Το πρώτο θεατρικό έργο που παίχτηκε στη Σαντά τον Απρίλη του 1904 ήταν ο Αθανάσιος Διάκος. Πρωταγωνιστή είχαμε τον Γιάννη Πιστοφίδη μεταλλειολόγο ο οποίος επιστράτευσε όλους τους νέους δασκάλους της Σαντάς με σκοπό να εξασφαλίσει την επιτυχία της παράστασης του «εθνικού τούτου δράματος».
Η σκηνή στήθηκε στο κάτω πάτωμα του Σχολείου Πιστοφάντων και ο πληθυσμός της Σαντάς ηλεκτρισμένος με το άκουσμα των λέξεων θεατρική παράσταση έτρεξε να δει και ν’ ακούσει για πρώτη φορά έργα εθνικά, έργα της μεγάλης γιγαντομαχίας του 21.
Πρώτοι παρουσιάστηκαν στην παράσταση οι Κων/ντίνος Παυλίδης και Γρηγόριος Μελίδης, ιδρυτές του Παρθεναγωγείου Ισχανάντων, αυτούς ακολούθησαν πολλοί άλλοι απ’ όλες τις ενορίες, άντρες και γυναίκες και η αίθουσα του σχολείου γέμισε ασφυκτικά.
Στην αρχή της παράστασης υψώθηκε μια μικρή ελληνική σημαία, και το ενθουσιώδες πλήθος ξέσπασε σε ζητωκραυγές και χειροκροτήματα. Ύστερα μαθητική χορωδία τραγούδησαν τον ύμνο της Ελευθερίας, ο Γιάννης Πιστοφίδης προλόγισε το έργο και άρχισε η παράσταση.
Ο Πιστοφίδης σαν Διάκος ήταν άφθαστος, η βροντερή φωνή του, το λεβέντικο του παράστημα και η ενθουσιώδης απαγγελία του μάγεψαν το ακροατήριο που νόμιζε πως έχει μπροστά του ολοζώντανη την Ελλάδα μας. Η στιγμή ήταν Ιερή! Βούρκωσαν τα μάτια όλων απ' τη συγκίνηση και μέσα σε κάθε στήθος έπαλλε μια καρδιά Ελληνική, μια καρδιά Εθνική. Σε κάθε εμφάνιση του Διάκου και του συναγωνιστή του το πλήθος ζητωκραύγαζε και χειροκροτούσε και στην εμφάνιση τη δική μου που υποδυόμουν το πρόσωπο της αδελφής του Διάκου (*) ακούστηκε μια γυναικούλα να λέει με πονηριά: Κρίμαν σ' αβούτο το κορίτσ' ντο εσ να σύρ' ασή Τουρκαντίων τα σέρια!
Το πήρε πολύ κατάκαρδα το έργο ο πληθυσμός της Σαντάς και φανταζόταν τα μεν πρόσωπα πραγματικά την δε εποχή επαναστατική, εποχή του 21. Έζησε τη βραδιά εκείνη ο κόσμος μας στιγμές Εθνικού μεγαλείου. Μέθυσε, παραλήρησε. Όταν εμφανίσθηκε ο δάσκαλος Παντελής Πολιτίδης σαν γραμματέας του Ομέρ Βρυώνη και ζήτησε την παράδοση του Διάκου και των συμπολεμιστών του, του χυμήξαμε εγώ και κάποιος άλλος δάσκαλος που παρίστανε το πρόσωπο της μητέρας του Διάκου και τον διώξαμε. Το κατενθουσιασμένο πλήθος μας παρακάλεσε τότε να επαναλάβουμε τη σκηνή εκείνη. Στο κάθε πέσιμο της αυλαίας η μαθητική χορωδία έψελνε στίχους απ' το θούριο του Ρήγα Φεραίου με ενθουσιώδη τόνο και τα τραγούδια αυτά συγκίνησαν όλο το πλήθος. Η μέρα εκείνη μας μένει αξέχαστη. Αυτή στάθηκε για τη Σαντά μέρα εθνικής γιορτής.
Τον Γιάννη Πιστοφίδη μιμήθηκε ύστερα ο καλός νέος Δημήτριος Γιαμάκ 0 οποίος μας ήρθε απ’ το Βατούμ το καλοκαίρι του 1905 και μας έπαιξε μέσα στη μεγάλη σχολική αίθουσα των Ισχανάντων τον «Μάρκο Μπότσαρη »,την «Γκόλφω» και άλλα εθνικά έργα. Μπορούμε να πούμε πως ο όμιλος του Δ. Γιαμάκ δεν μπόρεσε να πετύχει εκείνα που πέτυχε ο όμιλος του Πιστοφίδη. α) γιατί μετά την πρώτη παράσταση εθνικού έργου χαλάρωσε κάπως ο ενθουσιασμός του πλήθους και β) γιατί ούτε 0 Γιαμάκ είχε την ικανότητα του Πιστοφίδη, ούτε και ο όμιλος του είχε την αξία του πρώτου ομίλου.
Κάπως καλύτερα πέτυχαν στα κατοπινά χρόνια πολλοί όμιλοι, των οποίων ο κύριος σκοπός ήταν να παραστήσουν έργα απ’ τη ζωή των πατέρων μας με τα λαμπρά τους έθιμα και με την ιδιόρρυθμη ενδυμασία τους. Ευχάριστη εντύπωση μας έκανε η παράσταση κατά το καλοκαίρι του 1911 ενός γάμου με το λογόπαρμαν των Σανταίων της εποχής του 1800. Οι ερασιτέχνες Χριστόφορος Μουρατχανίδης, Ιωάννης Κουφατσής και Δημήτριος Μιχαηλίδης έπαιξαν τόσο θαυμάσια τον ρόλο τους που νόμιζες πως αναστήθηκαν οι περασμένες γενιές. Οι ανωτέρω ερασιτέχνες μαζί με λίγους άλλους παράστησαν έξοχα και την "Γκόλφω", μα το πιο σπουδαίο πείστηκαν στις συστάσεις μας να παίξουν έξοχο και επίκαιρο για τη Σαντά δραματικό έργο, το "Για το χρήμα" του Ι. Δεληκατερίνη. Το δράμα το πήραμε από το περιοδικό "Ελληνισμός' των Αθηνών και το παραδώσαμε στον όμιλο Μουρατχανίδη να το παίξει από σκηνής.
Σ' αυτό το δράμα παρήλαυναν σε γενικές γραμμές οι κακουχίες και οι συμφορές της οικογένειας κάποιου Κωνσταντή που μετανάστεψε στην Αμερική για το χρήμα. Ο Κωνσταντίνος, αυτός 16 χρόνια συνέχεια έμεινε στα ξένα χωρίς να γράψει στην πατρίδα του που βρίσκεται. Στο διάστημα αυτό η οικογένεια του υπέφερε τα πάνδεινα, η μητέρα του πέθανε, παγωμένη μπροστά στην πόρτα κάποιας εκκλησίας με το χέρι απλωμένο για να ζητιανέψει, η αδελφή του παραστράτησε, το μονάκριβο παιδί του ψυχομαχούσε, η γυναίκα του Ελένη νύχτα- μέρα έκλαιγε κοντά στην κούνια του ετοιμοθάνατου παιδιού της, ο πρώην υπηρέτης του Παναγής σφετερίστηκε το σπίτι του και ήθελε να εκμεταλλευτεί την αδυναμία της γυναίκας του μέσα στις τόσες συμφορές της, μα ο διαμαντένιος χαρακτήρας της γυναίκας του, νίκησε τον άθλιο εκμεταλλευτή, περιφρόνησε πείνα, δίψα, έξωση και όλα τ' άλλα κακά, που απειλούσε να επιβάλλει ο ελεεινός αυτός υπηρέτης. Τέλος φτάνει ο νοικοκύρης από την Αμερική, αγνώριστος κι αυτός και θέλει κατά πρώτον να δοκιμάσει την τιμή της γυναίκας του.
Όταν την βρήκε περισσότερο τίμια απ' όσο περίμενε, έπεσε στα γόνατα της και με δάκρυα της ζητούσε συγγνώμη για το κακό που έκανε. Η γυναίκα του, του πέταξε λόγια τσουχτερά , φαρμακερά , του μέτρησε ένα- ένα τα δυστυχήματα που βρήκαν την οικογένεια εξ αιτίας του και τότε ο Κωνσταντής σηκώθηκε με πόνο, θέλησε να μιλήσει, ν' απολογηθεί, μα οι λυγμοί τον διέκοπταν σε κάθε του λέξη.
Καμιά φορά ως τότε δεν είδε η Σαντά πιο συγκινητικό δράμα, σχετικό με τη ζωή της Σαντάς και τη ζωή των ξενιτεμένων της, Η 21 Αυγούστου 1911 θα μείνει αλησμόνητη στην ιστορία της Σαντάς . Οι θεατές έκλαιγαν , ο καθένας πονούσε βαθιά την Ελένη την σύζυγο του Κωνσταντή, ο καθένας καταριόταν την ξενιτειά, ο καθένας τρόμαζε μπροστά στο βάραθρο όπου ήταν πιθανόν να πέσουν οι οικογένειες των ξενιτεμένων , μα ο καθένας καταλάβαινε πως η έντιμη ξενιτιά των αντρών δεν ήταν αυτή που θα μπορούσε να καταστρέψει την Σαντά, αλλά θα μπορούσαν να καταστρέψουν και να ερημώσουν τη Σαντά πρώτον η ασωτία των ξενιτεμένων μας και δεύτερον η μετανάστευση χιλιάδων οικογενειών στον Καύκασο.
Μιλτιάδης Κ. Νυμφόπουλος
Συγχρόνως με τις θεατρικές παραστάσεις δόθηκαν και αρκετές διαλέξεις από μερικούς διανοούμενους της Σαντάς, οι παρακάτω:
1. Διάλεξη του γιατρού Ι. Πασαλίδη για τη σύφιλη.
2. Διάλεξη του Χριστόφορου Μουρατχανίδη για την αυτάρκεια της Σαντάς.
3. Διάλεξη του Μωϋσή Μαζμανίδη για την καλλιέργεια της πατάτας και
4. Διάλεξη του Άγγελου Σπυράντη για τη συνεργασία σχολείου και γονέων.
* Σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής μας στις θεατρικές παραστάσεις τον γυναικείο ρόλο αναλάμβαναν οι άνδρες και όχι οι γυναίκες.
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Το Ποντιακόν" Αθήνα Απρίλης- Ιούνης 1951)
 |
| Ερείπια σχολείου Πιστοφάντων Σαντάς |
Πρώτοι παρουσιάστηκαν στην παράσταση οι Κων/ντίνος Παυλίδης και Γρηγόριος Μελίδης, ιδρυτές του Παρθεναγωγείου Ισχανάντων, αυτούς ακολούθησαν πολλοί άλλοι απ’ όλες τις ενορίες, άντρες και γυναίκες και η αίθουσα του σχολείου γέμισε ασφυκτικά.
Στην αρχή της παράστασης υψώθηκε μια μικρή ελληνική σημαία, και το ενθουσιώδες πλήθος ξέσπασε σε ζητωκραυγές και χειροκροτήματα. Ύστερα μαθητική χορωδία τραγούδησαν τον ύμνο της Ελευθερίας, ο Γιάννης Πιστοφίδης προλόγισε το έργο και άρχισε η παράσταση.
Ο Πιστοφίδης σαν Διάκος ήταν άφθαστος, η βροντερή φωνή του, το λεβέντικο του παράστημα και η ενθουσιώδης απαγγελία του μάγεψαν το ακροατήριο που νόμιζε πως έχει μπροστά του ολοζώντανη την Ελλάδα μας. Η στιγμή ήταν Ιερή! Βούρκωσαν τα μάτια όλων απ' τη συγκίνηση και μέσα σε κάθε στήθος έπαλλε μια καρδιά Ελληνική, μια καρδιά Εθνική. Σε κάθε εμφάνιση του Διάκου και του συναγωνιστή του το πλήθος ζητωκραύγαζε και χειροκροτούσε και στην εμφάνιση τη δική μου που υποδυόμουν το πρόσωπο της αδελφής του Διάκου (*) ακούστηκε μια γυναικούλα να λέει με πονηριά: Κρίμαν σ' αβούτο το κορίτσ' ντο εσ να σύρ' ασή Τουρκαντίων τα σέρια!
Το πήρε πολύ κατάκαρδα το έργο ο πληθυσμός της Σαντάς και φανταζόταν τα μεν πρόσωπα πραγματικά την δε εποχή επαναστατική, εποχή του 21. Έζησε τη βραδιά εκείνη ο κόσμος μας στιγμές Εθνικού μεγαλείου. Μέθυσε, παραλήρησε. Όταν εμφανίσθηκε ο δάσκαλος Παντελής Πολιτίδης σαν γραμματέας του Ομέρ Βρυώνη και ζήτησε την παράδοση του Διάκου και των συμπολεμιστών του, του χυμήξαμε εγώ και κάποιος άλλος δάσκαλος που παρίστανε το πρόσωπο της μητέρας του Διάκου και τον διώξαμε. Το κατενθουσιασμένο πλήθος μας παρακάλεσε τότε να επαναλάβουμε τη σκηνή εκείνη. Στο κάθε πέσιμο της αυλαίας η μαθητική χορωδία έψελνε στίχους απ' το θούριο του Ρήγα Φεραίου με ενθουσιώδη τόνο και τα τραγούδια αυτά συγκίνησαν όλο το πλήθος. Η μέρα εκείνη μας μένει αξέχαστη. Αυτή στάθηκε για τη Σαντά μέρα εθνικής γιορτής.
 |
| Ερείπια του Σχολείου και της εκκλησίας Αγίας Κυριακής Ισχανάντων |
Κάπως καλύτερα πέτυχαν στα κατοπινά χρόνια πολλοί όμιλοι, των οποίων ο κύριος σκοπός ήταν να παραστήσουν έργα απ’ τη ζωή των πατέρων μας με τα λαμπρά τους έθιμα και με την ιδιόρρυθμη ενδυμασία τους. Ευχάριστη εντύπωση μας έκανε η παράσταση κατά το καλοκαίρι του 1911 ενός γάμου με το λογόπαρμαν των Σανταίων της εποχής του 1800. Οι ερασιτέχνες Χριστόφορος Μουρατχανίδης, Ιωάννης Κουφατσής και Δημήτριος Μιχαηλίδης έπαιξαν τόσο θαυμάσια τον ρόλο τους που νόμιζες πως αναστήθηκαν οι περασμένες γενιές. Οι ανωτέρω ερασιτέχνες μαζί με λίγους άλλους παράστησαν έξοχα και την "Γκόλφω", μα το πιο σπουδαίο πείστηκαν στις συστάσεις μας να παίξουν έξοχο και επίκαιρο για τη Σαντά δραματικό έργο, το "Για το χρήμα" του Ι. Δεληκατερίνη. Το δράμα το πήραμε από το περιοδικό "Ελληνισμός' των Αθηνών και το παραδώσαμε στον όμιλο Μουρατχανίδη να το παίξει από σκηνής.
Σ' αυτό το δράμα παρήλαυναν σε γενικές γραμμές οι κακουχίες και οι συμφορές της οικογένειας κάποιου Κωνσταντή που μετανάστεψε στην Αμερική για το χρήμα. Ο Κωνσταντίνος, αυτός 16 χρόνια συνέχεια έμεινε στα ξένα χωρίς να γράψει στην πατρίδα του που βρίσκεται. Στο διάστημα αυτό η οικογένεια του υπέφερε τα πάνδεινα, η μητέρα του πέθανε, παγωμένη μπροστά στην πόρτα κάποιας εκκλησίας με το χέρι απλωμένο για να ζητιανέψει, η αδελφή του παραστράτησε, το μονάκριβο παιδί του ψυχομαχούσε, η γυναίκα του Ελένη νύχτα- μέρα έκλαιγε κοντά στην κούνια του ετοιμοθάνατου παιδιού της, ο πρώην υπηρέτης του Παναγής σφετερίστηκε το σπίτι του και ήθελε να εκμεταλλευτεί την αδυναμία της γυναίκας του μέσα στις τόσες συμφορές της, μα ο διαμαντένιος χαρακτήρας της γυναίκας του, νίκησε τον άθλιο εκμεταλλευτή, περιφρόνησε πείνα, δίψα, έξωση και όλα τ' άλλα κακά, που απειλούσε να επιβάλλει ο ελεεινός αυτός υπηρέτης. Τέλος φτάνει ο νοικοκύρης από την Αμερική, αγνώριστος κι αυτός και θέλει κατά πρώτον να δοκιμάσει την τιμή της γυναίκας του.
 |
| Θεατρική παράσταση στην Τραπεζούντα |
Συγχρόνως με τις θεατρικές παραστάσεις δόθηκαν και αρκετές διαλέξεις από μερικούς διανοούμενους της Σαντάς, οι παρακάτω:
1. Διάλεξη του γιατρού Ι. Πασαλίδη για τη σύφιλη.
2. Διάλεξη του Χριστόφορου Μουρατχανίδη για την αυτάρκεια της Σαντάς.
3. Διάλεξη του Μωϋσή Μαζμανίδη για την καλλιέργεια της πατάτας και
4. Διάλεξη του Άγγελου Σπυράντη για τη συνεργασία σχολείου και γονέων.
* Σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής μας στις θεατρικές παραστάσεις τον γυναικείο ρόλο αναλάμβαναν οι άνδρες και όχι οι γυναίκες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου