Εκκλησιαστική διαίρεση και στατιστικά στοιχεία του Πόντου.

Ολόκληρος ο Πόντος είχε κατανεμηθεί, εκκλησιαστικά, στις Μητροπολιτικές επαρχίες Τραπεζούντας, Ροδοπόλεως, Χαλδίας, Νεοκαισαρείας, Αμασείας και Κολωνίας. Γύρω στα 1850, στην πρώτη υπάγονταν κάπου 4.600 οικογένειες, στη δεύτερη 3.100, στην τρίτη 1.900, ενώ σε 15.000, περίπου, υπολογίζονταν οι εξισλαμισμένες οικογένειες: 12.000 στην περιοχή Όφη (Οφλήδες), 2.000 στην Τόνγια (Τονγιαλήδες) και κάπου 1.000 σε άλλα μέρη. Στις αρχές, όμως, του αιώνα μας, οι ελληνικοί πληθυσμοί, κατά μητροπολιτικές επαρχίες, εμφανίζονται με διαφορετικά μεγέθη από διαφορετικούς συγγραφείς, όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας:

Μητροπολιτικές Επαρχίες  Κατά τον  Αποστολίδη Κατά τους  Βαλαβάνη- Βιολάκη
Τραπεζούντας                                      55.000 άτομα                             94.000 άτομα
Ροδοπόλεως                                          4.820 »                                        57.000 »
Χαλδίας-Κερασούντας                    197.450 »                                     128.000 »
Κολωνίας                                             65.000 »                                      68.000 »
Αμασείας                                            227.279 »                                    183.000 »
Νεοκαισαρείας                                 127.457 »                                      98.000 »
Σινώπης                                                 -                                                 22.000 »
Σύνολο                                             697.000 »                              650.000 »

Κατά τις μετριότερες εκτιμήσεις, άλλες 250.000 άτομα κατέφυγαν, κατά περιόδους, ιδιαίτερα μετά το 1878, στον Καύκασο και στην Κριμαία.
Έτσι υπολογίζεται ότι το 1913 ο Πόντος αριθμούσε 697.000 Έλληνες μοιρασμένους σε 11 πόλεις, 41 κωμοπόλεις και 1.013 χωριά και οικισμούς. Επίσης διέθετε 1.459 κληρικούς, 1.131 εκκλησίες, 22 μοναστήρια, 3 Φροντιστήρια, 1 λύκειο, 7 γυμνάσια, 1.047 σχολαρχεία και δημοτικά με 1.236 εκπαιδευτικούς και 75.953 μαθητές.*

*Κύριο άρθρο της εφημερίδας "Αγγελιοφόρος" της Μακεδονίας (Ιούνης 1997)