Οι υπολογισμοί που παραθέσαμε προέρχονται από τους ειδικούς της προσφυγικής υποθέσεως και από δημοσιολόγους, όπως ο Α .Ι. Αιγίδη, ο Α. Πετσάλης κ.λ.π. Αλλά, η πλευρά η κυβερνητική, με επικεφαλής τον Ε. Βενιζέλο αμφισβήτησε το ύψος του ποσού που δαπανήθηκε γενικά για τους πρόσφυγες. Ο Βενιζέλος υπολόγιζε τις δαπάνες γενικά σε πάνω από 30 δισ. δρχ.
Μιλώντας στη Βουλή στη συνεδρίαση της 25 Ιουνίου 1930, για να δικαιολογήσει το ελληνοτουρκικό «Σύμφωνο φιλίας κλπ» είπε ως προς τις απόψεις των προσφύγων βουλευτών και των εκπροσώπων των προσφυγικών σωματείων για το ύψος των δαπανών τα παρακάτω:
«Το κράτος το ελληνικόν θεωρεί ότι είναι τίτλος τιμής δι' αυτό η εκτέλεσις αυτού του καθήκοντος (της αποκαταστάσεως των προσφύγων), αλλά η έκτασις την οποία έλαβεν η εκτέλεσις αυτού του καθήκοντος, είναι ανάγκη να γίνει γνωστή εις όλους, προ παντός δε εις τους εκ Τουρκίας ομογενείς, ίνα κλείσουν οριστικώς τα ώτα των καθ' όλων εκείνων των απαίσιων ανθρώπων, οι οποίοι έρχονται σήμερον να ενσπείρουν ζιζάνια μεταξύ του πληθυσμού, υποστηρίζοντες ότι εν μέρος εξ ημών ημπορεί να μεταβληθεί εις δούλους δια να πληρώσουν πολεμικάς αποζημιώσεις (χειροκροτήματα παρατεταμένα εξ όλης της αιθούσης). Οι αριθμοί τους οποίους θα σας δώσω, κύριοι, είναι εξηγμένοι από επίσημον σημείωμα του Γενικού Λογιστηρίου, ώστε να μη δύνανται να τεθούν ουδέ υπό την ελαχίστην αμφισβήτησιν. Ούτω, λοιπόν, έχουν δαπανηθή μέχρι σήμερον (1930) προς εκπλήρωσιν του καθήκοντος της εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης (αναγινώσκει):
Δαπάνη υπέρ ομογενών από του 1922-23 μέχρι 1930-31
1. Εις περίθαλψιν, επιδόματα, συσσίτια, υγιεινομικήν αντίληψιν, μετακινήσεις προσφύγων δρχ. 787.266.316
2. Αστικήν και αγροτικήν αποκατάστασιν εκ του δημ. Προϋπολογισμού δρχ. 1.704.897.829
3. Οφειλόμενα δι' απαλλοτριώσεις αστικής εγκαταστάσεως δρχ. 375.000.000
4. Υπηρεσία ανταλλαγής πληθυσμών δρχ. 251.213.442
5. Δάνεια δι' Επιτροπήν Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) δρχ. 5.755.109.000
6. Καταβληθέντες δι' αυτά τόκοι μέχρι 1930-31 δρχ. 1.913.285.000 7. Καταβληθησόμενοι τόκοι μέχρι εξοφλήσεως δρχ. 8.012.550.000
8. Καταβληθέντες τόκοι δι' ανταλλάξιμα δρχ. 1.562.000.000
9. Καταβληθησόμενοι διά 5ετίαν, μέσος όρος δρχ. 1.667.500.000
10. Βάρος από έλλειμμα ανταλλαξίμων κτημάτων δρχ. 2.500.000.000
11. Υπηρεσία του δια το το έλλειμμα τούτο αναγκαίου δανείου δρχ. 4.500.000.000
12.Καταβληθέντες τόκοι και χρεολύσιον δανείου Ελλήνων υπηκόων δρχ. 215.000.000
13. Καταβληθησομένη υπηρεσία ιδίου δανείου δρχ. 1.044.200.000
Σύνολο 30.290.021.587
Και ο Αιγίδης αποφαίνεται: «Και ταύτα μεν έλεγεν ο Βενιζέλος το 1930 υπολογίζων το «παθητικόν» των προσφύγων εις το ποσόν των 30 δισ. δρχ., εξ ων εξέπιπτεν ορισμένα κονδύλια, ων δεν παρέσχεν αριθμητικήν ανάλυσιν, δια ν' απομείνη τελικώς υπόλοιπον 23.540.021.587 δραχμών...».
Όπως όμως φαίνεται από τον παραπάνω κατάλογο δαπανών, ο Βενιζέλος δεν παράθεσε μόνο τις πραγματικές δαπάνες, αλλά και τα μελλοντικά ποσά με τα οποία θα εξυπηρετούνταν τα δάνεια, μέχρι να εξοφληθούν, τις δαπάνες των υπηρεσιών που θα διαχειρίζονταν τα ποσά και τα εφόδια και τα χρήματα που θα εξυπηρετούσαν τα δάνεια. Αλλά, όπως είναι γνωστό, οι υπολογισμοί αυτοί δεν επαληθεύθηκαν, είτε λόγω του χρεωστασίου Χούβερ, είτε λόγω του Β' Παγκόσμιου πολέμου και του μετέπειτα διακανονισμού των εξωτερικών δανείων του ελληνικού κράτους κατά το 1962 (τα δάνεια ήταν να εξοφληθούν άλλα στα 1964 και άλλα στα 1968).
Και ο Ε. Τσουδερός διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος, στα 1932, δεν συμφωνεί με τους υπολογισμούς του Αιγίδη. Στην « Έκθεση των πεπραγμένων της χρήσεως 1932», που την διάβασε στους μετόχους στις 15 Φεβρουάριου 1933, ανάφερε ότι το ποσό που δαπανήθηκε για τους πρόσφυγες, μέχρι το 1932 ανήλθε σε 27,2 δισ. δρχ. εκτός από την αξία των γαιών του Δημοσίου που παραχωρήθηκαν για την προσφυγική αποκατάσταση των οποίων η αξία υπολογίσθηκε τότε σε 2,7 δισ. δρχ.
Ο Σπ. Λοβέρδος, υπουργός στα 1933 των Οικονομικών, της κυβερνήσεως του Λαϊκού Κόμματος, υπολόγισε τις δαπάνες για τους πρόσφυγες σε 23,4 δισ. δρχ. (εφημερίδες της 21 Σεπτεμβρίου 1933).
Ο Αλ. Διομήδης, ο οποίος διατέλεσε Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος και της Εθνικής Τραπέζης κατά την περίοδο 1928-31, σε σειρά άρθρων στο «Ελεύθερον Βήμα», υπολόγισε τη δαπάνη για τους πρόσφυγες ως εξής: «Διετέθησαν - έγραψε - εκ του εσωτερικού αντληθέντα, δια των Προϋπολογισμών μέχρι του 1932 δραχμαί 3,3 δισ. δρχ. δια περίθαλψιν, στέγασιν, εποικισμόν κλπ, κατεβλήθησαν δια τόκους 4.632.000.000 δρχ. εξεδόθησαν Ομολογίαι δι' αποζημίωσιν δικαιούχων ανταλλαξίμων 6 δισ. δρχ. 8% και 1,6 δισεκατομ. δρχ. 6%, 800 εκατομ. δρχ. δι' αποζημίωσιν Ελλήνων υπηκόων και 1 εκατομ. λέβα δια ρύθμισιν της Ελληνοβουλγαρικής μεταναστεύσεως. Επί πλέον δε συνήφθησαν και εξωτερικά δάνεια 13,5 εκατομμυρίων στερλινών και 11 εκατομμυρίων δολλαρίων...». Δηλαδή, κατά τον Διομήδη, η δαπάνη περιστρέφονταν γύρω στα 23 δισεκατομμυρίων δραχμές.
Άλλον υπολογισμό επιχείρησε ο Γεωργ. Πεσματζόγλου, υπουργός Οικονομικών στα 1934 κατά τον καταρτισμό των προσφυγικών δαπανών, τις οποίες ανέβασε σε 6.459.376.289 δρχ. ως εξής:
Δαπάνες Προϋπολογισμών δρχ. 3.197.594.289
Υπηρεσία δανείων δρχ. 3.261.782.000
Σύνολον 6.459.376.289
Την υπηρεσία των δανείων την υπολόγισε ως εξής ο Πεσματζόγλου: Προσφυγικό 1924 δρχ. 1.095.000.000
Συν. Νέας Σμύρνης, εξοφλημένο 2.462.000
Εταιρίας «Τέκτων» 5.841.000
Τριμερές 1928 6% 42.740.000
Αμερικανικό 12 εκατ. δολ. 102.903.000
Ελληνοβουλγαρικής μεταναστ. 341.000.000
Ανταλλαξίμων 1.437.000.000
Ελλήνων υπηκόων 324.836.000
Σύνολο 3.261.782.000.
Γιώργος Ν. Λαμψίδης
«Το κράτος το ελληνικόν θεωρεί ότι είναι τίτλος τιμής δι' αυτό η εκτέλεσις αυτού του καθήκοντος (της αποκαταστάσεως των προσφύγων), αλλά η έκτασις την οποία έλαβεν η εκτέλεσις αυτού του καθήκοντος, είναι ανάγκη να γίνει γνωστή εις όλους, προ παντός δε εις τους εκ Τουρκίας ομογενείς, ίνα κλείσουν οριστικώς τα ώτα των καθ' όλων εκείνων των απαίσιων ανθρώπων, οι οποίοι έρχονται σήμερον να ενσπείρουν ζιζάνια μεταξύ του πληθυσμού, υποστηρίζοντες ότι εν μέρος εξ ημών ημπορεί να μεταβληθεί εις δούλους δια να πληρώσουν πολεμικάς αποζημιώσεις (χειροκροτήματα παρατεταμένα εξ όλης της αιθούσης). Οι αριθμοί τους οποίους θα σας δώσω, κύριοι, είναι εξηγμένοι από επίσημον σημείωμα του Γενικού Λογιστηρίου, ώστε να μη δύνανται να τεθούν ουδέ υπό την ελαχίστην αμφισβήτησιν. Ούτω, λοιπόν, έχουν δαπανηθή μέχρι σήμερον (1930) προς εκπλήρωσιν του καθήκοντος της εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης (αναγινώσκει):
Δαπάνη υπέρ ομογενών από του 1922-23 μέχρι 1930-31
1. Εις περίθαλψιν, επιδόματα, συσσίτια, υγιεινομικήν αντίληψιν, μετακινήσεις προσφύγων δρχ. 787.266.316
2. Αστικήν και αγροτικήν αποκατάστασιν εκ του δημ. Προϋπολογισμού δρχ. 1.704.897.829
3. Οφειλόμενα δι' απαλλοτριώσεις αστικής εγκαταστάσεως δρχ. 375.000.000
4. Υπηρεσία ανταλλαγής πληθυσμών δρχ. 251.213.442
5. Δάνεια δι' Επιτροπήν Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) δρχ. 5.755.109.000
6. Καταβληθέντες δι' αυτά τόκοι μέχρι 1930-31 δρχ. 1.913.285.000 7. Καταβληθησόμενοι τόκοι μέχρι εξοφλήσεως δρχ. 8.012.550.000
8. Καταβληθέντες τόκοι δι' ανταλλάξιμα δρχ. 1.562.000.000
9. Καταβληθησόμενοι διά 5ετίαν, μέσος όρος δρχ. 1.667.500.000
10. Βάρος από έλλειμμα ανταλλαξίμων κτημάτων δρχ. 2.500.000.000
11. Υπηρεσία του δια το το έλλειμμα τούτο αναγκαίου δανείου δρχ. 4.500.000.000
12.Καταβληθέντες τόκοι και χρεολύσιον δανείου Ελλήνων υπηκόων δρχ. 215.000.000
13. Καταβληθησομένη υπηρεσία ιδίου δανείου δρχ. 1.044.200.000
Σύνολο 30.290.021.587
Και ο Αιγίδης αποφαίνεται: «Και ταύτα μεν έλεγεν ο Βενιζέλος το 1930 υπολογίζων το «παθητικόν» των προσφύγων εις το ποσόν των 30 δισ. δρχ., εξ ων εξέπιπτεν ορισμένα κονδύλια, ων δεν παρέσχεν αριθμητικήν ανάλυσιν, δια ν' απομείνη τελικώς υπόλοιπον 23.540.021.587 δραχμών...».
Όπως όμως φαίνεται από τον παραπάνω κατάλογο δαπανών, ο Βενιζέλος δεν παράθεσε μόνο τις πραγματικές δαπάνες, αλλά και τα μελλοντικά ποσά με τα οποία θα εξυπηρετούνταν τα δάνεια, μέχρι να εξοφληθούν, τις δαπάνες των υπηρεσιών που θα διαχειρίζονταν τα ποσά και τα εφόδια και τα χρήματα που θα εξυπηρετούσαν τα δάνεια. Αλλά, όπως είναι γνωστό, οι υπολογισμοί αυτοί δεν επαληθεύθηκαν, είτε λόγω του χρεωστασίου Χούβερ, είτε λόγω του Β' Παγκόσμιου πολέμου και του μετέπειτα διακανονισμού των εξωτερικών δανείων του ελληνικού κράτους κατά το 1962 (τα δάνεια ήταν να εξοφληθούν άλλα στα 1964 και άλλα στα 1968).
Και ο Ε. Τσουδερός διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος, στα 1932, δεν συμφωνεί με τους υπολογισμούς του Αιγίδη. Στην « Έκθεση των πεπραγμένων της χρήσεως 1932», που την διάβασε στους μετόχους στις 15 Φεβρουάριου 1933, ανάφερε ότι το ποσό που δαπανήθηκε για τους πρόσφυγες, μέχρι το 1932 ανήλθε σε 27,2 δισ. δρχ. εκτός από την αξία των γαιών του Δημοσίου που παραχωρήθηκαν για την προσφυγική αποκατάσταση των οποίων η αξία υπολογίσθηκε τότε σε 2,7 δισ. δρχ.
Ο Σπ. Λοβέρδος, υπουργός στα 1933 των Οικονομικών, της κυβερνήσεως του Λαϊκού Κόμματος, υπολόγισε τις δαπάνες για τους πρόσφυγες σε 23,4 δισ. δρχ. (εφημερίδες της 21 Σεπτεμβρίου 1933).
Ο Αλ. Διομήδης, ο οποίος διατέλεσε Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος και της Εθνικής Τραπέζης κατά την περίοδο 1928-31, σε σειρά άρθρων στο «Ελεύθερον Βήμα», υπολόγισε τη δαπάνη για τους πρόσφυγες ως εξής: «Διετέθησαν - έγραψε - εκ του εσωτερικού αντληθέντα, δια των Προϋπολογισμών μέχρι του 1932 δραχμαί 3,3 δισ. δρχ. δια περίθαλψιν, στέγασιν, εποικισμόν κλπ, κατεβλήθησαν δια τόκους 4.632.000.000 δρχ. εξεδόθησαν Ομολογίαι δι' αποζημίωσιν δικαιούχων ανταλλαξίμων 6 δισ. δρχ. 8% και 1,6 δισεκατομ. δρχ. 6%, 800 εκατομ. δρχ. δι' αποζημίωσιν Ελλήνων υπηκόων και 1 εκατομ. λέβα δια ρύθμισιν της Ελληνοβουλγαρικής μεταναστεύσεως. Επί πλέον δε συνήφθησαν και εξωτερικά δάνεια 13,5 εκατομμυρίων στερλινών και 11 εκατομμυρίων δολλαρίων...». Δηλαδή, κατά τον Διομήδη, η δαπάνη περιστρέφονταν γύρω στα 23 δισεκατομμυρίων δραχμές.
Άλλον υπολογισμό επιχείρησε ο Γεωργ. Πεσματζόγλου, υπουργός Οικονομικών στα 1934 κατά τον καταρτισμό των προσφυγικών δαπανών, τις οποίες ανέβασε σε 6.459.376.289 δρχ. ως εξής:
Δαπάνες Προϋπολογισμών δρχ. 3.197.594.289
Υπηρεσία δανείων δρχ. 3.261.782.000
Σύνολον 6.459.376.289
Την υπηρεσία των δανείων την υπολόγισε ως εξής ο Πεσματζόγλου: Προσφυγικό 1924 δρχ. 1.095.000.000
Συν. Νέας Σμύρνης, εξοφλημένο 2.462.000
Εταιρίας «Τέκτων» 5.841.000
Τριμερές 1928 6% 42.740.000
Αμερικανικό 12 εκατ. δολ. 102.903.000
Ελληνοβουλγαρικής μεταναστ. 341.000.000
Ανταλλαξίμων 1.437.000.000
Ελλήνων υπηκόων 324.836.000
Σύνολο 3.261.782.000.
Γιώργος Ν. Λαμψίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου