Δεύτερη ενορία κατά τον πληθυσμό με 1.000 ψυχές. Κατά τον πρώτο ιστοριογράφο Φίλιππα Χειμωνίδη πήρε το όνομά της από το γιο του πρώτου οικιστή Ισχάν. Εγώ νομίζω πως το όνομα αυτό το πήρε από τους πολλούς χριστιανούς κατοίκους του γειτονικού Ισχάν, οι οποίοι για να αποφύγουν τον εξισλαμισμό κατέφυγαν στη Σαντά. Ονομαζόταν και Λιμνία, γιατί στα πρώτα χρόνια σχηματίζονταν σε μερικά μέρη λιμνάζοντα νερά.
Οι κάτοικοί της ήσαν οι προοδευτικώτεροι από τους Σανταίους, σύστησαν Παρθεναγωγείο, όπου διδάσκονταν τα κορίτσια και κέντημα στα τελευταία χρόνια πρόσθεσaν στο Αρρεναγωγείο τους και μια τάξη γυμνασίου. Γι' αυτούς ειπώθηκε και η παροιμία: Οχτώ νομάτ Ισχανάντ κ’ εννέα παρχανάδας, που σημαίνει ότι δεν έχουν το πνεύμα της συνεργασίας.
Εκκλησίες
Της Αγίας Κυριακής που γιόρταζε στις 7 Ιούλη.
Παρεκκλήσια
Αέρτς σο Μέγαν το Ρακάν . Επειδή όμως διεκδικούσε και τον Αέρ τοι Πινιατιάντων γαιτί ήταν πολύ κοντά στά σπίτια τους, γι αυτό τον μετονόμασαν 'ΑεΠνεμάτ).
Ύδρευση
Το πεγάδ τη Λευτέρ, τοι Λαμπριανάντων, τη Φαλτζή, τη Καλόγριας, τη Πανά, τη Κουφατζή.
Κοιλάδ. Λαγκαδιά κατηφορική και γυμνή, χρησιμοποιούμενη σαν χορτολίβαδο.
Φουρνόπον. Βράχος με κουφάλα (σαν φούρνου) τον οποίο έκοψε ο Δημήτρης Κωφιάδης, για να κάνει το δρόμο ομαλό.
Γουρνόπον. Κεφαλόβρυση με ξύλινη κουτάλα και γούρνα, για να πίνουν τα ζώα.
Τη Γιακώβ το ρακάν. Προεξοχή του βουνού με μαστορείο, όπου ο Γιακώφς έκανε εκκαμίνευση σιδηρούχων λίθων. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται σε δύο: τον ενα προς Τρατεζούντα και τον άλλο προς το κοινοτικό μύλο Ισχανάντων.
Ακολουθούμε το δρόμο προς Τραπεζούντα.
Ρισχανάδας. Αγνωστη η ετυμολογία. Δάσος Πινατάντων, πάνω και κάτω από το δρόμο.
Τη Χαπιάρ το γεφυρόπον. Μικρή γέφυρα πέτρινη, που έχτισε ο Χαπιάρτς.
Το κρύον το νερόπον. Κεφαλόβρυση πάνω στο δρόμο με πολύ κρύο νερό.
Τη Γαραγάσ η Χαμαιλέτε. Ερείπια του ιδιωτικού μύλου τη Γαραγάσσ ( Ιακωβίδη). Οι Ισχανάντ χάλασαν το μύλο, γιατί πήρε τους πελάτες του κοινοτικού μύλου, του οποίου το ενοίκιο προοριζόταν για το σχολείο.
Το γεφύρ τη Λιθομπορινί. Πέτρινη θολωτή γέφυρα πάνω στο ποτάμι της Χαρτωτής που έχει τις πηγές του στο δυτικό μέρος.
Λιθομπορέν. Βράχος αριστερά του δρόμου. Το όνομά του το πήρε από τα λιθόμπορα, τα υπολείμματα της εκκαμίνευσης. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται σε δύο: προς Τραπεζούντα και Κιμισσλή.
Ακολουθούμε τον πρώτο:
Τη Κωφού τ' ορμίν. Ρυάκι που κατεβαίνει από το παρχάρι Κωφού.
Τ' Αλωνόπον. Ίσιωμα σαν αλώνι.
Τη Κωστάκ το σπέλεν. Βράχος με σπηλιά μεγάλη πάνω από το δρόμο, που το καλοκαίρι κατοικούσε ο Κωστάξ που δεν είχε σπίτι και το φθινόπωρο κατέβαινε στη Γεμουρά.
Τη Ζουρνατσιαλάβας: το γιρτ. Κοιλάδα κάτω από το δρόμο που χρησίμευε σαν γιαζλούχ Ισχανάντων. Το όνομά του το πήρε από κάποια καταγόμενη από του Ζουρνατζάντων. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται πρός Κρέν. Εμείς θ’ ακολουθήσουμε το δρόμο προς την Τραπεζούντα.
Τα Τσιφίνια. Προεξοχή του βουνού (κύρτωμα) με πολλούς θάμνους Αζαλέας της Ποντικής που στον Πόντο ονομαζόταν τσιφίν.
To Καπάν το στάμαν (τουρκ. Τιγιόρ Αγιάννε). Παρχάρι Ισχανάντων πάνω από το δρόμο. Το όνομά του το πήρε από κοντινό βράχο.
Άσπρον λιθάρ. Λατομείο με άσπρη πέτρα μαλακή, από την οποία μερικοί μετέφεραν αγκωνάρια της πόρτας και των παραθύρων τους.
Τσαρταχλού ή Αρμενάντων στάμαν. Παρχάρι που τα παλιά χρόνια το χρησιμοποιούσαν οι Σανταίοι, αλλά μετά δόθηκε στους Γεμουρέτας. Το τουρκικό όνομά του φανερώνει μέρος με τσιαρδάκια, καλύβες από κλαδιά. Πάνω από το Παρχάρι περναει το Κερβά-γιολίν, ο δρόμος των καραβανιών για την Παϊπέρτη
Χαμαιλέτε. Κοινοτικός μύλος Ισχανάναντων.
Λεφτοκαρόν. Άγριες λεπτοκαριές της ενορίας Πινατάντων αντίκρυ από το μύλο.
Τ’ Ά-Γιαννί τα καλύβια. Παλαιό παρχάρι.
Τσιατμάδας. Ενωση των ρυακιών Γουζούκελης και Ανάληψης. Τ' όνομά του σημαίνει συνάντηση (των ρυακιών).
Αναληψη. Ερείπια παρεκκλησιού στη συμβολή των ρυακίων Γουζούκελης και εκείνου που κατεβαίνει από το πλάι του Παρχαριού της Σπυριδίνας. Είχε και σιδηρούχα μεταλλικά νερά.
Τη Σπυριδίνας το γίρτ. Κύρτωμα βουνού με το Παρχάρι Τερζάντων, που πήρε το όνομα από τη γυναίκα τη Σπυρίδωνος Πενταζή.
Τη Ξαντίν η Τσιαβιρμιά., ή Χοτσιατσιούχα. Χορτολίβαδο του Ξαντίν (Τερζάντων). Χοτσιατσιούχα θα πει μικροί χοτζάδες.
Παλαιχώρ. Βοσκότοπος. Αγνωστη η ετυμολογία.
Γουζού-κελι. (τουρκ. αρνιών λίμνη). Παρχάρι κοινό όλων των Σανταίων.
Κιμισλή και κατά τούς ξένους Κιουμιουσκί. Σταθμός χωρ/κής και μικρομάγαζα. Τ' όνομα σημαίνει αργυρότοπος.
β) Προς Κωφού από Λιθομπορέν
Αερί αλογού πόδα. Πέτρα πάνω στην οποία ήταν αποτυπωμένο σχήμα ποδιού αλόγου.
Οι κάτοικοί της ήσαν οι προοδευτικώτεροι από τους Σανταίους, σύστησαν Παρθεναγωγείο, όπου διδάσκονταν τα κορίτσια και κέντημα στα τελευταία χρόνια πρόσθεσaν στο Αρρεναγωγείο τους και μια τάξη γυμνασίου. Γι' αυτούς ειπώθηκε και η παροιμία: Οχτώ νομάτ Ισχανάντ κ’ εννέα παρχανάδας, που σημαίνει ότι δεν έχουν το πνεύμα της συνεργασίας.
Εκκλησίες
Της Αγίας Κυριακής που γιόρταζε στις 7 Ιούλη.
Παρεκκλήσια
Αέρτς σο Μέγαν το Ρακάν . Επειδή όμως διεκδικούσε και τον Αέρ τοι Πινιατιάντων γαιτί ήταν πολύ κοντά στά σπίτια τους, γι αυτό τον μετονόμασαν 'ΑεΠνεμάτ).
Ύδρευση
Το πεγάδ τη Λευτέρ, τοι Λαμπριανάντων, τη Φαλτζή, τη Καλόγριας, τη Πανά, τη Κουφατζή.
1) Προς Τραπεζούντα
Κοιλάδ. Λαγκαδιά κατηφορική και γυμνή, χρησιμοποιούμενη σαν χορτολίβαδο.
Φουρνόπον. Βράχος με κουφάλα (σαν φούρνου) τον οποίο έκοψε ο Δημήτρης Κωφιάδης, για να κάνει το δρόμο ομαλό.
Γουρνόπον. Κεφαλόβρυση με ξύλινη κουτάλα και γούρνα, για να πίνουν τα ζώα.
Τη Γιακώβ το ρακάν. Προεξοχή του βουνού με μαστορείο, όπου ο Γιακώφς έκανε εκκαμίνευση σιδηρούχων λίθων. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται σε δύο: τον ενα προς Τρατεζούντα και τον άλλο προς το κοινοτικό μύλο Ισχανάντων.
Ακολουθούμε το δρόμο προς Τραπεζούντα.
Ρισχανάδας. Αγνωστη η ετυμολογία. Δάσος Πινατάντων, πάνω και κάτω από το δρόμο.
Τη Χαπιάρ το γεφυρόπον. Μικρή γέφυρα πέτρινη, που έχτισε ο Χαπιάρτς.
Το κρύον το νερόπον. Κεφαλόβρυση πάνω στο δρόμο με πολύ κρύο νερό.
Τη Γαραγάσ η Χαμαιλέτε. Ερείπια του ιδιωτικού μύλου τη Γαραγάσσ ( Ιακωβίδη). Οι Ισχανάντ χάλασαν το μύλο, γιατί πήρε τους πελάτες του κοινοτικού μύλου, του οποίου το ενοίκιο προοριζόταν για το σχολείο.
Το γεφύρ τη Λιθομπορινί. Πέτρινη θολωτή γέφυρα πάνω στο ποτάμι της Χαρτωτής που έχει τις πηγές του στο δυτικό μέρος.
Λιθομπορέν. Βράχος αριστερά του δρόμου. Το όνομά του το πήρε από τα λιθόμπορα, τα υπολείμματα της εκκαμίνευσης. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται σε δύο: προς Τραπεζούντα και Κιμισσλή.
Ακολουθούμε τον πρώτο:
Τη Κωφού τ' ορμίν. Ρυάκι που κατεβαίνει από το παρχάρι Κωφού.
Τ' Αλωνόπον. Ίσιωμα σαν αλώνι.
Τη Κωστάκ το σπέλεν. Βράχος με σπηλιά μεγάλη πάνω από το δρόμο, που το καλοκαίρι κατοικούσε ο Κωστάξ που δεν είχε σπίτι και το φθινόπωρο κατέβαινε στη Γεμουρά.
Τη Ζουρνατσιαλάβας: το γιρτ. Κοιλάδα κάτω από το δρόμο που χρησίμευε σαν γιαζλούχ Ισχανάντων. Το όνομά του το πήρε από κάποια καταγόμενη από του Ζουρνατζάντων. Εδώ ο δρόμος χωρίζεται πρός Κρέν. Εμείς θ’ ακολουθήσουμε το δρόμο προς την Τραπεζούντα.
Τα Τσιφίνια. Προεξοχή του βουνού (κύρτωμα) με πολλούς θάμνους Αζαλέας της Ποντικής που στον Πόντο ονομαζόταν τσιφίν.
To Καπάν το στάμαν (τουρκ. Τιγιόρ Αγιάννε). Παρχάρι Ισχανάντων πάνω από το δρόμο. Το όνομά του το πήρε από κοντινό βράχο.
Άσπρον λιθάρ. Λατομείο με άσπρη πέτρα μαλακή, από την οποία μερικοί μετέφεραν αγκωνάρια της πόρτας και των παραθύρων τους.
Τσαρταχλού ή Αρμενάντων στάμαν. Παρχάρι που τα παλιά χρόνια το χρησιμοποιούσαν οι Σανταίοι, αλλά μετά δόθηκε στους Γεμουρέτας. Το τουρκικό όνομά του φανερώνει μέρος με τσιαρδάκια, καλύβες από κλαδιά. Πάνω από το Παρχάρι περναει το Κερβά-γιολίν, ο δρόμος των καραβανιών για την Παϊπέρτη
Από το Μαστορείο του Γιακώφ προς τον κοινοτικό μύλο Ισχανάντων
Σκοτεινά αλάτια. Πυκνό δάσος με έλατα.Χαμαιλέτε. Κοινοτικός μύλος Ισχανάναντων.
Λεφτοκαρόν. Άγριες λεπτοκαριές της ενορίας Πινατάντων αντίκρυ από το μύλο.
Από Λιθομπορέν προς Κιμισλή
Λίγα μέτρα από το βράχο ο δρόμος χωρίζεται προς Κιμισλή και Κωφού.
α. Ακολουθούμε τον πρώτο
Ανίτσια. Παρχάρι ή Γιαζλούχ Πινατάντων αριστερά του δρόμου και του ποταμού. Τ' όνομα του το πήρε από τα δενδρύλλια Ανίτσια.
Τη Κασίμ η τσιαβιρμά. (φραγμένο μέρος). Χορτολίβαδο του Κασίμ.Τ’ Ά-Γιαννί τα καλύβια. Παλαιό παρχάρι.
Τσιατμάδας. Ενωση των ρυακιών Γουζούκελης και Ανάληψης. Τ' όνομά του σημαίνει συνάντηση (των ρυακιών).
Αναληψη. Ερείπια παρεκκλησιού στη συμβολή των ρυακίων Γουζούκελης και εκείνου που κατεβαίνει από το πλάι του Παρχαριού της Σπυριδίνας. Είχε και σιδηρούχα μεταλλικά νερά.
Τη Σπυριδίνας το γίρτ. Κύρτωμα βουνού με το Παρχάρι Τερζάντων, που πήρε το όνομα από τη γυναίκα τη Σπυρίδωνος Πενταζή.
Τη Ξαντίν η Τσιαβιρμιά., ή Χοτσιατσιούχα. Χορτολίβαδο του Ξαντίν (Τερζάντων). Χοτσιατσιούχα θα πει μικροί χοτζάδες.
Παλαιχώρ. Βοσκότοπος. Αγνωστη η ετυμολογία.
Γουζού-κελι. (τουρκ. αρνιών λίμνη). Παρχάρι κοινό όλων των Σανταίων.
Κιμισλή και κατά τούς ξένους Κιουμιουσκί. Σταθμός χωρ/κής και μικρομάγαζα. Τ' όνομα σημαίνει αργυρότοπος.
β) Προς Κωφού από Λιθομπορέν
Αερί αλογού πόδα. Πέτρα πάνω στην οποία ήταν αποτυπωμένο σχήμα ποδιού αλόγου.
Μονοκάλυβο. Μια μόνο καλύβα που στα παλαιά χρόνια παρχάρευε μόνο μια παρχαρέτζα.
Τη Μακρέσας το κουτάλ. Κεφαλόβρυση λίγο παραπάνω από το Μονοκάλυβο, της οποίας την κουτάλα εκαμε η Μακρέσα Γεροντίδου.
Κουραγμέντζα. Κοιλάδα λίγο παρακάτω από το παρχάρι με σχήμα σέλας αλόγου, απ' όπου και τ' όνομα (τσακισμένη).
Τιαρβέης. Βράχος δεξιά τη Κωφού, τον οποιο παρομοίασαν με ντερβίση (τούρκον ιερωμένο).
Κωφού. Παρχάρι Πινατάντων, που πήρε το ονομα από το επίθετο Κωφός, που οι δασκάλοι αργότερα το έκαμαν Κωφιάδης.
Γιαϊλόγλη. Σε μικρή απόσταση από το παρχάρι καλύβες Τούρκων κτηνοτροφων που νοίκιαζαν το παρχάρι αφού έφευγαν τα γελάδια.
Σελέντρια. Πλάι στη Γιαϊλόγλη, βράχοι απόκρημνοι με φωλιές αγριόκοτας και κάτω από αυτούς σελέντρια, δηλαδή μεγάλα αυλακώματα από τη βροχή.
Πογάζ ΑΓιανουφί. Ψηλά από τη Κωφού και προς τα ΒΔ στενωπός και ερείπια παρεκκλησίου ( Αγ. Όνουφρίου)
 |
| Κρενίν Ευκλείδη (Ισχανάντων) |
4) Από Ζουρνατσιαλάβας γιρτ προς Κρέν
Κρέν. Κύρτωμα του βουνού συνεχόμενο με τα Τσιφίνια χορτολίβαδο. Τ' όνομά του σημαίνει κρύο.
Τη Βοά το λιθάρ. Μεγάλος βράχος πλάι στο Κρέν με μεγάλη αντήχηση.
Τη Βοά το λιθάρ. Μεγάλος βράχος πλάι στο Κρέν με μεγάλη αντήχηση.
Τη Τσιακούλας το καλύβ. Καλύβα της Τσιακούλας (Παυλίδου) για Γιαζλούχ.
Toι Σαββάντων υλέε. Δάσος συνεχόμενο με το Κρεν που ανήκε στους Σαββάντας.
5) Από Ισχανάντων προς Γαζουχλού
Τη Στοδούλ τ’ ορμίν. Ρυάκι που περνούσε κοντά από το σπίτι του Στοδούλ Γ ιαμάκ.
Τα Ποντίλια. Χορτολίβαδο σε μικρή απόσταση από το χωριό. Τ' όνομά του έχει σχέση με τα Πόντιλα, σανίδια χονδρά του πατώματος των στάβλων.
Τα χαλία. Χορτολίβαδο συνεχόμενο με τα Ποντίλια με λουλούδια διάφορα, που το έκαναν σαν χαλί.
Τ’ Αχερόνια. Χορτολίβαδο συνεχόμενο με τα χαλία. Οταν στα παλιά χρόνια καλλιεργούσαν σιτηρά, εδώ είχαν αλώνια και αχυρώνες.
Μέγαν Ρακάν.Προεξοχή του βουνού.
ΆεΠνευμάτς. Παρεκκλήσι τιμώμενο πρώτα στ' όνομα του Αγ. Γεωργιου. Επειδή όμως αργότερα διεκδικούσαν τον Αέρ του Πινατάντων, το μετονόμασαν ΑεΠνεμάτ.
Ξηρολίμνια.Χορτολείβαδο. Όταν έβρεχε πολύ σχηματίζονταν στάσιμα νερά, που ξεραίνονταν με τον καλό καιρό.
ΆεΘόδωρον.Ύψωμα δεξιά του δρόμου, με ωραίο παρεκκλήσι του Άγ. Θεοδωρου που ανήκε στους Πινατάντας και Κοσλαράντας.
Κατσκάρ.Παρχάρι Τερζάντων όχι μακριά από τον Αε - Θόδωρο, γι αυτό το διεκδικούσαν οι Πινατάντ - Κοσλαράντ.
Ακρεπέγαδα. Κεφαλόβρυση και Παρχάρι πλησίον του δρόμου των καραβανιών (Γαζουχλού). Το όνομά του έγινε από το άκρα και πεγάδ και όχι Κρύα πηγάδια, γιατί η γενική κάνει τ’ Ακρεπεγαδί, τ’ Ακρεπεγαδίων και όχι τη Κρεπεγαδί.
Κατσιάλια.Παρχάρι προς Βορρά τ’ Ακρεπεγαδίων. Αγνωστη η ετυμολογία.
Κατάξουρα. Παρχάρι μεταξύ Κατσιάλια και Γουζούκελη. Τ' όνομά του πήρε από τους Κατάρουξαληδες που κάποτε το κατέλαβαν παράνομα.
Τη Σεϊτή το γίρτ. Βοσκότοπος και κάποτε παρχάρι ψηλότερα από τη Σπυριδίνας το γίρτ.
Σουλάχα. Παρχάρι ψηλότερα από τη Σεϊτή το γίρτ. Το όνομα σημαίνει όπλα, άγνωστο γιατί πηρε το όνομα αυτό.
6) Από Ισχανάντων προς Τσσιακαλάντων
Τη Τουρκί τα χοζάνια (τουρκ.). Χορτολίβαδο με μικρό χόρτο στο σημείο όπου ο δρόμος χωρίζεται προς το Μεσοράχ.
Λεφτοκαρούς. Λεπτοκαρεώνας κάτω και πάνω από το δρόμο.
Τη Γοργόρ το λιθάρ. Βράχος κάτω από τό δρόμο. Αγνωστη η ετυμολογία.
Τ' ορμίν τη Μεσοραχί. Ρυάκι που κατεβαίνει πλάι από το βουνό Μεσοράχ.
Χαβούζ τη Λευτέρ. Δεξαμενή για να μαζεύει νερό για το μύλο του Λευτέρ.
Άε-Δημήτρης.Περνώντας τ' ορμίν παρεκκλήσι πάνω στο δρόμο. Γιόρταζε στις 26 Οκτωβρίου.
 |
| Ισχανάντων |
7) Πάνω από την ενορία Ισχανάντων
Σιαγκάρια (τουρκ. προχώματα). Βράχοι που χρησίμευαν σαν προμαχώνες , εναντίον επιθέσεων απο έξω.
Ξυμυτόν λιθάρ. Σουβλερός βράχος πλάι στα Σιαγκιάρια.
Τη Μάϊσας το Καπάν. Βράχος με κουφάλα, που κατοικούσαν Μάγισσες.
Κατσώματα. Βοσκότοπος. Η ετυμολογία του ίσως να είναι από το κατσίν (μέτωπο) γιατί, όπως το μέτωπο είναι στο πάνω μέρος του προσώπου, έτσι και αυτά ήσαν πάνω από την ενορία.
Τη Χιονούς τ' ομάλ. Βοσκότοπος ομαλός που άγνωστο γιατί πήρε τό όνομά του άπό την Χιονούν.
Στάθης Αθανασιάδης (Γεροστάθης)
Εκπαιδευτικός
Στάθης Αθανασιάδης (Γεροστάθης)
Εκπαιδευτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου