Οι οργανωμένες αυτές κινητοποιήσεις καρποφόρησαν και συντέλεσαν ώστε πάνω από 20.000 Κρωμιώτες να φανερώσουν την ορθόδοξη χριστιανική τους πίστη στα χρόνια που ακολούθησαν. Ειδικά, μάλιστα, γι' αυτούς ιδρύθηκε, το 1863, η επισκοπή Ροδοπόλεως, με έδρα τη Λιβερά, καθώς και η Βερναρδάκειος σχολή, στο χωριό Κοντού της Ζούζας, από τον εγκατεστημένο στη Ρωσία μεγαλέμπορο Δημ. Βερναρδάκη.
Να σημειωθεί εδώ ότι, μετά το 1850, ο εμπορικός δρόμος Τραπεζούντας - Περσίας περνούσε από το όρος Ζύγανα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τα μεγάλα κρυπτοχριστιανικά κέντρα, Κρώμνη, Σταυρί, Ίμερα, Κουρούμ, να χάσουν την εμπορική τους σημασία και να μεταπέσουν σε άσημους, αγροτικούς οικισμούς.
Το γεγονός έχει ιδιαίτερη σημασία από την άποψη ότι οι κάτοικοί τους επί δύο περίπου αιώνες, προ του 1850, βρίσκονταν σε τακτική επαφή με τα μεγάλα αστικά, εμπορικά και διοικητικά κέντρα, κι ωστόσο κρατήθηκαν προσηλωμένοι στην κρυφή χριστιανική τους πίστη. Όμως, και μετά το 1850, που βρέθηκαν κάπως ξεκομμένοι κι απομακρυσμένοι, δεν εμποδίστηκαν από τίποτε, προκειμένου να τολμήσουν την οργάνωση των αγώνων τους και να απαιτήσουν την αναγνώρισή τους.
Αλλά, παρά την αναγνώρισή τους από την τουρκική κυβέρνηση, εξακολουθούσαν να στρατεύονται, ενώ, ως κανονικοί πια χριστιανοί, έπρεπε να πληρώνουν μόνο την αντίστοιχη στρατιωτική φορολογία. Η κατάσταση αυτή εξώθησε πολλούς από τους Κρωμιώτες να καταφύγουν στην κοντινή Ρωσία και να ζητήσουν ρωσική πολιτογράφηση και υπηκοότητα. Πράγματι, δύο μόλις χρόνια μετά τα γεγονότα αυτά, σε υπόμνημά τους προς τον Άγγλο Πρόξενο Τραπεζούντας F.I. Stevens, στις 23 Μαρτίου/4 Απριλίου 1859, οι Κρωμιώτες ζήτησαν θρησκευτική, κοινωνική και πολιτική εξίσωση με τους φανερούς χριστιανούς, ώστε να έχουν ίση συμμετοχή στις νόμιμες υποχρεώσεις και στους φόρους. Δήλωναν μάλιστα ότι, αν δεν ικανοποιούνταν το αίτημά τους, ήταν αποφασισμένοι να φύγουν, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, και να πάνε σε μέρος που «θα θελήσει ο Θεός να διαλέξουνε».
Πολλοί απ' αυτούς απόκτησαν ήδη τη ρωσική υπηκοότητα και ήταν επόμενο να καταφύγουν στην προστασία του ρωσικού Προξενείου Τραπεζούντας. Έτσι, πολύ συχνά βλέπουμε τον πρόξενο της Ρωσίας και τις ρωσικές αρχές να επεμβαίνουν και να ρυθμίζουν θέματα διωκόμενων και παραπονούμενων Κρωμιωτών, υποσχόμενοι ακόμη και επίσημη πολιτογράφηση.
Το πυκνό μεταναστευτικό ρεύμα των Ποντίων προς τον Καύκασο κορυφώθηκε μετά τη ρωσική κατοχή των περιοχών Καρς και Βατούμ (1878), και ενίσχυσε σημαντικά τους εκεί συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς.
Ευστάθιος Πελαγίδης
Καθηγητής Πανεπιστημίου
 |
| Ζύγανα |
Το γεγονός έχει ιδιαίτερη σημασία από την άποψη ότι οι κάτοικοί τους επί δύο περίπου αιώνες, προ του 1850, βρίσκονταν σε τακτική επαφή με τα μεγάλα αστικά, εμπορικά και διοικητικά κέντρα, κι ωστόσο κρατήθηκαν προσηλωμένοι στην κρυφή χριστιανική τους πίστη. Όμως, και μετά το 1850, που βρέθηκαν κάπως ξεκομμένοι κι απομακρυσμένοι, δεν εμποδίστηκαν από τίποτε, προκειμένου να τολμήσουν την οργάνωση των αγώνων τους και να απαιτήσουν την αναγνώρισή τους.
Αλλά, παρά την αναγνώρισή τους από την τουρκική κυβέρνηση, εξακολουθούσαν να στρατεύονται, ενώ, ως κανονικοί πια χριστιανοί, έπρεπε να πληρώνουν μόνο την αντίστοιχη στρατιωτική φορολογία. Η κατάσταση αυτή εξώθησε πολλούς από τους Κρωμιώτες να καταφύγουν στην κοντινή Ρωσία και να ζητήσουν ρωσική πολιτογράφηση και υπηκοότητα. Πράγματι, δύο μόλις χρόνια μετά τα γεγονότα αυτά, σε υπόμνημά τους προς τον Άγγλο Πρόξενο Τραπεζούντας F.I. Stevens, στις 23 Μαρτίου/4 Απριλίου 1859, οι Κρωμιώτες ζήτησαν θρησκευτική, κοινωνική και πολιτική εξίσωση με τους φανερούς χριστιανούς, ώστε να έχουν ίση συμμετοχή στις νόμιμες υποχρεώσεις και στους φόρους. Δήλωναν μάλιστα ότι, αν δεν ικανοποιούνταν το αίτημά τους, ήταν αποφασισμένοι να φύγουν, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, και να πάνε σε μέρος που «θα θελήσει ο Θεός να διαλέξουνε».
Πολλοί απ' αυτούς απόκτησαν ήδη τη ρωσική υπηκοότητα και ήταν επόμενο να καταφύγουν στην προστασία του ρωσικού Προξενείου Τραπεζούντας. Έτσι, πολύ συχνά βλέπουμε τον πρόξενο της Ρωσίας και τις ρωσικές αρχές να επεμβαίνουν και να ρυθμίζουν θέματα διωκόμενων και παραπονούμενων Κρωμιωτών, υποσχόμενοι ακόμη και επίσημη πολιτογράφηση.
Το πυκνό μεταναστευτικό ρεύμα των Ποντίων προς τον Καύκασο κορυφώθηκε μετά τη ρωσική κατοχή των περιοχών Καρς και Βατούμ (1878), και ενίσχυσε σημαντικά τους εκεί συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς.
Ευστάθιος Πελαγίδης
Καθηγητής Πανεπιστημίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου