Ημερολόγιο της Δράσης των Ελλήνων Ανταρτών της Σαντάς. Απρίλιος 1923

2  - Οι μεταβάντες εις την Ούζην ήλθαν.

5 - Πήγαν πάλιν διά την Ούζην και άλλοι εις την Γαλίαναν.

7 - Ήλθε ο Αλής φέρων μίαν επιστολήν από ένα μοτερτσήν, τον οποίον είχε συμφωνήσει ο Μεχμέτ αγάς και όστις γράφει ότι αδυνατεί να φύγη διά Ρωσία. Ο Μεχμέτ αγάς έφυγε να πάγη να κανονίση άλλον.

13   - Ήλθαν δύο από τα παιδιά που πήγαν διά την Γαλίαναν και είχαν ε­ντολήν να πηγαίνουν εις το Κουστουλάντων, διά να εισπράξουν μερικά λε­φτά που χρεωστούσαν δύο Τούρκοι εις τον Γ. Καλαϊτσίδην, όστις θα τα έδι­νε σ’ εμάς, διότι τους έδωσε μερικά πράγματα δικά μας, ενώ ο Γ. Καλαϊτσίδης είχε φύγει διά την Τραπεζούντα και καθυστερούντο τα λεφτά. Μας εί­παν ότι συνέλαβαν τον Κιαμίλ και τον κράτησαν μίαν ημέραν, διά να ειδοποιήση το σπίτι του να φέρουν τα λεφτά και να τον αφήσουν. Ήλθαν την επομένην ο Κιαμίλ Καγιόγλου με ένα άλλον και υπεχρεώθησαν αυτοί να πληρώσουν τις 200 παγκανότες που χρεωστούσε εντός έξι ημερών και τον άφησαν.

14   - Ήλθε ο Αλής φέρων επιστολήν του Μεχμέτ αγά, όστις μας γράφει ότι προς το παρόν διεκόπη η συγκοινωνία μετά της Ρωσίας· αργότερα βλέ­πομε.

16  - Πήγαμε στο χωριό και ζυμώσαμε.

17  - Ήλθε ο Αλής και μας είπε ότι μερικοί Τούρκοι κτηνοτρόφοι θέλουν να έλθουν διά να συνεννοηθούν μαζί μας να κατέβουν στην Σάντα.

18   - Ήλθε ο Αχμέτ Τσιβελίκ και έφερε τα λεφτά από την πώλησιν του πάχους.

Ο Ευκλείδης με μερικούς πήγαν διά το Κουστουλάντων να πάρουν τα λεφτά.

21  - Ήλθαν δύο εξ αυτών τα μεσάνυχτα και μας είπαν ότι ο Κιαμίλ δεν έδωσε τα λεφτά, προφασισθείς ότι έστειλε άνθρωπον εις την Τραπεζούντα να φέρη τα λεφτά και ακόμη δεν ήλθε, ενώ κρυφίως ειδοποίησε εις το Κατρούλ τον στρατόν λέγων ότι οι Σανταίοι είναι εκεί άνωθεν του χωρίου Κουστουλάντων εις την μέζιρεν Χαντσάρ. Ήλθεν αμέσως ο στρατός και συ­νεπλάκησαν εκεί με τους δικούς μας. Επί οκτώ ώρας η μάχη εξακολουθού­σε, αλλά δεν κατώρθωσαν να κάνουν τίποτε. Εκ των Τούρκων εσκοτώθησαν εις στρατιώτης και ένας τσέτες και προς το βράδυ οι δικοί μας έφυγαν κατά την Ούζην. Οι δύο ελθόντες μας είπαν ότι προ της συγκρούσεως συνέλαβαν δύο παιδάκια και τα εκράτησαν διά να μη πάνε και ειδοποιήσουν και τα φυ­λάγαμε εμείς κατά την σύγκρουσιν μέσα στο δάσος. Επειδή όμως ενύχτωσε και δεν ανταμώσαμε τους άλλους, αφήσαμε τα παιδιά και ήλθαμε μη ξέρο­ντας καλά το αποτέλεσμα της μάχης.

 22- Πριν ξημερώση φύγαμε διά την Ούζην να τους ανταμώσωμε. Εις το Κιλίτς Πεκίρ βρήκαμε τους δύο και μας είπαν ότι οι άλλοι κατέβηκαν εις την Ούζην. Έως το βράδυ εμείναμε εις το Λαπαζλούκ και την νύκτα κατέβημεν εις την Ούζην, όπου βρήκαμε όλους.

23   - Μανθάνομεν ότι έφθασαν εις την Ούζην μερικοί ζανταρμάδες και λέγουν ότι ετοιμάζεται στρατός διά την Σάντα. Το βράδυ ξεκινήσαμε διά το χωριό και

24  - το πρωί εφθάσαμε εις το λημέρι.

26 - Είδαμε ότι ο Αλής άπλωσε το κόκκινο πάπλωμα· άρα ήλθε στρατός.

28  - Έμειναν τρεις στο λημέρι και άλλοι τρεις πήγαν διά την Ούζην, ενώ οι άλλοι πήγαν στο χωριό να αλέσουν, διά να έχωμε έτοιμο αλεύρι διά κάθε ενδεχόμενον. Και προς το βράδυ τρεις ξεκινήσαμε διά το Ισχάν να κατα­σκοπεύσωμε το μέρος. Εμείναμε εις το Μαϊράμ όγλη, όπως εκείθεν το πρωί βλέπωμεν την κίνησιν.

29- Φθάσαμε αντίκρυ στο χωριό Ισχάν και καθίσαμε να ιδούμε. Εν τω μεταξύ ήλθε κατ’ εμάς ο Μαχμούτ Καρατσιάλογλου και τον φωνάξαμε κο­ντά μας. Μας είπε ότι εδώ ήλθαν είκοσι πέντε στρατιώται και άλλοι τόσοι εις το Αγρίδ’ και περιμένουν να έλθουν τα τάγματα. Γυρίσαμε και πήγαμε πίσω.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)

  Κωνσταντίνος Κουρτίδης

 (Αδελφός του μετέπειτα γενικού αρχηγού των ανταρτών Ευκλείδη Κουρτίδη)

Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη,    σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.