Το σκληρό και απάνθρωπο μήνυμα είχε έρθει από την Άγκυρα: Να κοπεί σύριζα , να ξεπατωθεί πέρα για πέρα το καρκίνωμα αυτό που μεγάλωνε, ξαπλωνόταν, έπαιρνε διαστάσεις και απειλούσε αυτό το θεμέλιο του ντοβλετιού. Έτσι τουλάχιστον είπαν στην Άγκυρα τη θέση και την κατάσταση της Σαντάς μέσα στο τούρκικο κράτος οι επιτόπιες Αρχές, είτε από μίσος είτε πραγματικά πίστευαν στην μεγάλη δύναμη των Σανταίων και στο κίνδυνο που διέτρεχε απ' αυτούς το ντοβλέτι τους!
Και ήρθε απ’ την Άγκυρα η απάντηση όπως την ήθελαν. Ερήμωση και καταστροφή της Σαντάς, της καταραμένης αυτής γκιαούρικης σφηκοφωλιάς. Να μην μείνει πέτρα στην πέτρα. Κινητοποιήθηκε το σύμπαν κατά της Σαντάς και σαν να μην έφτανε ολόκληρη μεραρχία με το πυροβολικό της, στείλανε και κοινοποίηση σ' όλα τα τούρκικα χωριά της περιφέρειας Τραπεζούντας να πάρουν όλοι γενικά τα όπλα τους και να κινηθούν κατά της Σαντάς με υπόσχεση πως εκτός από τ΄ άλλα οφέλη θα γλίτωναν και από την στρατιωτική θητεία όπως και από τις τυχόν σε βάρος τους καταδίκες, όποιας φύσης και αν ήταν.
Χαρά λοιπόν μεγάλη και αγαλλίαση στους Τούρκους. Επιτέλους είχε έρθει η ώρα να εκδικηθούν τη Σαντά που σαν βασίλισσα διακρινόταν και κυριαρχούσε με το πνεύμα και τον πολιτισμό της σ' όλη τη γύρω περιοχή. Την Σαντά που ήταν πάντα καρφί στα μάτια τους , τη Σαντά που τη μισούσαν μα και την έτρεμαν , δεν την χώνευαν μα και την σέβονταν.
Έτσι στο κυβερνητικό προσκλητήριο μήνυμα ξεσηκώθηκαν όλοι οι Τουρκαλάδες, κουτσοί, στραβοί, όλο το μπουλούκι των τσετέδων, όλοι οι Τούρκοι του σχοινιού και του παλουκιού, για να λεηλατήσουν, να κάψουν, να ρημάξουνε την Σαντά.'Ετσι γράφτηκε η τραγωδία της Σαντάς!!!
Οποίες τραγικές στιγμές ζήσαμε κα ιτι ανείπωτο μαρτύριο περάσαμε!
Ακόμα και τώρα που το αφηγούμαι με πιάνει ρίγος. Όλοι οι άντρες που μείναμε φυλακισμένοι μέσα στην εκκλησία του χωριού Ισχανάντων, αφήσαμε τις οικογένειες μας στη διάθεση των θεριών εκείνων, χωρίς καμία προστασία. Καμία πέννα και η πιο δυνατή , δεν μπορεί να περιγράψει την ψυχική αγωνία που κοντά της ο θάνατος είναι λυτρωτής.
Είδα ύστερα και σαν στρατιώτης και σαν εξόριστος στην Τουρκία και βάσανα και μαρτύρια και περιπέτειες. Απέναντι όμως αυτών , η αγωνία που έχω περάσει στις τραγικές εκείνες στιγμές, φυλακισμένος μέσα στην εκκλησία, χωρίς να ξέρω και χωρίς να μπορώ να δώσω καμιά βοήθεια στην οικογένεια μου που κινδύνευε, προσπερνάει όλες τις άλλες περιπέτειες , στις οποίες παρά τρίχα είχα γλυτώσει από βέβαιο θάνατο.
Βλέπαμε απ' τα παράθυρα της εκκλησίας τους ανθρώπους μας του απέναντι χωριού Ζουρνατσάντων , να διώχνονται από τα σπίτια τους, να δέρνονται , να πέφτουν λιπόθυμοι και φανταζόμασταν ότι η ίδια κατάσταση ήταν και στ' άλλα χωριά. Και όσο τις βλέπαμε , άλλο τόσο εντείνονταν τα δάκρυα μας και οι επικλήσεις μας στον θεό....
Όταν τελευταία μας έβγαλαν από την εκκλησία και μας έφεραν στο χωριό Πιστοφάντων, όπου συγκέντρωσαν τα γυναικόπαιδα όλων των χωριών και είδα την οικογένεια μου ανάσανα, συνήλθα και δοκίμασα μεγάλη χαρά. Όχι γιατί γλυτώσαμε παρά γιατί θα πεθαίναμε μαζί...
Είχαμε την γνώμη ότι μας περίμενε η τύχη των Αρμενίων. Μια αποφράδα μέρα του Σεπτέμβρη του 1921 όλος ο πληθυσμός της Σαντάς ξεκίνησε για τον Γολγοθά του με κουστωδία μεγάλου στρατού. Όταν μας ήρθε η διαταγή του επικεφαλής αξιωματικού και καθίσαμε πάνω στα βουνά, έχοντας για παράδειγμα το προηγούμενο των Αρμενίων , περιμέναμε το τουφεκίδι.
Στην Αργυρούπολη ξεχώρισαν και στρατεύσανε τους άντρες. Τα γυναικόπαιδα με βάσανα και πεζοπορία ολόκληρου μήνα έφεραν στο Κουρδιστάν, στις εκτάσεις του οποίου άφησαν τα κόκαλα τους από τις κακουχίες , την πείνα , τις αρρώστιες.
Η μανία των Τούρκων δεν περιορίστηκε μόνο στον πληθυσμό της Σαντάς, μα ξέσπασε και στις πέτρες της. Ύστερα από την απέλαση του πληθυσμού και τη μάχη που έγινε με τους Σανταίους, δόθηκε διαταγή της λεηλασίας και της πυρπόλησης της Σαντάς. Η διαταγή έλεγε να μη μείνει πέτρα στην πέτρα , να μη μείνει κανένα σημάδι. της ξακουσμένης κωμόπολης , που με την παλικαριά της και με την πρόοδο της προκαλούσε τον φόβο και τον τρόμο, μα και τον σεβασμό των Τούρκων.
Νικόλαος Τοπαλίδης
 |
| Ισχανάντων - Σαντάς |
Και ήρθε απ’ την Άγκυρα η απάντηση όπως την ήθελαν. Ερήμωση και καταστροφή της Σαντάς, της καταραμένης αυτής γκιαούρικης σφηκοφωλιάς. Να μην μείνει πέτρα στην πέτρα. Κινητοποιήθηκε το σύμπαν κατά της Σαντάς και σαν να μην έφτανε ολόκληρη μεραρχία με το πυροβολικό της, στείλανε και κοινοποίηση σ' όλα τα τούρκικα χωριά της περιφέρειας Τραπεζούντας να πάρουν όλοι γενικά τα όπλα τους και να κινηθούν κατά της Σαντάς με υπόσχεση πως εκτός από τ΄ άλλα οφέλη θα γλίτωναν και από την στρατιωτική θητεία όπως και από τις τυχόν σε βάρος τους καταδίκες, όποιας φύσης και αν ήταν.
Χαρά λοιπόν μεγάλη και αγαλλίαση στους Τούρκους. Επιτέλους είχε έρθει η ώρα να εκδικηθούν τη Σαντά που σαν βασίλισσα διακρινόταν και κυριαρχούσε με το πνεύμα και τον πολιτισμό της σ' όλη τη γύρω περιοχή. Την Σαντά που ήταν πάντα καρφί στα μάτια τους , τη Σαντά που τη μισούσαν μα και την έτρεμαν , δεν την χώνευαν μα και την σέβονταν.
Έτσι στο κυβερνητικό προσκλητήριο μήνυμα ξεσηκώθηκαν όλοι οι Τουρκαλάδες, κουτσοί, στραβοί, όλο το μπουλούκι των τσετέδων, όλοι οι Τούρκοι του σχοινιού και του παλουκιού, για να λεηλατήσουν, να κάψουν, να ρημάξουνε την Σαντά.'Ετσι γράφτηκε η τραγωδία της Σαντάς!!!
 |
| Αγία Κυριακή - Ισχανάντων |
Οποίες τραγικές στιγμές ζήσαμε κα ιτι ανείπωτο μαρτύριο περάσαμε!
Ακόμα και τώρα που το αφηγούμαι με πιάνει ρίγος. Όλοι οι άντρες που μείναμε φυλακισμένοι μέσα στην εκκλησία του χωριού Ισχανάντων, αφήσαμε τις οικογένειες μας στη διάθεση των θεριών εκείνων, χωρίς καμία προστασία. Καμία πέννα και η πιο δυνατή , δεν μπορεί να περιγράψει την ψυχική αγωνία που κοντά της ο θάνατος είναι λυτρωτής.
Είδα ύστερα και σαν στρατιώτης και σαν εξόριστος στην Τουρκία και βάσανα και μαρτύρια και περιπέτειες. Απέναντι όμως αυτών , η αγωνία που έχω περάσει στις τραγικές εκείνες στιγμές, φυλακισμένος μέσα στην εκκλησία, χωρίς να ξέρω και χωρίς να μπορώ να δώσω καμιά βοήθεια στην οικογένεια μου που κινδύνευε, προσπερνάει όλες τις άλλες περιπέτειες , στις οποίες παρά τρίχα είχα γλυτώσει από βέβαιο θάνατο.
Βλέπαμε απ' τα παράθυρα της εκκλησίας τους ανθρώπους μας του απέναντι χωριού Ζουρνατσάντων , να διώχνονται από τα σπίτια τους, να δέρνονται , να πέφτουν λιπόθυμοι και φανταζόμασταν ότι η ίδια κατάσταση ήταν και στ' άλλα χωριά. Και όσο τις βλέπαμε , άλλο τόσο εντείνονταν τα δάκρυα μας και οι επικλήσεις μας στον θεό....
Όταν τελευταία μας έβγαλαν από την εκκλησία και μας έφεραν στο χωριό Πιστοφάντων, όπου συγκέντρωσαν τα γυναικόπαιδα όλων των χωριών και είδα την οικογένεια μου ανάσανα, συνήλθα και δοκίμασα μεγάλη χαρά. Όχι γιατί γλυτώσαμε παρά γιατί θα πεθαίναμε μαζί...
Είχαμε την γνώμη ότι μας περίμενε η τύχη των Αρμενίων. Μια αποφράδα μέρα του Σεπτέμβρη του 1921 όλος ο πληθυσμός της Σαντάς ξεκίνησε για τον Γολγοθά του με κουστωδία μεγάλου στρατού. Όταν μας ήρθε η διαταγή του επικεφαλής αξιωματικού και καθίσαμε πάνω στα βουνά, έχοντας για παράδειγμα το προηγούμενο των Αρμενίων , περιμέναμε το τουφεκίδι.
 |
| Αργυρούπολη (Gumushane) |
Στην Αργυρούπολη ξεχώρισαν και στρατεύσανε τους άντρες. Τα γυναικόπαιδα με βάσανα και πεζοπορία ολόκληρου μήνα έφεραν στο Κουρδιστάν, στις εκτάσεις του οποίου άφησαν τα κόκαλα τους από τις κακουχίες , την πείνα , τις αρρώστιες.
Η μανία των Τούρκων δεν περιορίστηκε μόνο στον πληθυσμό της Σαντάς, μα ξέσπασε και στις πέτρες της. Ύστερα από την απέλαση του πληθυσμού και τη μάχη που έγινε με τους Σανταίους, δόθηκε διαταγή της λεηλασίας και της πυρπόλησης της Σαντάς. Η διαταγή έλεγε να μη μείνει πέτρα στην πέτρα , να μη μείνει κανένα σημάδι. της ξακουσμένης κωμόπολης , που με την παλικαριά της και με την πρόοδο της προκαλούσε τον φόβο και τον τρόμο, μα και τον σεβασμό των Τούρκων.
Νικόλαος Τοπαλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου