Ο Πόντος βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Μικράς Ασίας. Στα βόρειο του βρέχεται από τον Εύξεινο Πόντο (Μαύρη Θάλασσα), στα ανατολικά συνορεύει με την χώρα των Κόλχων (Κολχίδα), τη σημερινή Λαζική, στα δυτικά ορίζεται από την Παφλαγονία και στα νότια από την Καππαδοκία.
Η ονομασία Πόντος επικράτησε από την εποχή του Μεγαλέξανδρου και δώθε, ενώ προηγούμενα αποτελούσε μέρος της Καππαδοκίας και λεγόταν «Καππαδοκία η προς Πόντω». Πόντος λεγόταν και το βασίλειο του Μιθριδάτη του Ευπάτορα (120-63 π.Χ.).
Ο Πόντος χωρίζεται οριζόντια σε δυο μέρη από την οροσειρά του Παρυάδρη (ή Παρχάρ, τουρκικά Μπαχλάρνταγ), που είναι συνέχεια της οροσειράς του Καυκάσου. Έτσι, έχουμε τον Παραλιακό Πόντο και τον Μεσογειακό.
Πολλοί ποταμοί, εξάλλου, τέμνουν κάθετα τα ποντιακά βουνά και σχηματίζουν βαθιές χαράδρες και κοιλάδες. Οι κυριότεροι από αυτούς, απ’ τα δυτικά προς τα ανατολικά, είναι ο Άλυς (Κιζίλ-ιρμάκ), ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας, ο Ίρις (Γεσίλ-ιρμάκ), ο Λύκος (Κουρτ-Ιρμάκ), ο Θερμώδων (Τέρμε-τσάι), που πηγάζει από το Αμαζόνιον όρος (Μαζόν-νταγ) και είναι γνωστός από τον μύθο των Αμαζόνων, οι οποίες ζούσαν στην κοιλάδα του, στην πόλη Θεμίσκυρα, ο Μελάνθιος (Μελέτ-ιρμάκ), ο Κάνις ή Χαρσιώτης που διαρρέει την Αργυρούπολη και περνάει δίπλα από την Τρίπολη, όπου και εκβάλλει, ο ποταμός του Αγίου Ευγένιου, δυτικά της Τραπεζούντας (που τουρκικά λέγεται Άι-Γενεσίν-ντερεσί και κατά τους Φράγκους θαλασσοπόρους San Uigenj), και ο Πυξίτης, που με το αρχαίο τούτο όνομα τον αναφέρει ακόμα και στα 1404 ο Clavijo, ο πρέσβης της Ισπανίας στην αυλή του Ταμερλάνου, στη Σαμαρκάνδη, ενώ οι Τούρκοι σήμερα τον ονομάζουν Ντεϊρμέν-ντερέ, δηλαδή Μυλοπόταμο, γιατί στις όχθες του υπάρχουν πολλοί νερόμυλοι.
Στα νεότερα χρόνια, οι Έλληνες της περιοχής τον ονόμαζαν Δαφνοπόταμο και στο ποτάμι τούτο τοποθετούσαν τη δράση της παραλογής «τη Τρίχας το γεφύρ'», το μεσαιωνικό, ίσως και ακριτικό τούτο τραγούδι, που έχει τον ίδιο σχεδόν μύθο με το «Γεφύρι της Άρτας». Ο Πυξίτης πηγάζει από το βουνό Κολάτ, που βρίσκεται δυο μέρες δρόμο νότια από την Τρα-πεζούντα, διαρρέει την κοιλάδα που βρίσκεται κάτω από το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, δέχεται κοντά στο Δικαίσιμο (τουρκικά Τζεβιζλίκ) τα νερά του παραπόταμου της Ματσούκας, που ρέουν στην κοιλάδα του μοναστηριού Βαζελών, και εκβάλλει κοντά στο λιμάνι της Τραπεζούντας, τη Δαφνούντα.
Ανατολικότερα από τον Πυξίτη υπάρχουν οι παρακάτω ποταμοί: της Γημωράς ή Δρώνας (τουρκικά Γεμουρά-ντερεσί), ο Ύσσος ποταμός (Καρά-ντερέ) που εκβάλλει κοντά στα Σούρμενα, ο Όφις ποταμός, ο Ψυχρός ποταμός (Μπαλτατζή-ντερέ), ο Καλός ποταμός ή Καλοπόταμος, ο Ρίζιος (Ρίζε-ντερεσί) που εκβάλλει κοντά στο λιμάνι της Ριζούντας, και ο Πρύτανης (Φουρτούνα-ντερεσί) που εκβάλλει κοντά στην ποντιακή κωμόπολη Αθήνα (τουρκικά Άτινα).
Το κλίμα του παραλιακού τμήματος του Πόντου είναι υγρό και ομιχλώδες, και έχει πλουσιότατη βλάστηση, ενώ του μεσογειακού, νότια από τον Παρυάδρη, είναι ηπειρωτικό. Τη ζέστη στα παραλιακά μέρη τη μαλακώνουν οι δροσεροί άνεμοι που έρχονται από την απέναντι ακτή του Εύξεινου Πόντου, την Κριμαία, και προκαλούν συχνά ομίχλες και βροχές. Αρχαίοι και νεότεροι γεωγράφοι και περιηγητές εκθειάζουν το μοναδικό τούτο κλίμα του τόπου, που το θεωρούν σαν το καλύτερο του κόσμου.
Η ονομασία Πόντος επικράτησε από την εποχή του Μεγαλέξανδρου και δώθε, ενώ προηγούμενα αποτελούσε μέρος της Καππαδοκίας και λεγόταν «Καππαδοκία η προς Πόντω». Πόντος λεγόταν και το βασίλειο του Μιθριδάτη του Ευπάτορα (120-63 π.Χ.).
Ο Πόντος χωρίζεται οριζόντια σε δυο μέρη από την οροσειρά του Παρυάδρη (ή Παρχάρ, τουρκικά Μπαχλάρνταγ), που είναι συνέχεια της οροσειράς του Καυκάσου. Έτσι, έχουμε τον Παραλιακό Πόντο και τον Μεσογειακό.
Πολλοί ποταμοί, εξάλλου, τέμνουν κάθετα τα ποντιακά βουνά και σχηματίζουν βαθιές χαράδρες και κοιλάδες. Οι κυριότεροι από αυτούς, απ’ τα δυτικά προς τα ανατολικά, είναι ο Άλυς (Κιζίλ-ιρμάκ), ο μεγαλύτερος ποταμός της Μικράς Ασίας, ο Ίρις (Γεσίλ-ιρμάκ), ο Λύκος (Κουρτ-Ιρμάκ), ο Θερμώδων (Τέρμε-τσάι), που πηγάζει από το Αμαζόνιον όρος (Μαζόν-νταγ) και είναι γνωστός από τον μύθο των Αμαζόνων, οι οποίες ζούσαν στην κοιλάδα του, στην πόλη Θεμίσκυρα, ο Μελάνθιος (Μελέτ-ιρμάκ), ο Κάνις ή Χαρσιώτης που διαρρέει την Αργυρούπολη και περνάει δίπλα από την Τρίπολη, όπου και εκβάλλει, ο ποταμός του Αγίου Ευγένιου, δυτικά της Τραπεζούντας (που τουρκικά λέγεται Άι-Γενεσίν-ντερεσί και κατά τους Φράγκους θαλασσοπόρους San Uigenj), και ο Πυξίτης, που με το αρχαίο τούτο όνομα τον αναφέρει ακόμα και στα 1404 ο Clavijo, ο πρέσβης της Ισπανίας στην αυλή του Ταμερλάνου, στη Σαμαρκάνδη, ενώ οι Τούρκοι σήμερα τον ονομάζουν Ντεϊρμέν-ντερέ, δηλαδή Μυλοπόταμο, γιατί στις όχθες του υπάρχουν πολλοί νερόμυλοι.
Στα νεότερα χρόνια, οι Έλληνες της περιοχής τον ονόμαζαν Δαφνοπόταμο και στο ποτάμι τούτο τοποθετούσαν τη δράση της παραλογής «τη Τρίχας το γεφύρ'», το μεσαιωνικό, ίσως και ακριτικό τούτο τραγούδι, που έχει τον ίδιο σχεδόν μύθο με το «Γεφύρι της Άρτας». Ο Πυξίτης πηγάζει από το βουνό Κολάτ, που βρίσκεται δυο μέρες δρόμο νότια από την Τρα-πεζούντα, διαρρέει την κοιλάδα που βρίσκεται κάτω από το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, δέχεται κοντά στο Δικαίσιμο (τουρκικά Τζεβιζλίκ) τα νερά του παραπόταμου της Ματσούκας, που ρέουν στην κοιλάδα του μοναστηριού Βαζελών, και εκβάλλει κοντά στο λιμάνι της Τραπεζούντας, τη Δαφνούντα.
Ανατολικότερα από τον Πυξίτη υπάρχουν οι παρακάτω ποταμοί: της Γημωράς ή Δρώνας (τουρκικά Γεμουρά-ντερεσί), ο Ύσσος ποταμός (Καρά-ντερέ) που εκβάλλει κοντά στα Σούρμενα, ο Όφις ποταμός, ο Ψυχρός ποταμός (Μπαλτατζή-ντερέ), ο Καλός ποταμός ή Καλοπόταμος, ο Ρίζιος (Ρίζε-ντερεσί) που εκβάλλει κοντά στο λιμάνι της Ριζούντας, και ο Πρύτανης (Φουρτούνα-ντερεσί) που εκβάλλει κοντά στην ποντιακή κωμόπολη Αθήνα (τουρκικά Άτινα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου