Οι παλαιές εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης

Το πρώτο ρωμαίικο φύλλο, ο «Τηλέγραφος του Βοσπόρου», εκδόθηκε το 1840 από έναν ανώτατο υπάλληλο της Υψηλής Πύλης, τον Κωνσταντίνο Αδοσίδη. Η εφημερίδα συγχωνεύτηκε το 1857 με την πολιτικο-οικονομική και φιλολογική εφημερίδα «Βυζαντίς» του Σμυρνιού δημοσιογράφου Δημήτρη Ξένη, ενώ τα επόμενα χρόνια έκανε την εμφάνισή της η «Ανατολή», μια εφημερίδα γραμμένη στα καραμανλίδικα, δηλαδή με ελληνικούς χαρακτήρες στην τουρκική γλώσσα. Στη συνέχεια εκδόθηκε η ελληνόγλωσση εκδοχή της, στην οποία βραχύβιος διευθυντής υπήρξε και ο Σπύρος Βουτυράς, μια σπουδαία φυσιογνωμία με πολύπλευρη δράση.

Η ύλη των εντύπων κάλυπτε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων: Ιστορία, λαογραφία, γλωσσολογία, εσωτερική και εξωτερική πολιτική, αρθρογραφία, φιλολογικά κείμενα και πολιτισμό. Ο Τύπος της εποχής λειτουργούσε ως παιδαγωγός που εξύψωνε το μορφωτικό επίπεδο των Ρωμιών.

Με σαφήνεια περιγράφει τους στόχους που είχε κατά το ξεκίνημά του ο «Νεολόγος», μια κορυφαία ρωμαίικη εφημερίδα που ξεκίνησε το 1866 και εκδιδόταν μέχρι το 1927:

«Να συμβάλει στη διανοητική και ηθική ανάπλαση της ελληνικής κοινωνίας» και να φροντίσει «περί της εις το δημόσιον πνεύμα εμφυτεύσεως αρχών ηθικοπολιτικών και περί της απολογίας του ημετέρου έθνους προς τας αδιάλειπτους κατηγορίας και διαβολάς».

Ο ελληνικός Τύπος υπήρξε, άλλωστε, γέφυρα μεταξύ Πόλης και Ευρώπης. Την περίοδο της άνθησής του το ρωμαίικο στοιχείο ήταν μια παραγωγική κοινότητα που δημιουργούσε στην Εκπαίδευση, την Υγεία, στο εμπόριο, στην ακαδημαϊκή και την εκδοτική ζωή.

Η «Ομόνοια» και ο «Ανατολικός Αστήρ», που κυκλοφόρησαν το 1861 με εκδότες καθηγητές της Μεγάλης του Γένους Σχολής, είναι μερικές από τις πολλές εφημερίδες που εκδόθηκαν μέχρι το 1877, ενώ την εμφάνισή τους εκείνη την περίοδο έκαναν και αρκετά εκκλησιαστικά φύλλα.

«Διογένης»: Η πρώτη σατιρική έκδοση που κυκλοφόρησε το 1869 σε τρεις γλώσσες

Η πρώτη ρωμαίικη σατιρική εφημερίδα κυκλοφόρησε το 1869. Ήταν ο «Διογένης» που εκδιδόταν, επίσης, στη γαλλική και την τουρκική γλώσσα. Ο φιλελεύθερος εκδότης της, Θεόδωρος Κασάπης, ο οποίος είχε εργαστεί για χρόνια ως ιδιαίτερος του Γάλλου μυθιστοριογράφου Αλέξανδρου Δουμά, εξέδωσε επίσης την ημερήσια πολιτική εφημερίδα Istikbal, η οποία παύθηκε από τις τουρκικές αρχές λόγω των φιλελεύθερων ιδεών που προωθούσε.

Ο Κασάπης βρέθηκε αντιμέτωπος με τη θανατική ποινή, αλλά τελικά τιμωρήθηκε με 3 χρόνια φυλάκιση. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Δημοσιογράφων Τουρκίας κ. Ερίντς  στο πλαίσιο σχετικής έκθεσης που έγινε, στο κτίριο όπου παλαιότερα ασκείτο η κρατική λογοκρισία στις τουρκικές εφημερίδες, για την διαδρομή του ρωμαίικου Τύπου και των Ελλήνων δημοσιογράφων της Πόλης, μίλησε για τον νόμο του 1851 που επέβαλλε απαγορεύσεις στις εφημερίδες και προέβλεπε χρηματική ποινή από έναν μέχρι πέντε χρυσούς μετζιντιέ και φυλάκιση 24 ωρών έως μίας εβδομάδας… Επεσήμανε, επίσης, ότι οι απαγορεύσεις στην ελευθερία του Τύπου εξακολουθούν και σήμερα στη γείτονα χώρα: Περισσότεροι από 80 δημοσιογράφοι κρατούνται, ενώ εκκρεμούν περίπου 10.000 σχετικές δίκες…

 Κατερίνα Ροββά

Πηγή: Έθνος