Η θάλασσα ήταν μακριά, γι αυτό φρέσκα χαψία (σ.σ. είδος γαύρου) μόνο του Ευαγγελισμού και των Βαΐων έφερναν στη Σαντά. Το κρέας ήταν απρόσιτο στους πολλούς· μόνο στις μεγάλες γιορτές το αγόραζαν.
Τα περισσότερα φαγητά γίνονταν με γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλαν, βούτορον, τσιορτάνια, μιντζίν, θόγαλαν κ.λ.π.).
Το πρωί έτρωγαν γάλα βραστό στο πιάτο με κομμάτια ψωμί (θρυμμένον).
Γαλατοφάϊ. Βράζεις το γάλα και ρίχνεις λίγο λίγο καλαμποκίσιο αλεύρι και ανακατώνεις συνεχώς για να μη κουστών (σβολιάσει) ή τσικνίσει. Το έτρωγαν με κουτάλι ή έβαφταν (έβαζαν) μέσα κομματάκια ψωμί (βούκας).
Πασκιτανοφάϊ. Γινόταν όπως το γαλατοφάϊ αλλά με θογαλότανον αφού ψηνόταν, καβούρδιζαν σε τηγάνι βούτυρο με κρεμμύδι και ανακάτωναν.
Μιντζοφάϊ. Βράζεις το νερό και ρίχνεις αλεύρι όπως στο γαλατοφάϊ. Όταν ψηθεί, προσθέτεις μιντζίν και καβουρδισμένο βούτυρο.
Χαβίτζ. Μόλις βράσει το θόγαλα ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι και ανακατώνεις για να μη κουστών. Αφού πυκνώσει, ρίχνεις μέσα λίγο νερό για να μπορέσει να ψηθεί, αλλιώς θα μυρίσει αλευρέαν. Μπορείς να βάλεις μέσα και λίγο γιαούρτι για να γίνει υπόξινο, οπότε μπορείς να φας περισσότερο.
Τυροκλωστή. Χαβίτζ στο οποίο ανακατώνουν κατά το τέλος κομμάτια τυρί.
Σε όλα τα παραπάνω φαγητά που ήσαν σκυρά (πηχτά) είχαν και γιαούρτι για να μη έρθει ο κορεσμός γρήγορα.
Γαλετσιόσ. Βάζεις στη φωτιά τάν (από τσιορτάνια) για να βράσει· πριν όμως βράσει, ρίχνεις μέσα κομματάκια ψωμί και μόλις μουσκέψουν ρίχνεις και καβουρδισμένο βούτυρο και το κατεβάζεις.
Λαπά. Σε βρασμένο νερό ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι και ανακατώνεις για να μη σβολιάσει και τσικνίσει, μέχρι να γίνει μάζα πηχτή, μόλις ψηθεί αδειάζεις σε πιάτα. Τρώγεται με γάλα, θόγαλα ή γιαούρτι.
Χασίλια καθαρά ή τσουπαδένια. Ψήνεις κορκότα σιταρένια ή καλαμποκίσια, ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι καλαμποκίσιο συνήθως και ανακατώνεις όπως στη λαπά. Αφού ψηθούν αδειάζεις σε πιάτα, στη μέση του πιάτου κάνεις μια γούβα, όπου ρίχνεις καβουρδισμένο βούτυρο. Παίρνεις μια κουταλιά από τα χασίλια, τα βουτάς στο βούτυρο και το τρως. Τρώγονται και με θόγαλαν ή γιαούρτι.
Πουσίντια. Καβουρδίζεις στο φούρνο καλαμπόκι, σιτάρι και κριθάρι ανακατωτά , τα αλέθεις και τα κοσκινίζεις. Βάζεις ανάλογη ποσότητα σε πιατέλα, ρίχνεις βραστό νερό αλατισμένο και ανακατώνεις για να γίνει μάζα πηχτή. Σε άλλο πιάτο έχεις θόγαλαν ή βούτυρο ή γιαούρτι. Παίρνεις μια κουταλιά από τα πουσίντια, τη βουτάς στο θόγαλαν και την τρως.
Στις νηστείες έτρωγαν τα πουσσίντια με μέλι αραιωμένο με νερό (σιαρπιάτ).
Γαλατοσίρβ. Σούπα με γάλα και κορκότα καθαρά.
Πριντζοσίρβ. Σούπα με γάλα και ρύζι, αν γινόταν πηχτό, το έλεγαν σουτλάσ.
Πρωτόγαλαν. Παίρνεις από το γάλα των πρώτων ημερών το βάζεις σε δοχείο πήλινο κατά προτίμηση και το τοποθετείς μέσα σε μεγαλύτερο δοχείο με νερό, για να ζεσταθεί σιγά σιγά και να πυκνώσει αν δεν πύκνωνε ή αν το ανακάτωνες ονομαζόταν ταραχτόν.
Τρίμαν με το γάλαν: Σε σιταρένιο αλεύρι ρίχνεις λίγο νερό και τρίβεις με τα χέρια σου, για να γίνουν μικροί βώλοι, τους ρίχνεις σε μπόλικο γάλα και βράζεις για να γίνει σούπα.
Γαλατοκολογκύθα. Κόβεις γλυκοκολόκυθα σε φέτες, ψήνεις μέχρι να λιώσουν όσα δεν λιώνουν, τα θλίβεις, λιώνεις εσύ με το κουτάλι (γλίντζ άτα). Προσθέτεις γάλα και τα βράζεις.
Ταρχανά ή ταχρανοσίρβ. Ψήνεις καθαρά κορκότα με γάλα μέχρι να γίνουν λαπάς και τα αδειάζεις με το κουτάλι πάνω σε κιλίμι να ξεραθούν. Όταν από αυτήν την ταρχανάν, την εποχή που δεν έχεις γάλα, ψήνεις με νερό, ονομάζεται ταρχανοσίρβ.
Στάθης Αθανασιάδης (Γεροστάθης)
Εκπαιδευτικός- Λαογράφος
Τα περισσότερα φαγητά γίνονταν με γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλαν, βούτορον, τσιορτάνια, μιντζίν, θόγαλαν κ.λ.π.).
Το πρωί έτρωγαν γάλα βραστό στο πιάτο με κομμάτια ψωμί (θρυμμένον).
Γαλατοφάϊ. Βράζεις το γάλα και ρίχνεις λίγο λίγο καλαμποκίσιο αλεύρι και ανακατώνεις συνεχώς για να μη κουστών (σβολιάσει) ή τσικνίσει. Το έτρωγαν με κουτάλι ή έβαφταν (έβαζαν) μέσα κομματάκια ψωμί (βούκας).
Πασκιτανοφάϊ. Γινόταν όπως το γαλατοφάϊ αλλά με θογαλότανον αφού ψηνόταν, καβούρδιζαν σε τηγάνι βούτυρο με κρεμμύδι και ανακάτωναν.
Μιντζοφάϊ. Βράζεις το νερό και ρίχνεις αλεύρι όπως στο γαλατοφάϊ. Όταν ψηθεί, προσθέτεις μιντζίν και καβουρδισμένο βούτυρο.
 |
| Χαβίτζ |
Χαβίτζ. Μόλις βράσει το θόγαλα ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι και ανακατώνεις για να μη κουστών. Αφού πυκνώσει, ρίχνεις μέσα λίγο νερό για να μπορέσει να ψηθεί, αλλιώς θα μυρίσει αλευρέαν. Μπορείς να βάλεις μέσα και λίγο γιαούρτι για να γίνει υπόξινο, οπότε μπορείς να φας περισσότερο.
Τυροκλωστή. Χαβίτζ στο οποίο ανακατώνουν κατά το τέλος κομμάτια τυρί.
Σε όλα τα παραπάνω φαγητά που ήσαν σκυρά (πηχτά) είχαν και γιαούρτι για να μη έρθει ο κορεσμός γρήγορα.
Γαλετσιόσ. Βάζεις στη φωτιά τάν (από τσιορτάνια) για να βράσει· πριν όμως βράσει, ρίχνεις μέσα κομματάκια ψωμί και μόλις μουσκέψουν ρίχνεις και καβουρδισμένο βούτυρο και το κατεβάζεις.
Λαπά. Σε βρασμένο νερό ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι και ανακατώνεις για να μη σβολιάσει και τσικνίσει, μέχρι να γίνει μάζα πηχτή, μόλις ψηθεί αδειάζεις σε πιάτα. Τρώγεται με γάλα, θόγαλα ή γιαούρτι.
 |
| Χασίλια |
Χασίλια καθαρά ή τσουπαδένια. Ψήνεις κορκότα σιταρένια ή καλαμποκίσια, ρίχνεις λίγο λίγο αλεύρι καλαμποκίσιο συνήθως και ανακατώνεις όπως στη λαπά. Αφού ψηθούν αδειάζεις σε πιάτα, στη μέση του πιάτου κάνεις μια γούβα, όπου ρίχνεις καβουρδισμένο βούτυρο. Παίρνεις μια κουταλιά από τα χασίλια, τα βουτάς στο βούτυρο και το τρως. Τρώγονται και με θόγαλαν ή γιαούρτι.
Πουσίντια. Καβουρδίζεις στο φούρνο καλαμπόκι, σιτάρι και κριθάρι ανακατωτά , τα αλέθεις και τα κοσκινίζεις. Βάζεις ανάλογη ποσότητα σε πιατέλα, ρίχνεις βραστό νερό αλατισμένο και ανακατώνεις για να γίνει μάζα πηχτή. Σε άλλο πιάτο έχεις θόγαλαν ή βούτυρο ή γιαούρτι. Παίρνεις μια κουταλιά από τα πουσίντια, τη βουτάς στο θόγαλαν και την τρως.
Στις νηστείες έτρωγαν τα πουσσίντια με μέλι αραιωμένο με νερό (σιαρπιάτ).
Γαλατοσίρβ. Σούπα με γάλα και κορκότα καθαρά.
Πριντζοσίρβ. Σούπα με γάλα και ρύζι, αν γινόταν πηχτό, το έλεγαν σουτλάσ.
Πρωτόγαλαν. Παίρνεις από το γάλα των πρώτων ημερών το βάζεις σε δοχείο πήλινο κατά προτίμηση και το τοποθετείς μέσα σε μεγαλύτερο δοχείο με νερό, για να ζεσταθεί σιγά σιγά και να πυκνώσει αν δεν πύκνωνε ή αν το ανακάτωνες ονομαζόταν ταραχτόν.
Τρίμαν με το γάλαν: Σε σιταρένιο αλεύρι ρίχνεις λίγο νερό και τρίβεις με τα χέρια σου, για να γίνουν μικροί βώλοι, τους ρίχνεις σε μπόλικο γάλα και βράζεις για να γίνει σούπα.
Γαλατοκολογκύθα. Κόβεις γλυκοκολόκυθα σε φέτες, ψήνεις μέχρι να λιώσουν όσα δεν λιώνουν, τα θλίβεις, λιώνεις εσύ με το κουτάλι (γλίντζ άτα). Προσθέτεις γάλα και τα βράζεις.
 |
| Ταρχανά |
Ταρχανά ή ταχρανοσίρβ. Ψήνεις καθαρά κορκότα με γάλα μέχρι να γίνουν λαπάς και τα αδειάζεις με το κουτάλι πάνω σε κιλίμι να ξεραθούν. Όταν από αυτήν την ταρχανάν, την εποχή που δεν έχεις γάλα, ψήνεις με νερό, ονομάζεται ταρχανοσίρβ.
Εκπαιδευτικός- Λαογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου