Η ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ 1850-1922 στον Πόντο χαρακτηρίζεται, από μια έντονη έξαρση της εκπαιδευτικής κίνησης. Ιδρύθηκαν καινούργια σχολεία, ο αριθμός των μαθητών και των δασκάλων αυξήθηκε και η διοίκηση των σχολείων οργανώθηκε καλύτερα. Επόμενο ήταν να αναπτυχθεί και αξιόλογη πνευματική κίνηση. Παράλληλα όμως, από το 1821 η ελεύθερη Ελλάδα άρχισε να διαμορφώνει ένα δικό της χαρακτήρα στον πνευματικό και εκπαιδευτικό τομέα, που σε μεγάλο βαθμό επηρέαζε και την πνευματική ζωή του Πόντου. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να υποστηρίξουμε πως στον Πόντο αναπτύχθηκε μια διαφορετική πνευματική κίνηση από αυτήν της ελεύθερης Ελλάδας.
Το στοιχείο εκείνο που κυρίως διαχώριζε τα λογοτεχνικά έργα των δημιουργών του Πόντου από αυτά των δημιουργών της μητροπολιτικής Ελλάδας ήταν η γλώσσα. Το δεύτερο μισό του 19ου αι. η ποντιακή διάλεκτος είχε διαμορφωθεί ως μια λαϊκή γλώσσα επικοινωνίας, και σ' αυτήν έχουν παραδοθεί τα περισσότερα λογοτεχνικά μνημεία του Πόντου. Αντίθετα, η γλώσσα των λογίων του Πόντου ήταν η αρχαΐζουσα ελληνική. Σε αυτήν έγραφαν τις φιλοσοφικές, επιστημονικές και άλλες πραγματείες τους.
Στον τομέα της λογοτεχνίας δεν έχουμε σαφείς πληροφορίες για ιδιαίτερη παραγωγή στον Πόντο. Εκείνο που κυριάρχησε όλη αυτή την εποχή είναι η δημοτική ποίηση. Κάποια αξιόλογα δημιουργήματα έχουμε στον τομέα της θεατρικής παραγωγής. Μερικά από τα έργα που αναφέρει ο I. Παμπούκης είναι το: Χύσε, τρίψε, πλύνε, Ο φοβερός μάντις Γιαράρης, Οι δύο αδελφοί ήτοι Αρετή και Κακία και Η Τραπεζούντια κόρη, όλα έργα του Ελευθέριου Φοινικόπουλου.
Συνήθως τα έργα παίζονταν σε σχολικές γιορτές, τη δε σκηνοθεσία έκανε ο ίδιος ο συγγραφέας του έργου. Άλλοι Πόντιοι θεατρικοί συγγραφείς είναι ο Ιωάννης Βαλαβάνης, ο Κ. Κωνσταντινίδης και ο Φίλιππος Φιλιππίδης. Πολύ σημαντική ανάπτυξη γνώρισε στον Πόντο το λαϊκό θέατρο που είναι γνωστό με την ονομασία «Μωμόγεροι». Στην πνευματική και γενικότερα πολιτιστική κίνηση του Πόντου συνέβαλαν πάρα πολύ και διάφοροι πολιτιστικοί αλλά και φιλανθρωπικοί σύλλογοι. Τέτοιοι ήταν ο «Ξενοφών», ο «Ακρίτας», η «Μέριμνα» κ.ά.
Όσον αφορά τον ελληνικό Τύπο στον Πόντο, αυτός άρχισε να εμφανίζεται με έκδοση εφημερίδων κατά τη δεκαετία του 1880, έκανε όμως έντονη την παρουσία του μετά το 1908. Από το 1885 μέχρι το 1922 εκδόθηκαν μόνο στην Τραπεζούντα 14 ελληνόγλωσσες εφημερίδες σε σύνολο 49 που εκδόθηκαν την περίοδο αυτή στην Πόλη (24 τουρκικές, 9 αρμενικές, 2 ρωσικές).
Η πιο μακρόβια από αυτές υπήρξε ο Φάρος της Ανατολής με διευθυντή τον Δ. Γεωργή, η έκδοση της οποίας διήρκεσε δεκαπέντε χρόνια (1908 -192 3).
 |
| Μωμόγεροι στη Νέα Σάντα |
Το στοιχείο εκείνο που κυρίως διαχώριζε τα λογοτεχνικά έργα των δημιουργών του Πόντου από αυτά των δημιουργών της μητροπολιτικής Ελλάδας ήταν η γλώσσα. Το δεύτερο μισό του 19ου αι. η ποντιακή διάλεκτος είχε διαμορφωθεί ως μια λαϊκή γλώσσα επικοινωνίας, και σ' αυτήν έχουν παραδοθεί τα περισσότερα λογοτεχνικά μνημεία του Πόντου. Αντίθετα, η γλώσσα των λογίων του Πόντου ήταν η αρχαΐζουσα ελληνική. Σε αυτήν έγραφαν τις φιλοσοφικές, επιστημονικές και άλλες πραγματείες τους.
Στον τομέα της λογοτεχνίας δεν έχουμε σαφείς πληροφορίες για ιδιαίτερη παραγωγή στον Πόντο. Εκείνο που κυριάρχησε όλη αυτή την εποχή είναι η δημοτική ποίηση. Κάποια αξιόλογα δημιουργήματα έχουμε στον τομέα της θεατρικής παραγωγής. Μερικά από τα έργα που αναφέρει ο I. Παμπούκης είναι το: Χύσε, τρίψε, πλύνε, Ο φοβερός μάντις Γιαράρης, Οι δύο αδελφοί ήτοι Αρετή και Κακία και Η Τραπεζούντια κόρη, όλα έργα του Ελευθέριου Φοινικόπουλου.
Συνήθως τα έργα παίζονταν σε σχολικές γιορτές, τη δε σκηνοθεσία έκανε ο ίδιος ο συγγραφέας του έργου. Άλλοι Πόντιοι θεατρικοί συγγραφείς είναι ο Ιωάννης Βαλαβάνης, ο Κ. Κωνσταντινίδης και ο Φίλιππος Φιλιππίδης. Πολύ σημαντική ανάπτυξη γνώρισε στον Πόντο το λαϊκό θέατρο που είναι γνωστό με την ονομασία «Μωμόγεροι». Στην πνευματική και γενικότερα πολιτιστική κίνηση του Πόντου συνέβαλαν πάρα πολύ και διάφοροι πολιτιστικοί αλλά και φιλανθρωπικοί σύλλογοι. Τέτοιοι ήταν ο «Ξενοφών», ο «Ακρίτας», η «Μέριμνα» κ.ά.
Όσον αφορά τον ελληνικό Τύπο στον Πόντο, αυτός άρχισε να εμφανίζεται με έκδοση εφημερίδων κατά τη δεκαετία του 1880, έκανε όμως έντονη την παρουσία του μετά το 1908. Από το 1885 μέχρι το 1922 εκδόθηκαν μόνο στην Τραπεζούντα 14 ελληνόγλωσσες εφημερίδες σε σύνολο 49 που εκδόθηκαν την περίοδο αυτή στην Πόλη (24 τουρκικές, 9 αρμενικές, 2 ρωσικές).
Η πιο μακρόβια από αυτές υπήρξε ο Φάρος της Ανατολής με διευθυντή τον Δ. Γεωργή, η έκδοση της οποίας διήρκεσε δεκαπέντε χρόνια (1908 -192 3).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου