Γενεαλογικοί Πίνακες της ηρωϊκής Σαντάς ( από τις αρχές της ίδρυσής της μέχρι το 1898 και το 1910 )

Στο Αρχείο^[1] της οικογενείας Γραμματικοπούλου, όπως είναι γνωστό, φυλάσσονται και οι Γενεαλογικοί Πίνακες της Ηρωι­κής Επτάκωμης Σαντάς, ενός από τα σημαντικότερα εθνικά και πολιτιστικά κέντρα του Πόντου.

Πρόκειται για πολύτιμα αυθεντικά ντοκουμέντα για την ι­στορία των πατρογονικών μας εστιών, γιατί εικονίζουν, με αξιό­πιστα στοιχεία, τη δημογραφική και γενεαλογική εξέλιξη της Σαντάς, από τις αρχές της ίδρυσής της μέχρι το 1898 και το 1910.

Σημειωτέον ότι η γνώση της γενεαλογικής εξέλιξης ενός οι­κισμού αποτελεί σημαντική συμβολή στην κατοχή και βίωση της ζωντανής ιστορίας ενός τόπου, όχι σε στρατιωτικοπολιτικό επί­πεδο, αλλά σε λαϊκή και κοινωνική διάσταση. Πρωταγωνιστής σ’ αυτή τη μικροϊστορία δεν είναι ο στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης, αλλά ο ίδιος ο λαός.

Με αυτή την έννοια, οι τρεις Γενεαλογικοί Πίνακες της Σά­ντας, που έγραφε ο Ευστάθιος Γραμματικόπουλος, εικονογρα­φούν, ανάγλυφα μπροστά μας, τρεις αντίστοιχες πτυχές της έν­δοξης εθνικής και πολιτιστικής της ιστορίας. Άλλωστε, ο Ευστά­θιος Γραμματικόπουλος, ως Σανταίος, από την ενορία Τερζά­ντων, ήταν περήφανος για την καταγωγή του. Γι’ αυτό και συ­νέταξε αυτούς τους Πίνακες, σε περιορισμένο και σε ευρύτερο ε­πίπεδο:

Στον πρώτο Πίνακα, δίνει σε συντομία τη γενεαλογική εξέλι­ξη της Γενεάς ΣΗΠΑΝΤΩΝ (ενορίας Τερζάντων), από τις αρ­χές μέχρι το 1898. Περιορίζεται δηλ. στη Γενεά του.

Στο δεύτερο, καλύπτει αναλυτικά τη γενεαλογική εξέλιξη ο­λόκληρης της ενορίας Ιωαννάντων (Τερζάντων), από τον πρώτο οικιστή μέχρι το 1898. Οι δύο αυτοί πίνακες είναι δεμένοι σε ένα σώμα.

Στον τρίτο, τέλος, Πίνακα επεκτείνεται σ’ όλο το εύρος της γενεαλογικής εξέλιξης της Σάντας, κατά ενορίες, από τις αρχές μέχρι το 1910.

Επομένως, οι Γενεαλογικοί Πίνακες του Αρχείου Γραμματικοπούλου δίνουν τη γενεαλογική εικόνα της Σάντας σε τρία ε­πίπεδα:

1.  Οικογένειας - Γενεάς

2.   Συγκεκριμένης ενορίας

3.  Όλων των ενοριών.

Δε θα πούμε, βέβαια, ότι οι εν λόγω Πίνακες είναι οι μοναδι­κοί^[2] για οικισμούς του Πόντου. Είναι, ωστόσο, οι αρχαιότεροι και αυθεντικότεροι, γιατί γράφτηκαν εκεί, στον Πόντο. Με αυτή την έννοια είναι και μοναδικοί.

---

[1] Για το περιεχόμενο αυτού του Αρχείου, βλ. Στάθη Πελαγίδη, Σπάνια Ντο­κουμέντα για την Ιστορία των Ελλήνων του Πόντου. Ο Κώδικας της Ιερής Μο­νής Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Θεσσαλονίκη, εκδ. Αδελφών Κυριακίδη, 2001 (Εισαγωγή).

[2]   Βλ. Δημ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη), Γενεαλογικός Κώδικας της κοινό­τητας ΣΤΑΥΡΙ, Θεσσαλονίκη 1961. Του ιδίου, Αρχείον Σταυρί Αθήνα, εκδ. ΚΟΠΑ, 1985.