Άγιος Ιωάννης ο Βαζελώνας

Βρίσκεται δυτικά της Παναγίας Σουμελά, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων πάνω από τη θάλασσα μέσα σε δασωμένη έκταση, δίπλα στον Πρύτανη ποταμό. Απέχει από την Τραπεζούντα γύρω στα 40 χιλιόμετρα.
Είναι η αρχαιότερη μονή του Πόντου. Χτίστηκε το 270 μ.Χ., καταστράφηκε από τους Πέρσες και ξαναχτίστηκε από το στρατηγό Βελισάριο (6ος αι.). Το Μοναστήρι γνώρισε την πιο λαμπρή του περίοδο στην εποχή της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών.
Μετά την άλωση της Τραπεζούντας (1461) ο ρόλος και αυτού του Μοναστηριού στάθηκε σωτήριος και λυτρωτικός για τους Έλληνες του Πόντου που διώκονταν ή εξισλαμίζονταν στα παράλια.

Μοναστήρι Βαζελώνος

Σε κώδικα της Μονής του Βαζελώνα (τέλη 17ου αι.) σημειώνεται ότι Αγαρηνοί επέδραμαν και σκότωσαν κάπου 70 μοναχούς, από τους 390 που είχε τότε το Μοναστήρι.
Το Μοναστήρι φθίνει σταδιακά μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι τελευταίοι μοναχοί το εγκαταλείπουν και φεύγουν στην Ελλάδα το 1923, με την Ανταλλαγή.
Εδώ φυλάσσονταν πολλά χειρόγραφα, κώδικες και ιερά κειμήλια, τα περισσότερα από τα οποία αρπάχτηκαν και μεταφέρθηκαν στη Ρωσία από Ρώσους αρχαιολόγους στην περίοδο της ρωσικής κατοχής (1916-1918), ιδιαίτερα από τον αρχαιολόγο Uspensky.
Από τον παλιό αγιογραφικό πλούτο της Μονής ελάχιστες τοιχογραφίες σώθηκαν μέχρι σήμερα, και αυτές κακοποιημένες.
Σήμερα, ο Άγιος Ιωάννης Βαζελώνας, είναι,  στάβλος για πρόβατα. Στην Ανταλλαγή ο τελευταίος μοναχός Πανάρετος Τοπαλίδης πήρε την εικόνα του Αγίου Ιωάννου και την μετέφερε στην Ελλάδα. Ο εν λόγω μοναχός έγραψε την ιστορία αυτής της Μονής (Τραπεζούντα 1909), καθώς και την Ιστορία του Πόντου με τον τίτλο «Ο Πόντος ανά τους αιώνας», Δράμα 1929.
Το 1970 ανιστορήθηκε η Μονή του Αγίου Ιωάνvoυ Βαζελώνα στα υψώματα του Βερμίου, προς την πλευρά της Κοζάνης. Κάθε χρόνο, τέλη Ιουνίου γιορτάζεται πανηγυρικά η μνήμη του Αγίου.