (πριν λεγόταν Λιμνία) με 250 οικογένειες και 1250 κατοίκους. Είχε εκκλησία της Αγίας Κυριακής με ωραίο καμπαναριό που το ανατίναξαν οι Τούρκοι με δυναμίτιδα το 1921, δημοτικό σχολείο με οχτώ τάξεις και πέντε δασκάλους, και Παρθεναγωγείο με 5 τάξεις και 2 δασκάλες.
3) Τσακαλάντων με 50 οικογένειες καί 250 κατοίκους. Είχε εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής και δημοτικό σχολείο με τρεις τάξεις και έναν δάσκαλο.
4) Πινατάντων με 70 οικογένειες και 350 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Προφήτη Ηλία και δημοτικό σχολείο με τέσσερις τάξεις και έναν δάσκαλο.
5) Τερζάντων (πριν λεγόταν Γιαννάντων) με 150 οικογένειες και 750 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου και δημοτικό σχολείο με έξι τάξεις και δυο δασκάλους.
6) Κοζλαράντων με 60 οικογένειες και 300 κατοίκους. Είχε εκκλησία του Άγιου Πέτρου και δημοτικό σχολείο με τέσσερις τάξεις και έναν δάσκαλο.
 |
| Αγιος Κωνσταντίνος- Ζουρνατζάντων |
7) Ζουρνατσάντων με 120 οικογένειες και 600 κατοίκους. Είχε δύο εκκλησίες του Άγιου Κωνσταντίνου και του Αϊ Γιώργη, και δημοτικό σχολείο με έξι τάξεις και δυο δασκάλους.
Τα παραρτήματα ήσαν:
1. Το τρανόν το Φτελέν με 10 οικογένειες.
2. Τα δώδεκα Αλάτια με 40 οικογένειες. Είχε εκκλησία της Υπαπαντής του Χριστού και δημοτικό σχολείο με 4 τάξεις και έναν δάσκαλο.
3. Κοπαλάντων με 30 οικογένειες, Είχε εκκλησία του Άγιου Χαράλαμπου και δημοτικό σχολείο με 3 τάξεις και έναν δάσκαλο.
4. Χαρατσάντων με 20 οικογένειες. Είχε εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα.
5. Αλιάντων με 10 οικογένειες και εκκλησία του Άγιου Κωνσταντίνου.
Ο πληθυσμός των παραρτημάτων αυτών είχε την καταγωγή του από τις 7 κεντρικές ενορίες, και κατά το 1905 πήρε μέρος στην απογραφή των κεντρικών ενοριών. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τους μικρούς οικισμούς οι οποίοι ήσαν:
1) Το Παϊράμ με 2 οικογένειες.
2) Το Χαντσάρ με 2 οικογένειες.
3) Το Παύλ με 3 ομογένειες
4) Το Φτελέν τη Χαπιάρ με 5 οικογένειες.
5) Τό Γιαννιτσάντων με 3 οικογένειες. Το Γιαννιτσάντων και το Χαντσάρ δεν ήσαν συνεχώς κατοικημένα.
 |
| Ισχνάντων- Πινατάντων- Τερζάντων |
Εξωκκλήσια
1. Το εξωκλήσι του Άγιου Θεόδωρου υπεράνω του Ισχανάντων στην κορυφή του βουνού.
2. Το εξωκλήσι του Άγιου Πνεύματος προς τα κάτω του δρόμου που οδηγεί απ’ το Ισχανάντων στα οροπέδια.
3. Το εξωκλήσι του Αγ. Παντελεήμονα κοντά στην ενορία Πιστοφάντων.
4. Το εξωκλήσι του Άγιου Θεόδωρου στους Μιντσινάδες του Πιστοφάντων.
5. Το εξωκλήσι του Άγιου Παύλου στο Τάσκιοπρι.
6. Το ερειπωμένο εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων στο όρος Ζιαρέτ ταγ.
7. Το ερειπωμένο εξωκλήσι της Ανάληψης με το μεταλλικό του νερό (αγίασμα) αντίκρυ στης Σπυριδίνας το γίρτ.
8. Άλλο ερειπωμένο εξωκλήσι της Ανάληψης στο Πιστοφάντων.
9. Το εξωκλήσι της Αγ. Κυριακής στη θέση Κερχανάδες.
10. Το εξωκλήσι της Μεταμόρφωσης στην ενορία Τερζάντων.
11. Το εξωκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου κοντά στην ενορία Πιστοφάντων.
12. Το εξωκλήσι του Αγ. Θεόδωρου του Μαρέτα πέραν του ποταμού Γιάμπολης αντίκρυ στην ενορία Τερζάντων.
13. Το εξωκλήσι του Αϊ Γιάννη κατά τον δρόμο των Φτελενίων.
14. Το εξωκκλήσι του Αϊ Γιώργη κοντά στην ενορία Ισχανάντων. Τα τρία τελευταία εξωκλήσια βρίσκονταν σε μαγευτικές τοποθεσίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου