ΠΕΝΙΧΡΟΤΑΤΟΣ ΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ.

Ο Τσιρίπ'ς  ο Δαμιανόν

Πολύ δικαιολογημένα, αφού έτσι πίστευαν οι Τούρκοι, έστειλαν εναντίον των ανταρτών της Σάντας ολόκληρο Σύνταγμα στρατού, με πολυβόλα και ορειβατικό πυροβολικό, ενώ εμείς οι Σανταίοι απορούσαμε για την τόση πολυτέλεια, που θα μπορούσε να την παρομοιάσει κανείς με κυνήγι σπουργιτιών με. . . κανόνια!
Διότι σπουργίτια ήσαν πραγματικά οι αντάρτες, αν αφήνοντας κατά μέρος τον μικρό αριθμό (αλλά και την άφθαστη ευψυχία τους) , εξετάσουμε τα πολεμικά μέσα που διέθεταν.
Ο όρος  "πολεμικά μέσα" αποτελεί φυσικά φραστική υπερβολή, αφού ο οπλισμός των περιορίζονταν αποκλειστικά σε τουφέκια — τα περισσότερα τύπου «Μάουζερ», του τουρκικού στρατού, αλλά και αρκετές «Βιντόφκες» ρωσικές, από εκείνες των οποίων  τα φυσίγγια σε μεγάλη αναλογία ή ήσαν γεμάτα πριονίδια ή είχαν ελαττωματικά καψύλλια  και ποτέ δεν μπορούσε να είναι κανείς βέβαιος, ότι σκοπεύοντας θα έστελνε κιόλας την σφαίρα στον στόχο.
Γενικά τα φυσίγγια ήσαν λιγοστά. Είχε γίνει τόση σπατάλη από τα παιδιά, όταν τα μάζευαν στα βουνά συσκευασμένα στα κιβώτιά τους και τα έριχναν επάνω σε μεγάλες φωτιές για να χαίρονται τους κρότους των εκρήξεων! Και τώρα που χρειάζονταν για πόλεμο δεν υπήρχαν πια.
Πολυβόλο δεν υπήρχε ούτε ένα!
Δεν υπήρχαν όμως και πιστόλια, εκτός από λίγα με μύλο, αλλά παλαιού τύπου και αυτά, χωρίς πρακτική αξία.
Μπορεί να φανεί παράξενο, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Πιστόλια της προκοπής, νέου τύπου, είχαν τρεις μόνο από όλους τους αντάρτες: Ο Δαμιανός Τσιρίπ  ένα αυτόματο «Μάουζερ» δεκάσφαιρο (το οποίο και ο γράφων φόρεσε κάποτε, εκτελών υπηρεσία αγγελιαφόρου) , ο Ανέστης Σπαθάρος ένα «Μπράουνιγκ» και ο Γιώργος από την Γαλλίανα (μου διαφεύγει το επώνυμό του) ένα «Παραμπέλουμ» πρώτης τάξεως, που γουρλώναμε τα μάτια ζηλιάρικα εμείς οι νέοι, όταν το βλέπαμε περασμένο στην ζώνη του εξαίρετου εκείνου παλικαριού και ανθρώπου.
Οι χειροβομβίδες δεν ήσαν άγνωστες, ιδίως οι ρωσικές, αλλά δεν υπήρχαν εμπυρεύματα. Καί χρησιμοποιούντο για «το γάμο του Καραγκιόζη», από τα παιδιά ιδίως, που προκαλούσαν την έκρηξή τους με φιτίλι και πυροσωλήνας φουρνέλων, που αφθονού-σαν.
Αυτά ήσαν τα «πολεμικά μέσα» των Σανταίων. Αρκετοί από τους τότε αντάρτες ζουν ακόμα, ιδίως στα ακριτικά χωριά της Δράμας, όπως και ο φίλος συνταξιούχος σήμερα δάσκαλος Γιάννης Τριανταφυλλίδης στην Βέροια, μέλος τότε της Επιτροπής Αγώνος και τοπικός οπλαρχηγός του χωριού του. Κανένας από αυτούς δεν θα είχε να προσθέσει τίποτε ή να υποδείξει κάποια ανακρίβεια ή υπερβολή.
Το ότι, παρά την πενιχρότητα αυτήν του οπλισμού τους, οι αντάρτες της Σάντας αντιμετώπισαν με επιτυχία και σχεδόν δίχως απώλειες τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της επίλεκτου μονάδος του τακτικού τουρκικού στρατού «Χιουτζούμ ταμπουρού» (τάγμα εφόδου) , αυτό οφείλεται στην ανδρεία τους, στην φύση του εδάφους και στην ακριβή γνώση αυτής της φύσεως.


Φίλιππος  Απ. Χειμωνίδης
Α' ιστοριογράφος της Σαντας
Αθήνα 4 Μάρτη 1902

Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.