Δυστυχώς, οι πηγές είναι λίγες σχετικά με τον τύπο και δεν μας δίνουν το δικαίωμα να εκφραστούμε κολακευτικά για τα στοιχεία που μας παρέχουν για τον ακριβή αριθμό εφημερίδων που κυκλοφορούσαν στον Πόντο και τον Καύκασο, αλλά και για τον αριθμό περίπου των δημοσιογράφων και συνεργατών τους.
Παρ’ όλα αυτά, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αρκετά πρόσωπα και πράγματα χάρη στους ανθρώπους που φορτώθηκαν την πραμάτια της ιστορικής ευθύνης του γένους και της ιδέας και έφεραν αυτά στην Ελλάδα με τις γνωστές σε όλους μας ταλαιπωρίες και κακουχίες, αντί να επιδοθούν στη διάσωση προσωπικών αντικειμένων ή περιουσιακών στοιχείων, για να έχουμε εμείς, έστω αυτά τα λίγα σχετικά, αλλά βαριά ιστορικά ντοκουμέντα του ποντιακού εντύπου λόγου της εποχής εκείνης.
Φυσικά, ήρθαν και αρκετοί πρωταγωνιστές του τύπου και της δημοσιογραφίας από τον Πόντο και ευτυχώς κατέγραψαν τόσο τις εφημερίδες όσο και τα ονόματα ανθρώπων που υπηρέτησαν σε αυτές. Πρέπει εμείς οι νεότεροι να είμεθα - και είμεθα ευγνώμονες.
Εκδοτική άνθιση παρατηρείται στον Πόντο μετά την ανακήρυξη του συντάγματος του 1908 από τους Νεότουρκους. Τότε οι Έλληνες πίστεψαν πως θα τους δινόταν πλήρης ελευθερία, για να εκφραστούν και ενδεικτικό της πίστης αυτής είναι ότι την πρώτη μέρα που εφαρμόστηκε το σύνταγμα (Χουριέτ), στην Τραπεζούντα και στις άλλες πόλεις του Πόντου, οι Έλληνες, μαζί με τους Τούρκους, σε μεγάλα συλλαλητήρια, διαδήλωσαν τη χαρά τους για το νέο καθεστώς που εγκαθιδρυόταν στην πατρίδα τους. Οι μισές και περισσότερες εφημερίδες του Πόντου εκδόθηκαν μεταξύ 1908 και 1923. Η πρώτη εφημερίδα, η
Το εθνικό φρόνημα είναι κυρίως εκείνο το στοιχείο που αποπνέουν οι ολιγάριθμες σελίδες των εντύπων, κοντά στις άλλες πληροφορίες που δίνονται μέσα από αυτές και που αφορούν την παιδεία, την κοινωνική ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της, τη θρησκευτική ζωή και ακόμη πληροφορίες για τα πολιτικά και πολεμικά γεγονότα στον κόσμο, πληροφορίες που παίρνουν βασικά από τις ξένες εφημερίδες, που καταφθάνουν με διάφορους μυστικούς ή άλλους τρόπους ως τον Πόντο ή από τον τηλέγραφο, πράγμα όχι σπάνιο.
Δεν παρέλειπαν, όμως, τα περιοδικά και οι εφημερίδες του Πόντου να δημοσιεύουν και ευκαιριακές ανταποκρίσεις από πόλεις και χωριά, κυρίως για τις διώξεις των Ελληνοποντίων από τους Τούρκους, γιατί είναι η εποχή που άρχισαν πλέον οι Τούρκοι να δείχνουν το πραγματικό τους πρόσωπο, αλλά και για άλλα θέματα, που αφορούσαν την κίνηση των ελληνικών σχολείων, τις εκδηλώσεις που γίνονταν και λοιπά.
Μη νομισθεί, όμως, πως από τις ποντιακές εφημερίδες και τα περιοδικά έλειπαν οι μικρές ειδησούλες, ακόμη και διαφημίσεις, τα χρονογραφήματα, τα θέματα των οποίων όταν διαβάζονται σήμερα δίνουν την εντύπωση ότι αναφέρονται στις μέρες μας, τα σχόλια για ποικίλα θέματα, η επιφυλλίδα κ. τ. λ.
Στέλιος Λεπτοκαρίδης
Από την εισήγηση του στο Β' Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού
Θεσσαλονίκη 31 Ιούλη -7 Αυγούστου 1988
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου