Η Επανάσταση των Νεότουρκων

 Την ίδια περίπου εποχή στην Τουρκία με την Επανάσταση των Νεότουρκων (4 Ιουλίου 1908) γεννιόνταν ελπίδες στους υπόδουλους λαούς των Βαλκανίων για πιο ελαστική διακυβέρνηση εκ μέρους της Πύλης.

«Ξαφνικά, από τη Θεσσαλονίκη ο Εμβέρ μπέης και ο Νιαζί μπέης, δύο νεαροί αξιωματικοί του τουρκικού στρατού, υποκίνησαν επανάσταση, με αποτέλεσμα ένα κύμα μεταρρυθμίσεων να ξεκινήσει μέσα από την αυτοκρατορία και να εξαπλωθεί απ’ άκρου εις άκρον με την ταχύτητα του φωτός.

Ήταν 4 Ιουλίου του 1908 όταν εγκαινιάστηκε μια καινούρ­για εποχή στην Τουρκία. Χρειάστηκαν κάποιες μέρες για να οργανωθούν οι επαναστατημένοι υπήκοοι του σουλτάνου. Ωστόσο, αυτοί οι νεαροί αξιωματικοί προκάλεσαν την πτώση το δεσποτικού κυβερνήτη.

Πορτρέτο Αμπντούλ Χαμίτ Β' ( Γριά Αράχνη)

Στις 24 Ιουλίου όμως ο Αμπντούλ Χαμίτ, μαθαίνοντας ότι οι τελευταίοι υποστηρικτές του [...] τον εγκατέλειψαν και ότι η απειλή για εισβολή 200.000 άντρων στην Κωνσταντινού­πολη ήταν άμεση, αποδέχτηκε το αναπόφευκτο και υπέ­γραψε το irade, που τον μετέτρεπε σε αρχηγό μιας δημοκρα­τικής κυβέρνησης.

Με τον όρο “Νεότουρκοι” εννοούμε τη μεγάλη μερίδα των μουσουλμάνων υπηκόων που ένιωθαν δυσαρέσκεια για το δεσποτικό τρόπο διακυβέρνησης. Ο όρος εκφράζει εξίσου νέους και γέρους, άντρες και γυναίκες· αυτούς που ζούσαν στην Τουρκία και αυτούς που ήταν διασκορπισμένοι σε όλο τον πλανήτη, είτε λόγω μετανάστευσης είτε εξαιτίας του φόβου ότι θα θανατώνονταν εάν παρέμεναν στην πατρική γη. Το επονο­μαζόμενο Κόμμα των Νεότουρκων αποτελούνταν από χριστια­νούς, Εβραίους και Τούρκους, ωστόσο περιλάμβανε και αν­θρώπους από όλες τις φυλές που αποτελούσαν το έθνος.

Η Επιτροπή της Ένωσης και της Προόδου ήταν μια μυ­στική οργάνωση που είχε δημιουργηθεί μέσα στην Οθωμα­νική Αυτοκρατορία, η οποία προετοίμασε την Επανάσταση των Νεότουρκων. [...]

Κανένα μέλος αυτής τη επιτροπής δεν επιτρεπόταν να γνω­ρίζει περισσότερα από τέσσερα άλλα μέλη, ενώ μόνο πέντε μπορούσαν να συναντιούνται συγχρόνως. Η μυστική αλυσίδα η οποία οδηγούσε στο πρόσωπο ή στην ομάδα που ήταν η ανώ­τερη αρχή ήταν προσεκτικά κρυμμένη και μέχρι σήμερα κανείς δεν μπόρεσε να εξιχνιάσει το μυστήριο που την καλύπτει. [...]

Ο λαός, ο οποίος στην αρχή ξαφνιάστηκε από την απότομη αλλαγή, άρχισε να φωνάξει τη λέξη “ελευθερία”, που μόλις είχε εισαχθεί στο λεξιλόγιό του. Παράλληλα, εορτασμοί έλα­βαν χώρα σε κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας, καθώς οι κάτοι­κοι απλά τρελάθηκαν από τη χαρά τους που κατάφεραν να γλιτώσουν από τη σκλαβιά.

Η θύελλα του 1908 ξέσπασε τόσο αναπάντεχα στον πολι­τικό ορίζοντα της Ευρώπης, που οι Δυνάμεις έμειναν αποσβο­λωμένες. Η ξαφνική αλλαγή όμως στην πολιτική κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία για να την αφήσουν ανεκμετάλλευτη. Έτσι, η Αυστροουγγαρία ανακοίνωσε την προσάρτηση των τουρκικών επαρχιών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. [... ]

Η έπαυλη στην οποία κρατήθηκε ο Αμπντούλ Χαμίτ Β' , όταν ανατράπηκε το 1909. Η βίλα αυτή , που είναι περισσότερο γνωστή ως βίλα Αλατίνι, ο τέως σουλτάνος παρέμεινε μέχρι το 1911, οπότε μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Η Βουλγαρία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από την τουρκική κυριαρχία, κι έτσι η αυτοκρατορία απογυμνώθηκε από άλλο ένα σημαντικό κομμάτι των ευρωπαϊκών εδαφών της. Οι Νεότουρκοι διαμαρτυρήθηκαν γι’ αυτή την αυθαίρετη πράξη εναντίον του νέου τους κράτους, αλλά η απειλητική στάση των Δυνάμεων τους οδήγησε τελικά στην ειρηνική αποδοχή της εξαγγελίας της βουλγαρικής ανεξαρτησίας. [...

Κατά τη διάρκεια αυτών των εσωτερικών διεργασιών που λάμβαναν χώρα στην τουρκική κυβέρνηση η Ελλάδα απαίτησε ξανά να πραγματοποιηθεί η υπόσχεση των Άγγλων ότι το όμορφο νησί της Κρήτης θα περνούσε στην κατοχή της. Το Κόμμα των Νεότουρκων όμως πληροφόρησε εγκαίρως τις βρε­τανικές αρχές ότι ούτε ένα εκατοστό από τα εδάφη δεν θα παραχωρούνταν σε άλλη δύναμη.

 Ανακοίνωσαν ότι η Τουρκία θα πολεμούσε μέχρι θανάτου για να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Κρήτη και ότι, εάν το αίτημα της Ελλάδας προωθούνταν, η ίδια η Αγγλία θα εμπλεκόταν στη διαμάχη, με καταστροφικές συνέπειες για την ειρήνη στην Ευρώπη. Μπροστά σε αυτή την ανυποχώρητη στάση η Αγγλία προτίμησε να αθετήσει την υπό­σχεσή της στην Ελλάδα κι έτσι η οθωμανική σημαία κυματίζει ακόμα στην Κρήτη».

Γρήγορα όμως οι ελπίδες διαψεύστηκαν και οι επαγγελίες για ισονομία όλων των πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρα­τορίας ξεχάστηκαν. Ο σοβινισμός των Νεότουρκων εκφρά­στηκε με την άνευ προηγουμένου καταπίεση των χριστιανι­κών πληθυσμών.

 Κόλμπι Μ. Τσέστερ 

National Geographic

Γενάρης 1912