ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ. Μέρος 1ο

Ο πρίγκιπας Ανδρέας ήταν ο τέταρτος γιος του βασιλιά Γεώργιου Α´. Ήταν παντρεμένος με την Αλίκη, Αγγλίδα πριγκίπισσα και αδελφή του λόρδου Μαουντμπάτεν και την βασίλισσας της Σουηδίας, Λουΐζας.
Απέκτησε τέσσερις κόρες και ένα γιο, τον σημερινό σύζυγο της βασίλισσας της Αγγλίας, Φίλιππο.

Στις 1 Νοεμβρίου 1920 παίρνει μέρος σαν υποστράτηγος στην Μικρασιατική εκστρατεία διοικώντας την ΧΙΙ Μεραρχία και στην συνέχεια προάγεται σε αντιστράτηγο και αναλαμβάνει τη διοίκηση του Β Σώματος Στρατού.

Το 1921, ο Μικρασιατικός πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη.
Ο πρίγκιπας Ανδρέας ( ο ίδιος χρησιμοποιούσε τον τίτλο «βασιλόπαις» ως γιος του Γεώργιου Α), ήρθε στην πρώτη ρήξη με τους επιτελείς του, όταν ο αρχιστράτηγος Παπούλας διατάσει το Β Σώμα Στρατού που διοικούσε να προχωρήσει.
Ο Ανδρέας κρατάει ολόκληρο το Σώμα στάσιμο για 12 μέρες (17 έως και 28 Αυγούστου) μη εκτελώντας την διαταγή του αρχιστράτηγου, διότι κατά την κρίση του αυτό ήταν το καλλίτερο.
Η κύρια ρήξη όμως έρχεται όταν ο Παπούλας αναμένοντας επίθεση εναντίον του Γ’ Σώματος Στρατού και σχεδιάζοντας να αιφνιδιάσει τον Κεμάλ με ταυτόχρονη επίθεση των δυο άλλων Σωμάτων διατάζει τον Β’ Σώμα του Ανδρέα να κινηθεί.

 Νικόλαος Τρικούπης 

Ο πρίγκιπας Ανδρέας έχει και πάλι διαφορετική άποψη.
Χωρίς έγκριση του Παπούλα, μετακινεί το Σώμα που διοικούσε πίσω από το Γ’ Σώμα Στρατού, αφήνοντας πλήρως ακάλυπτο από τις πλευρές και νώτα το Α’ Σώμα Στρατού.

Ο Ανδρέας αντικαταστάθηκε από τον Υποστράτηγο Τρικούπη και στην συνέχεια ως πολίτης εκφράζει στις 21 Δεκεμβρίου 1921 με επιστολή του προς τον Ι. Μεταξά το μίσος του για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό και ευχές για νίκη του Κεμάλ ώστε να τιμωρηθούν οι Βενιζελικοί Μικρασιάτες!

Απόσπασμα επιστολής του Πρίγκηπα Ανδρέα προς τον Ιωάννη Μεταξά
(Ι. Μεταξά, Ημερολόγιο, Παράρτημα 1921-1922, σ. 757-60):
Απαίσιοι πραγματικώς είναι οι εδώ Έλληνες, εκτός ελαχίστων. Επικρατεί Βενιζελισμός ογκώδης και κατά την 15ην Δεκεμβρίου [σημ.: εορτή του Αγίου Ελευθερίου] είχον κλείσει σχεδόν όλα τα καταστήματα. Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψη όλους αυτούς τους αχρείους, οι οποίοι φέρονται ούτω κατόπιν του φοβερού αίματος όπερ εχύσαμεν εδώ.Μετά την Μικρασιατική καταστροφή …….Ο Πάγκαλος κι ενώ γινόταν η διεξαγωγή της ανάκρισης για τους πολιτικούς υπευθύνους, δίνει εντολή στον συνταγματάρχη Χ. Λούφα να μεταβεί με αντιτορπιλικό στην Κέρκυρα και να συλλάβει τον πρίγκιπα Ανδρέα.

Στις 13 Οκτωβρίου 1922 ο Ανδρέας τίθεται σε αυστηρή απομόνωση στο ανάκτορο του πρίγκιπα Γεώργιου, με φρουρά αξιωματικών της Επανάστασης δίχως να επιτραπεί στους συγγενείς του να τον δουν.

Τέσσερις μέρες μετά την εκτέλεση των έξι, στις 19 Νοεμβρίου γίνεται η δίκη του Ανδρέα η οποία ολοκληρώθηκε αυθημερόν, η απόφαση λήφθηκε παμψηφεί και αναγνωρίζοντάς του ελαφρυντικά λόγω απειρίας, καταδικάσθηκε σε καθαίρεση καιισόβια εξορία.

Ο Θ. Πάγκαλος που είχε διοριστεί πρόεδρος της ανακριτική επιτροπής, ανέκρινε τον Ανδρέα για το λάθος που του καταλογίσθηκε στην μάχη του Σαγγαρίου.
Ο Πάγκαλος προφανώς ήταν σίγουρος για την καταδίκη του Ανδρέα σε θάνατο, ρώτησε τον πρίγκιπα πόσα παιδιά είχε. Στην απάντηση που έδωσε ο Ανδρέας, ο Πάγκαλος είπε: «Δυστυχισμένα μικρά. Τι θλιβερό να σκέπτεται κανείς ότι θα μείνουν ορφανά τόσο μικρά.» 

Πάγκαλος ανάμεσα στον Πλαστήρα και στον Χατζηκυριάκο

Το κατηγορητήριο εναντίον του Ανδρέα είχε ως εξής:
«Προσταχθείς την 27η Αυγούστου 1921 δια της υπ’ αριθ. 10531-6239/3/26-8-21 (ώρα 21.40) διαταγής της Στρατιάς Μικράς Ασίας απεποιήθη να υπακούση εις δοθείσα εις εαυτόν ενώπιον του εχθρού εντολήν, αρνηθείς ρητώς δια της υπ’ αριθ. 1491/27-8-21 (ώρα 07.30) αναφοράς του προς την Στρατιάν να εκτελέση ταύτην διατάξας την μετακίνησιν του Σώματος Στρατού προς άλλην κατεύθυνσιν».

Ο Ανδρέας προσήχθη στο δικαστήριο συνοδευόμενος από τον δικηγόρο του Δ. Δαμασκηνό, φημισμένο νομικό της εποχής.
Ο γραμματέας του δικαστηρίου Ν. Τσαγγαράκης διάβασε το Επαναστατικό Διάταγμα περί παραπομπής του Ανδρέα:

"Ότε ο Στρατός κατά την προέλασαν του προς τον Σαγγάριον εσταμάτησεν εις το Καλέ-Γκρότο ίνα ανεφοδιασθή, η Στρατιά έχουσα πληροφορίας ότι ο εχθρός προετίθετο να αναλάβη την πρωτοβουλίαν δράσεως και προς τούτο θα μετεκίνει δυνάμεις, διέταξε το μεν Γ' Σ. Στρατού να αμυνθή μέχρις εσχάτων, τα δε λοιπά να επιτεθώσιν άμα τη εκδηλώσει της εχθρικής επιθέσεως. Την διαταγήν ταύτην της Στρατιάς, μη εκτελέσας ο βασιλόπαις Ανδρέας παραπέμπεται εις δίκην".(Περιοδικό Λαβύρινθος τ. 2 σελ 18-28)

Η απολογία του Ανδρέα:

πρίγκηπας Ανδρέας

Ο Ανδρέας απολογήθηκε διαβάζοντας από χειρόγραφό. Μεταξύ άλλων είπε:
«[…]Είδα ότι κυρίως η Στρατιά αναγνωρίζει ως λυσιτελή τη μεταφορά δυνάμεων από το δεξιό, αλλά ότι τέτοια ως μη εγκαίρως εφικτή. Ανεπόλησα παλαιά γνωστή πρόθεση της Στρατιάς η οποία την 17 Αυγούστου διέταξε τη μεταφορά δύο Μεραρχιών προς ενίσχυση του αριστερού.
[…]Προς τούτο εκάλεσα τους διοικητές των Μεραρχιών σε σύσκεψη. Μου δόθηκε η πληροφορία ότι όσον λυσσαλέα και εάν γινόταν η επίθεση, δεν θα ήταν δυνατόν να επιφέρει προέλαση σημαντική, τουναντίον δε, ως εκ της επεκτάσεως του αριστερού του εχθρού, οι μεραρχίες μας θα υπέκειντο σε κύκλωση. Ανέφερα τότε στους διοικητές τη διαταγή της Στρατιάς, τους είπα ότι δεν σκοπεύω να ζητήσω την έγκριση της για να μετακινηθεί το Β' Σώμα για να μπορέσει να λάβει ενεργό και αποτελεσματικό μέρος στον αγώνα. Οι μέραρχοι απήλθαν με τη ρητή εντολή να μελετήσουν και να παρασκευασθούν και για τις δυο περιπτώσεις.
[…] Ήμουν πεπεισμένος ότι και. η πλέον επιτυχής επίθεση του Σώματός μου δεν θα εξασκούσε καμία επίδραση επί της εκβάσεως ενδεχομένης εχθρικής επιθέσεως κατά του Γ' Σώματος. Η πεποίθηση μου εδικαιώθη εκ των γεγονότων. Διότι αν ο εχθρός κατόρθωνε να προχωρήσει ολίγα μόνο χιλιόμετρα και κατελάμβανε τη γέφυρα Καβατζή, θα απέκοπτε τη Στρατιά των συγκοινωνιών της και η καταστροφή της θα επήρχετο πλήρης.
[…] Κατηγορούμαι ότι δεν εξετέλεσα διαταγή της Στρατιάς. Αυτό δεν είναι αληθές, δεν υπάρχει παράβαση διαταγής, διότι η διαταγή της Στρατιάς όριζε επίθεση των Α' και Β' Σωμάτων, μόλις αυτά θα ειδοποιούντο από το Γ' Σώμα. Αλλά τέτοια ειδοποίηση δεν μου έγινε. Την ίδια διαταγή είχε και το Α' Σώμα. Επιτέθηκε αυτό; Όχι. Και είναι μεν αληθές, ότι άρχισε η μετακίνηση των μεταγωγικών και αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αρχή εκτελέσεως. Αλλά η μετακίνηση, που είχε προετοιμασθεί πλήρως, δεν επρόκειτο να εκτελεσθεί χωρίς έγκριση της Στρατιάς. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι εστάλη από το πρωί αναφορά τηλεγραφική στη Στρατιά και αναμενόταν απάντηση, είτε με τον ασύρματο είτε με το αυτοκίνητο. Εάν σκόπευα να μετακινήσω το Σώμα την 7 μ.μ. χωρίς έγκριση, δεν θα ανέφερα από την 8η πρωινή προς τη Στρατιά την πρόθεση μου.
[…] Τι απεδείχθη δε εκ των πραγμάτων; Ότι η ετοιμασία προς μετακίνηση του Σώματος έσωσε τον ελληνικό στρατό από κύκλωση. Εάν το Σώμα δεν είχε κάνει τη σκέψη για τη μετακίνηση, την ετοιμασία και την αναφορά προς τη Στρατιά, αλλά αρκείτο, σύμφωνα με τη διαταγή της Στρατιάς, να περιμένει την ειδοποίηση του Γ' Σώματος για να επιτεθεί, η Στρατιά δεν θα εξέδιδε ακολούθως τη διαταγή της 28 Αυγούστου, περί μετακινήσεως του Β' Σώματος. Διότι η Στρατιά θεωρούσε ως μόνη λύση προς αποτροπή του κινδύνου την επίθεση προς Βορρά με το Α' και το Γ' Σώμα.[…]