Πόντιοι εθελοντές από την Ελλάδα, για τον αγώνα ανεξαρτησίας του Πόντου. Δυσμενές πόρισμα της αμερικανικής αποστολής “Χαρμπορν”

Πέρα όμως από την πολιτική και διπλωματική δραστηριότητα της ηγεσίας του ποντιακού ελληνισμού, στις κρίσιμες μέρες των διαπραγματεύσεων και παράλλη­λα με τις διπλωματικές ενέργειες, αποφασίστηκε, σε συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση, να στρατολογηθούν και οι Πόντιοι της Ελλάδας. Πράγματι, έπειτα από πολλές δυσχέρειες κατορθώθηκε να οργανωθεί στην Αθήνα ένα τάγμα και μια πυροβολαρχία, ενώ στη Θεσσαλονίκη συγκροτήθηκε ένα τάγμα πεζικού.

Στην στρατιωτική αυτή δύναμη, σε κάθε στιγμή ήταν έτοιμοι να προστεθούν και άλλοι δύο χιλιάδες (2.000) οπλίτες Πόντιοι, που υπηρετούσαν στις ελληνικές μεραρχίες των Σερρών και του Αρχιπελάγους.

Οι πιο πάνω στρατιωτικές προετοιμασίες γίνονταν με την προϋπόθεση ότι ο Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που έδειχναν ζωηρό ενδιαφέρον για τους Αρμε­νίους, θα αναλάμβαναν την “εντολή” για την Αρμενία και τον Πόντο.

Όμως, το πόρισμα της αμερικανικής αποστολής του Χάρμπορντ ως προς την Αρμενία και τον Πόντο ήταν όχι ευνοϊκό για να αναλάβει η Αμερική την εντολή. Έτσι, αποφασίστηκε να βολιδοσκοπηθεί η Αγγλία και για το σκοπό αυτό έγινε το πρώτο διάβημα του Μητροπολίτη Χρύσανθου, που βρισκόταν, τον Ιούλιο του 1919, στο Λονδίνο, στον Υπουργό Εξωτερικών της Αγγλίας.

Παρόμοιο διάβημα έγινε και από το συνταγματάρχη Καθενιώτη προς τον πρεσβευτή της Αγγλίας στην Αθήνα, με γνώση και εντολή του πρωθυπουργού της Ελλάδος Βενιζέλου.

Μετά την άρνηση των μεγάλων δυνάμεων να αναλάβουν τη σχετική εντολή στην “Αρμενία” και τον “Πόντο”, η ηγεσία των Ποντίων έκρινε τότε σκόπιμο να γίνει μια απευθείας προσέγγιση με τους Τούρκους, με βάση πάντοτε το δικαίωμα της τοπικής αυτοδιοίκησης στον Πόντο. Για το σκοπό αυτό έγιναν στην Κωνσταντινούπολη σχετικές βολιδοσκοπήσεις, που όμως κατέληξαν χωρίς επιτυχία.