Τη μελισσοκομία στη Σαντά εξασκούσαν, όπως και σ’ όλην την Τουρκία, με τον αρχέγονο τρόπο εκμετάλλευσης. Οι κυψέλες ήσαν κατασκευασμένες από κορμούς δένδρων κυρίως δε από φλαμουριά (μονοκόμματες των οποίων αφαιρούσαν το εσωτερικό). Είχαν μάκρος 70 και 80 εκατοστά του μέτρου και διάμετρο 30 ως 40 εκατοστά και τοιχώματα σανιδένια από μπροστά και από πίσω.
Το μπροστινό τοίχωμα είχε τρεις τρύπες για έξοδο και είσοδο των μελισσών, το δε πισινό ήταν κινητό και χρησίμευε για την επιθεώρηση και τον τρυγητό. Η κυψέλη ακριβώς στο μέσο της και από τις τέσσερεις πλευρές είχε τέσσερεις τρύπες για να περάσουν βέργες και να σχηματίσουν σχήμα σταυρού. Ο σταυρός αυτός ήταν το ορόσημο μέχρι του οποίου έπρεπε να τρυγήσει ο μελισσοκόμος. Το πέραν του σταυρού μέλι θα χρησιμοποιούνταν για τη διατροφή του μελισσιού το χειμώνα. Το ορόσημο αυτό οι Τούρκοι το ονόμαζαν «χαζνέν και από αυτούς και εμείς το ονομάζαμε χαζνάν.
O τρυγητός γινόταν το φθινόπωρο, με τη χρησιμοποίηση καπνού από κουσκούρ (ξερή κοπριά) τοποθετημένη πάνω σε κομμάτι κεραμίδας. Άνοιγαν το πισινό τοίχωμα της κυψέλης και αφού πλησίαζαν το κουσκούρ που κάπνιζε στις κηρήθρες, διοχέτευαν τον καπνό μέσα στην κυψέλη φυσώντας με το στόμα, για να διώξουν τις μέλισσες στις πέραν του σταυρού κηρήθρες κι έπειτα με το ζημελευτέρ (ειδικό γυριστό μαχαίρι) έκοβαν και αφαιρούσαν κομμάτια κηρήθρας μέχρι του σταυρού. Η εργασία αυτή γινόταν κατά το βράδυ με το σούρουπο, προς αποφυγή της λεηλασίας, δηλ. για να μη έρχονται μέλισσες από άλλες κυψέλες και λεηλατήσουν το έκθετο μέλι.
Ο τρυγητός όμως αυτός γινόταν στα σκοτεινά, χωρίς δηλαδή ο μελισσοκόμος να ξέρει αν το πέραν του σταυρού απόθεμα ήταν επαρκές για τη διατροφή του μελισσιού σ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα, και συνέβαινε πολλές φορές το μελίσσι να έχει στην πρόσθια πλευρά, στον εμβρυοθάλαμο, επειδή ήταν κατειλημμένο από το γόνο, εναποθηκευμένο μόνο λίγο μέλι, ανεπαρκές για το ξεχειμώνιασμά του κι έτσι να καταδικαστεί σε θάνατο από την πείνα.
Εξαρτιόταν βέβαια από τη χρονιά ή μη τοποθέτηση στην πρόσθια πλευρά της κυψέλης επαρκούς αποθέματος μελιού και στη περίπτωση αυτή, πολλά μελίσσια πεθαίνανε το χειμώνα κι επειδή όπως είπα παραπάνω τρυγούσαν στα σκοτεινά χωρίς να εξετάζουν αν το πέραν του σταυρού απόθεμα ήταν επαρκές για το μελίσσι το χειμώνα, απέδιδαν από άγνοια το θάνατο των μελισσιών στη βασκανία «σ’ όμμάτ» και καταριόνταν: Να στραβούται τ’ αοίκον τ’ όμμάτ, δηλ. νά στραβωθεί τέτοιο μάτι.
Επειδή λοιπόν για την άγνοια αυτή ήταν συχνότατος ο θάνατος μελισσιών και καταντούσε ένας μελισσοκόμος με 30 μελίσσια να χάνει σ’ ένα χειμώνα τα μισά και παραπάνω, δημιουργήθηκε η πρόληψη ότι «αλήγορα το μελεσίδ παίρ ομμάτ (εύκολα το μελίσσι προσβάλλεται από βασκανία) και τόσο μάλιστα εύκολα ώστε αν μπορούσαν να μιλήσουν οι μέλισσες θα έλεγαν: Νά έτον τρόπος να μη ελέπ μας και τη σααπή έμουν τ’ ομμάτ (Να ήταν τρόπος να μη μας δει και του νοικοκύρη μας το μάτι). Πολλοί μάλιστα κρεμούσαν σε κάθε κυψέλη και από ενα ματοζίνιχον (γιάλινη χάντρα) για προστασία από τη βασκανία.
Για το λόγο αυτό απέφευγε ο ξένος κόσμος να βλέπει τα μελίσσια, όταν εγκατέστησα στη Σαντά το πρώτο συστηματικό μελισσοκομείο και επέτρεπα σ’ όλους να το δούνε, απορούσαν πως το επέτρεπα και πως τα μελεσίδια μ ’κι ομματιάσκουσαν» (τα μελίσσια μου δεν ματιάζονταν).
Η απόδοση των αρχέγονων εκείνων κυψελών ήταν πολύ μικρή, 3 ως 4 κιλά κατά κυψέλη και το μέλι το έβγαζαν με το βράσιμο των κηρηθρών, οπότε το κερί ως πιο ελαφρύ, ερχόταν στην επιφάνεια και κάτω έμενε το καθαρό μέλι.
Όταν το μελίσσι σμηνουργούσε, χτυπούσαν διάφορα πρόχειρα μετάλλινα σκεύη, κυρίως χάλκινα πιάτα (σαχάνια) για να μη απομακρυνθεί και να καθίσει κάπου. Από τελευταία επιστημονικά πειράματα και μετά την ανακάλυψη του τρόπου συνεννόησης των μελισσών και των οργάνων των άλλων αισθήσεων τους, έχει αποδειχτεί ότι το κρούσιμο αυτό των μετάλλινων σκευών έβρισκε απήχηση και αντανάκλαση στις αισθήσεις τους.
Οι κυψέλες τοποθετούνταν οριζόντια ή μία επάνω στην άλλη, και η όλη στοίβα σκεπαζόταν με φλοιό από έλατα για προφύλαξη από τη βροχή.
Νικόλαος Τοπαλίδης
 |
| Άποψη της Σαντάς |
O τρυγητός γινόταν το φθινόπωρο, με τη χρησιμοποίηση καπνού από κουσκούρ (ξερή κοπριά) τοποθετημένη πάνω σε κομμάτι κεραμίδας. Άνοιγαν το πισινό τοίχωμα της κυψέλης και αφού πλησίαζαν το κουσκούρ που κάπνιζε στις κηρήθρες, διοχέτευαν τον καπνό μέσα στην κυψέλη φυσώντας με το στόμα, για να διώξουν τις μέλισσες στις πέραν του σταυρού κηρήθρες κι έπειτα με το ζημελευτέρ (ειδικό γυριστό μαχαίρι) έκοβαν και αφαιρούσαν κομμάτια κηρήθρας μέχρι του σταυρού. Η εργασία αυτή γινόταν κατά το βράδυ με το σούρουπο, προς αποφυγή της λεηλασίας, δηλ. για να μη έρχονται μέλισσες από άλλες κυψέλες και λεηλατήσουν το έκθετο μέλι.
Ο τρυγητός όμως αυτός γινόταν στα σκοτεινά, χωρίς δηλαδή ο μελισσοκόμος να ξέρει αν το πέραν του σταυρού απόθεμα ήταν επαρκές για τη διατροφή του μελισσιού σ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα, και συνέβαινε πολλές φορές το μελίσσι να έχει στην πρόσθια πλευρά, στον εμβρυοθάλαμο, επειδή ήταν κατειλημμένο από το γόνο, εναποθηκευμένο μόνο λίγο μέλι, ανεπαρκές για το ξεχειμώνιασμά του κι έτσι να καταδικαστεί σε θάνατο από την πείνα.
Εξαρτιόταν βέβαια από τη χρονιά ή μη τοποθέτηση στην πρόσθια πλευρά της κυψέλης επαρκούς αποθέματος μελιού και στη περίπτωση αυτή, πολλά μελίσσια πεθαίνανε το χειμώνα κι επειδή όπως είπα παραπάνω τρυγούσαν στα σκοτεινά χωρίς να εξετάζουν αν το πέραν του σταυρού απόθεμα ήταν επαρκές για το μελίσσι το χειμώνα, απέδιδαν από άγνοια το θάνατο των μελισσιών στη βασκανία «σ’ όμμάτ» και καταριόνταν: Να στραβούται τ’ αοίκον τ’ όμμάτ, δηλ. νά στραβωθεί τέτοιο μάτι.
Επειδή λοιπόν για την άγνοια αυτή ήταν συχνότατος ο θάνατος μελισσιών και καταντούσε ένας μελισσοκόμος με 30 μελίσσια να χάνει σ’ ένα χειμώνα τα μισά και παραπάνω, δημιουργήθηκε η πρόληψη ότι «αλήγορα το μελεσίδ παίρ ομμάτ (εύκολα το μελίσσι προσβάλλεται από βασκανία) και τόσο μάλιστα εύκολα ώστε αν μπορούσαν να μιλήσουν οι μέλισσες θα έλεγαν: Νά έτον τρόπος να μη ελέπ μας και τη σααπή έμουν τ’ ομμάτ (Να ήταν τρόπος να μη μας δει και του νοικοκύρη μας το μάτι). Πολλοί μάλιστα κρεμούσαν σε κάθε κυψέλη και από ενα ματοζίνιχον (γιάλινη χάντρα) για προστασία από τη βασκανία.
Για το λόγο αυτό απέφευγε ο ξένος κόσμος να βλέπει τα μελίσσια, όταν εγκατέστησα στη Σαντά το πρώτο συστηματικό μελισσοκομείο και επέτρεπα σ’ όλους να το δούνε, απορούσαν πως το επέτρεπα και πως τα μελεσίδια μ ’κι ομματιάσκουσαν» (τα μελίσσια μου δεν ματιάζονταν).
 |
| Σαντά |
Όταν το μελίσσι σμηνουργούσε, χτυπούσαν διάφορα πρόχειρα μετάλλινα σκεύη, κυρίως χάλκινα πιάτα (σαχάνια) για να μη απομακρυνθεί και να καθίσει κάπου. Από τελευταία επιστημονικά πειράματα και μετά την ανακάλυψη του τρόπου συνεννόησης των μελισσών και των οργάνων των άλλων αισθήσεων τους, έχει αποδειχτεί ότι το κρούσιμο αυτό των μετάλλινων σκευών έβρισκε απήχηση και αντανάκλαση στις αισθήσεις τους.
Οι κυψέλες τοποθετούνταν οριζόντια ή μία επάνω στην άλλη, και η όλη στοίβα σκεπαζόταν με φλοιό από έλατα για προφύλαξη από τη βροχή.
Νικόλαος Τοπαλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου