Νερό για τους πρόσφυγες στο Αρσακλί (Πανόραμα)

Σε όλες τις περιοχές ανεξαιρέτως, όπου εγκαταστά­θηκαν πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής παρουσιάστηκαν διάφορες βασικές εκλείψεις και ανάγκες, όπως η εξασφάλιση στέγης, οικοσκευής και ρουχισμού, το όργωμα της γης, επειδή δεν υπήρχαν τα ανάλογα ζώα, η εξεύρεση κατάλληλων σπόρων, η ύπαρξη ελών και κουνουπιών, που προκαλούσαν την ελονοσία, η έλλειψη γιατρών και νοσοκομείων, καθώς και φαρμακευτικής περίθαλψης. Ένα μεγάλο πρόβλημα ήταν και η έλλειψη πόσιμου νερού. Για άρδευση, τότε, δεν γινόταν λόγος!

Μεγάλη έλλειψη νερού αντιμετώπισαν κατά τα πρώτα χρόνια και οι πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν στο Πα­νόραμα (Αρσακλί, τότε).

Την περίοδο εκείνη βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ο υπουρ­γός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης. Δήμαρχος Θεσσαλονίκης συνέχισε να είναι ο Τούρκος Οσμάν Σαΐτ και υπεύθυνος για τους πρόσφυγες ο Ζαβιτσιάνος. Μια επιτροπή των προσφύ­γων του Πανοράματος, αποτελούμενη από τον Αλέξανδρο Ιωαννίδη, τον Λάζαρο Παναγιωτίδη και τον Παναγιώτη Σιαμανίδη, προσπάθησε να συναντήσει τον Τσαλδάρη.

Όταν η επιτροπή των προσφύγων έφτασε κοντά στους επισήμους, επειδή είχε μεγάλη κοσμοσυρροή, τα μέλη της κοντοστάθηκαν. Ο Ιωαννίδης, όμως, μόνος του προχώρη­σε και κατόρθωσε να μπει στην αίθουσα, όπου θα γινό­ταν η επίσημη υποδοχή του υπουργού. Εκεί, ο Ιωαννίδης ζήτησε την παραχώρηση νερού στον οικισμό του Αρσακλί (Πανοράματος). Ύστερα από έντονες συζητήσεις και παρά το γεγονός ότι ο Ιωαννίδης ήταν μόνος, κατόρθω­σε να αποσπάσει την υπόσχεση ότι θα δώσουν νερό στο Πανόραμα. Με την επιμονή του ο Ιωαννίδης, τους έπεισε ότι ηλικιωμένοι, παιδιά και άρρωστοι είχαν ανάγκη νερού. Τους ανέφερε, ακόμη, ότι τα έργα για την ανοικοδόμηση στον οικισμό αυξάνουν τις ανάγκες για νερό.

Η βρύση και η γούρνα (ποτίστρα ζώων) που υπήρχαν στο κέντρο του  Πανοράματος

Έτσι, η παροχή έγινε μια ίντσα. Για να δοθεί, όμως, το νερό, χρειάστηκαν δεκαπέντε ημέρες αγώνα και αφού, με δικά του έξοδα, ο Ιωαννίδης έφερε τον δήμαρχο Θεσσαλο­νίκης Οσμάν Σαΐτ στο Πανόραμα για αυτοψία.

Η ανακούφιση των κατοίκων δεν περιγράφεται. Το νερό που είχαν ανάγκη, το προμηθεύονταν από όπου έβρισκαν, όπως από τον «Λάκκο», από πηγές γύρω από τον οικισμό και από το ρέμα!

Το νερό που δινόταν στο Πανό­ραμα πήγαζε από τον Χορτιάτη και μεταφερόταν με κανάλι στο Επτα­πύργιο (Γεντί Κουλέ). Από αυτό το κανάλι υδροδοτήθηκε το Πανόραμα, στο σημείο που περνούσε αυτό επά­νω από τα λατομεία που εκμεταλ­λεύονταν ο Γ. Παπαδόπουλος, ο I. Μωυσίδης, ο I. Ακριτίδης και ο Π. Κοϊμτζίδης. Βρισκόταν στο σημείο, όπου είναι σήμερα το στρατόπεδο Παπαπασχάλη. Οι σωλήνες κατέληγαν σε μια δεξαμενή, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το περίπτερο, στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης - στην πιάτσα ταξί.

Για την ικανοποίηση των αναγκών των κατοίκων για νερό, έγιναν δι­αδοχικά ανάλογες εγκαταστάσεις, όπως οι έξι κοινόχρηστες βρύσες, που υπήρχαν μέσα στον οικισμό. Ακολού­θησαν οι γούρνες για το πότισμα των ζώων και η κατασκευή μιας δεξαμενής στον λόφο, όπου ήταν οι κατοικίες Μιχαηλίδη και Σαλαλίδη, ανατολικά του οικισμού.

Το 1933 έγιναν οι πρώτες ενέργειες για υδροδότηση του Πανοράματος από το νερό «Χαριλάου», από την εταιρεία «Πρώτη - Οικοδομική» Θεσσαλονίκης, με έδρα την Αθήνα. Εκπρόσωποι ήταν ο Λύσσανδρος Ν. Χαρίλαος στη Θεσσαλονίκη και ο Μιχαήλ Α. Μωραΐτης στην Αθήνα.

Ακολούθησαν δικαστικοί αγώνες μεταξύ της εταιρείας και των κατοί­κων του Πανοράματος - 25 κάτοικοι υπό τον Χρ. Κομματίδη - για την κυ­ριότητα των πηγών στη θέση «Δέσις», που βρισκόταν στα διοικητικά όρια του Χορτιάτη με το Πανόραμα.

Ύστερα από επέμβαση του υπουργείου Εσωτερικών, τον Δεκέμβριο του 1934, κατέληξαν σε συμβιβασμό. Η εταιρεία, μετά από αυτό, παραχώρη­σε το 10% του νερού για χρήση των κατοίκων του Πανοράματος. Η εταιρεία, επίσης, ανέλαβε την υποχρέω­ση να εγκαταστήσει αντλιοστάσιο στη θέση πίσω από το στρατόπεδο Ζώη, ώστε το νερό να ανεβαίνει έως τη δεξαμενή, ανάμεσα στις κατοικίες Μιχαηλίδη και Σαλαλίδη.

Ο συμβιβασμός οριστικοποιήθη κε στις 23 Μάρτη 1938, με την απόφαση αριθμός 42.186 και ποσά συμβιβασμού 40.000 δραχμές. Εκ­πρόσωποι της εταιρείας ήταν ο Λ. Χαρίλαος και ο Μ. Μωραΐτης, ενώ των κατοίκων του Πανοράματος ο πρόεδρος της κοινότητας Χαράλα­μπος Γαλανός. Το συμβόλαιο υπογράφηκε στο συμβολαιογραφείο του Βασιλείου Κατωπόδη, με μάρτυρες τους δικηγόρους Λεόντιο Χατζηαποστόλου και Γεώργιο Δημ. Σερεμέτη.

Αφροδίτη Παπαδοπούλου - Τελίδου