Όπως ήδη καταφάνηκε μέσα από τα γαλλικά αρχεία, το τυραννικό, ουσιαστικά δικτατορικό καθεστώς των Νεότουρκων, η βάναυση συμπεριφορά των αξιωματικών προς τους στρατιώτες και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των τελευταίων, ώθησαν σε μεγάλο αριθμό λιποταξιών τόσο Τούρκων μουσουλμάνων όσο κι' άλλων Οθωμανών (Κούρδων, Αράβων, Ελλήνων). Σε μερικά έγγραφα αναβιβάζεται ο αριθμός αυτός για το έτος 1917 σε 200 έως 300 χιλιάδες.
Για τους Οθωμανούς όμως Έλληνες χριστιανούς το ανταρτικό κατέστη αρχικά εναλλακτική λύση επιβίωσης για τους ίδιους και αργότερο και για τις οικογένειες τους.
Τα διλήμματα ήταν πολλά:
-Η παραμονή στα Ameles tabours (τάγματα εργασίας) με πιθανότητα θανάτου σχεδόν καθολική ή λιποταξία με αβέβαιες και ως εκ τούτου πιθανόν και ευνοϊκότερες συνθήκες και ελπίδες σωτηρίας.
-Πολλά αδέλφια τους είχαν ήδη καταφύγει είτε στη Μακεδονία, όπου από τις αρχές του 1917 πολεμούσαν, κάτω από τις διαταγές της Κυβέρνησης Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης, στο πλευρό των Συμμάχων ή είχαν διαφύγει προς τους Ρώσους, όπου δημιούργησαν και ιδιαίτερη Ελληνική Μονάδα. Πολλοί πήγαν και κατατάχθηκαν στο γαλλικό στρατό και πολέμησαν στο δυτικό μέτωπο σαν εθελοντές.
Αλλά και ολόκληρη η Ελλάδα από τον Ιούλιο του 1917 πολεμά με τους Συμμάχους εναντίον της Τουρκίας.
Η καρδιά και η ψυχή λοιπόν του Έλληνα της Μικράς Ασίας και του Πόντου κτυπούσε σε διαφορετικούς εθνικούς παλμούς.
- Για τον Πόντο ειδικότερα η προέλαση των Ρώσων έδινε επιτέλους τη σχεδόν βεβαιότητα της απελευθέρωσης τους από τον πολύχρονο, βάρβαρο ζυγό.
- Πώς θα μπορούσε να υπηρετήσει στο στρατό ενός κράτους, που ξεχωρίζει, βιάζει, εξορίζει, λεηλατεί και σκοτώνει τους γονείς, τη γυναίκα, τα παιδιά, τ’ αδέλφια του;
Μ’ αυτά τα διλήμματα κι' αυτές τις σκέψεις άρπαζε το φτυάρι, τον κασμά ή το τσεκούρι από το τάγμα εργασίας που υπηρετούσε κ’ έφευγε στα δύσβατα βουνά του Πόντου. Αρχικά μοναδικός σκοπός του η επιβίωση.
Όταν από το κρησφύγετο του είδε τις αναρίθμητες κολώνες των εξόριστων να οδεύουν απροστάτευτες προς το λευκό θάνατο, τότε θέριεψε μέσα του η αιώνια ελληνική ψυχή των Αρματολών του 1821, των Μακεδονομάχων κι’ αποφάσισε να οργανωθεί και να επεμβαίνει πλέον δυναμικά για τη διάσωση και προστασία των δικών του.
Άοπλοι επιτίθεντο κατά ένοπλων και άρπαζαν τα όπλα τους. Αργότερα συμπλήρωσαν τον εξοπλισμό τους με βοήθεια των συμπατριωτών τους, που κάποτε, το 1821, 1828, 1864, 1878, 1897 και πρόσφατα ακόμη με την έναρξη του πολέμου κατέφυγαν στη Ρωσία και άλλες χώρες της Μαύρης θάλασσας.
Όταν οι Ρώσοι μπήκαν στο τούρκικο έδαφος, τους έδωσαν κι' άλλα όπλα και προπάντων υποσχέσεις για ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο Πόντο.
Με την επικράτηση της Επανάστασης των Μπολσεβίκων και την εγκατάλειψη του Πόντου από τους Ρώσους, ήρθαν συμβουλές και οδηγίες των Αγγλο-Γάλλων, να συνεχιστεί ο αγώνας των ανταρτών, προκειμένου να προετοιμαστεί η περιοχή για μια απόβαση των συμμάχων και μ’ αφετηρία τον Πόντο να επιχειρήσουν κατά των μπολσεβίκων. Πάλι τα σκληρά παιχνίδια των καιρών και της ιστορίας, τους πρόδωσαν.
Το τέλος του πολέμου δεν τους άφησε ήσυχους. Άφησαν τα όπλα, μα οι Τούρκοι παροχέτευσαν τα δικά τους από το στρατό σε οργανωμένες συμμορίες άτακτων, τους τσέτες, που συνέχισαν τις δολοφονίες, την τρομοκρατία και δεν επέτρεπαν την επιστροφή όσων επέζησαν προσφύγων. Πάλι λοιπόν το δίλημμα της επιβίωσης, της αυτοάμυνας πύκνωσε τις τάξεις των Ελλήνων ανταρτών του Πόντου.
Ένα αντάρτικο που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία για εθνικό φρονηματισμό, αλλά και στο στρατό, γιατί ήταν ένας αγώνας άνισος, ιδιόμορφος, αποτελεσματικός.
Ποτέ άλλοτε αντάρτες δεν κουβαλούσαν μαζί τους γέρους, γυναίκες, νήπια επί μήνες, που τους προστάτεψαν και έσωσαν, έστω και τους μισούς από τη λερωμένη αιμοσταγή λεπίδα του Τούρκου ασιάτη.
Σε καμιά μάχη με Τούρκους στρατιώτες ή ατάκτους δεν αποδεκατίστηκε ή παραδόθηκε ελληνικό ανταρτικό σώμα του Πόντου.
Και κράτησαν ακόμη και μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού από το Σαγγάριο κι' έκαναν θηρίο αργότερα τον Κεμάλ, που νίκησε Γάλλους, Άγγλους, Ιταλούς και Έλληνες, όμως το αντάρτικο στον Πόντο δεν το δάμασε ούτε πρόσκαιρα ούτε και μετά την καταστροφή του Σεπτεμβρίου 1922,
Οι αντάρτες του Πόντου κράτησαν μέχρι να απομακρυνθούν όσοι απόμειναν άμαχοι κι' έπειτα έφυγαν μόνοι τους στις διάφορες ακτές των χωρών της Μαύρης θάλασσας και απ’ εκεί ήρθαν στην Ελλάδα.
Χάρης Τσιρκινίδης
Για τους Οθωμανούς όμως Έλληνες χριστιανούς το ανταρτικό κατέστη αρχικά εναλλακτική λύση επιβίωσης για τους ίδιους και αργότερο και για τις οικογένειες τους.
Τα διλήμματα ήταν πολλά:
-Η παραμονή στα Ameles tabours (τάγματα εργασίας) με πιθανότητα θανάτου σχεδόν καθολική ή λιποταξία με αβέβαιες και ως εκ τούτου πιθανόν και ευνοϊκότερες συνθήκες και ελπίδες σωτηρίας.
-Πολλά αδέλφια τους είχαν ήδη καταφύγει είτε στη Μακεδονία, όπου από τις αρχές του 1917 πολεμούσαν, κάτω από τις διαταγές της Κυβέρνησης Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης, στο πλευρό των Συμμάχων ή είχαν διαφύγει προς τους Ρώσους, όπου δημιούργησαν και ιδιαίτερη Ελληνική Μονάδα. Πολλοί πήγαν και κατατάχθηκαν στο γαλλικό στρατό και πολέμησαν στο δυτικό μέτωπο σαν εθελοντές.
Αλλά και ολόκληρη η Ελλάδα από τον Ιούλιο του 1917 πολεμά με τους Συμμάχους εναντίον της Τουρκίας.
Η καρδιά και η ψυχή λοιπόν του Έλληνα της Μικράς Ασίας και του Πόντου κτυπούσε σε διαφορετικούς εθνικούς παλμούς.
- Για τον Πόντο ειδικότερα η προέλαση των Ρώσων έδινε επιτέλους τη σχεδόν βεβαιότητα της απελευθέρωσης τους από τον πολύχρονο, βάρβαρο ζυγό.
- Πώς θα μπορούσε να υπηρετήσει στο στρατό ενός κράτους, που ξεχωρίζει, βιάζει, εξορίζει, λεηλατεί και σκοτώνει τους γονείς, τη γυναίκα, τα παιδιά, τ’ αδέλφια του;
Μ’ αυτά τα διλήμματα κι' αυτές τις σκέψεις άρπαζε το φτυάρι, τον κασμά ή το τσεκούρι από το τάγμα εργασίας που υπηρετούσε κ’ έφευγε στα δύσβατα βουνά του Πόντου. Αρχικά μοναδικός σκοπός του η επιβίωση.
Όταν από το κρησφύγετο του είδε τις αναρίθμητες κολώνες των εξόριστων να οδεύουν απροστάτευτες προς το λευκό θάνατο, τότε θέριεψε μέσα του η αιώνια ελληνική ψυχή των Αρματολών του 1821, των Μακεδονομάχων κι’ αποφάσισε να οργανωθεί και να επεμβαίνει πλέον δυναμικά για τη διάσωση και προστασία των δικών του.
Άοπλοι επιτίθεντο κατά ένοπλων και άρπαζαν τα όπλα τους. Αργότερα συμπλήρωσαν τον εξοπλισμό τους με βοήθεια των συμπατριωτών τους, που κάποτε, το 1821, 1828, 1864, 1878, 1897 και πρόσφατα ακόμη με την έναρξη του πολέμου κατέφυγαν στη Ρωσία και άλλες χώρες της Μαύρης θάλασσας.
Όταν οι Ρώσοι μπήκαν στο τούρκικο έδαφος, τους έδωσαν κι' άλλα όπλα και προπάντων υποσχέσεις για ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο Πόντο.
Με την επικράτηση της Επανάστασης των Μπολσεβίκων και την εγκατάλειψη του Πόντου από τους Ρώσους, ήρθαν συμβουλές και οδηγίες των Αγγλο-Γάλλων, να συνεχιστεί ο αγώνας των ανταρτών, προκειμένου να προετοιμαστεί η περιοχή για μια απόβαση των συμμάχων και μ’ αφετηρία τον Πόντο να επιχειρήσουν κατά των μπολσεβίκων. Πάλι τα σκληρά παιχνίδια των καιρών και της ιστορίας, τους πρόδωσαν.
Το τέλος του πολέμου δεν τους άφησε ήσυχους. Άφησαν τα όπλα, μα οι Τούρκοι παροχέτευσαν τα δικά τους από το στρατό σε οργανωμένες συμμορίες άτακτων, τους τσέτες, που συνέχισαν τις δολοφονίες, την τρομοκρατία και δεν επέτρεπαν την επιστροφή όσων επέζησαν προσφύγων. Πάλι λοιπόν το δίλημμα της επιβίωσης, της αυτοάμυνας πύκνωσε τις τάξεις των Ελλήνων ανταρτών του Πόντου.
Ένα αντάρτικο που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία για εθνικό φρονηματισμό, αλλά και στο στρατό, γιατί ήταν ένας αγώνας άνισος, ιδιόμορφος, αποτελεσματικός.
Ποτέ άλλοτε αντάρτες δεν κουβαλούσαν μαζί τους γέρους, γυναίκες, νήπια επί μήνες, που τους προστάτεψαν και έσωσαν, έστω και τους μισούς από τη λερωμένη αιμοσταγή λεπίδα του Τούρκου ασιάτη.
Σε καμιά μάχη με Τούρκους στρατιώτες ή ατάκτους δεν αποδεκατίστηκε ή παραδόθηκε ελληνικό ανταρτικό σώμα του Πόντου.
Και κράτησαν ακόμη και μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού από το Σαγγάριο κι' έκαναν θηρίο αργότερα τον Κεμάλ, που νίκησε Γάλλους, Άγγλους, Ιταλούς και Έλληνες, όμως το αντάρτικο στον Πόντο δεν το δάμασε ούτε πρόσκαιρα ούτε και μετά την καταστροφή του Σεπτεμβρίου 1922,
Οι αντάρτες του Πόντου κράτησαν μέχρι να απομακρυνθούν όσοι απόμειναν άμαχοι κι' έπειτα έφυγαν μόνοι τους στις διάφορες ακτές των χωρών της Μαύρης θάλασσας και απ’ εκεί ήρθαν στην Ελλάδα.
Χάρης Τσιρκινίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου