Στα χωριά της Σάντας ξαναπάτησαν οι αντάρτες για πρώτη φορά το πόδι τους μετά την αποχώρηση του στρατού, ο οποίος δεν είχε καμιά διάθεση να ξεχειμωνιάσει σ' έναν τόπο που θα ήταν σχεδόν ολοκληρωτικά απομονωμένος, από την ημέρα κατά την οποία θα έπεφτε το πρώτο χιόνι.
Αλλά και πάλιν δεν επετεύχθη η ενοποίηση όλων των ανταρτών σε μια συμπαγή δύναμη, διότι το πρόβλημα, της διατροφής εξακολουθούσε να παραμένει άλυτο και ευκολότερα μπορούσε να αντιμετωπισθεί από ολιγομελείς ομάδες, παρά από ένα πολυαριθμότερο σύνολον.
Σ’ αυτό συνετέλεσε και η έλλειψη του αντιπάλου δέους. Επιχειρήσεις του στρατού δεν προεβλέποντο, διότι ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου(1921) οι ορεινοί δρόμοι επικοινωνίας της Σάντας με τον άλλον κόσμο είχαν αποκλεισθεί, η δε οδός κατά μήκος του ποταμού —η μόνη κάπως ελευθέρα τον χειμώνα δεν παρείχε καμιά ασφάλεια για τον στρατό.
Δυστυχώς, ή κατάσταση αυτή των ανταρτών είχε μοιραίες συνέπειες. Δίχως καμιά επαφή μεταξύ τους, οι ομάδες εκινούντο "κατά το δοκούν" , χωρίς καν να γνωστοποιούν τις κινήσεις τους ή μία στην άλλη. Γιαυτό, και δίχως συστηματικές επιχειρήσεις του στρατού, η φθορά τους ήταν συνεχής, από συγκρούσεις με κινητά αποσπάσματα και με τις φρουρές των διαφόρων χωριών, όπου πήγαιναν για να ζητήσουν τρόφιμα.
Υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις διεισδύσεως αποσπασμάτων στα χωριά της Σάντας, στην καρδιά του χειμώνα, ενώ ο μοναδικός δρόμος για τον οποίο μιλήσαμε παραπάνω, μπορούσε να ελέγχεται αδιάλειπτα, αν υπήρχε τουλάχιστον ενιαία διοίκηση.
Ελάχιστοι άνδρες, τοποθετημένοι σε κατάλληλα σημεία, θα ήσαν σε θέση να εμποδίσουν την διέλευση και συγκεκροτημένων ακόμα στρατιωτικών μονάδων. Ο τόπος παρείχε απεριόριστες δυνατότητες, τις οποίες οι αντάρτες δεν εκμεταλλεύθηκαν.
Έτσι, ένα πρωί του Δεκεμβρίου, μια ομάδα που είχε στήσει το λημέρι της σ’ ένα σπίτι της ενορίας Τερζάντων, υπέστη αιφνιδιαστική επίθεση και σχεδόν εξοντώθηκε. Σκοτώθηκαν εξ αντάρτες, οι Φίλιππος και Ιωάννης Εφραιμίδης, Ανέστης Σπαθάρος, Γεώργιος Γαράπινας, Νικόλαος και Φωκίων Ποροζάν.
Κανένας δεν φαντάζονταν, ότι ήταν δυνατόν να γίνει τέτοιο τόλμημα από τον στρατό. Και όμως έγινε. Το αιματηρό μάθημα έγινε δίδαγμα, αλλά κατόπιν εορτής.
Ευριπίδης Χειμωνίδης
(γιος του Φ. Χειμωνίδη Α' ιστοριογράφου της Σάντας, που πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στο περιβόητο στρατόπεδο "Σελιμιέ" τον Μάρτη του 1923 σε ηλικία 46 χρόνων, θύμα και εκείνος των κακουχιών και των στερήσεων από την εξορία που είχε προηγηθεί, στο Ερζερούμ και της αμέσως στη συνέχεια νέας ταλαιπωρίας και του ξεριζωμού τους στην Ελλάδα.)
Αλλά και πάλιν δεν επετεύχθη η ενοποίηση όλων των ανταρτών σε μια συμπαγή δύναμη, διότι το πρόβλημα, της διατροφής εξακολουθούσε να παραμένει άλυτο και ευκολότερα μπορούσε να αντιμετωπισθεί από ολιγομελείς ομάδες, παρά από ένα πολυαριθμότερο σύνολον.
Δυστυχώς, ή κατάσταση αυτή των ανταρτών είχε μοιραίες συνέπειες. Δίχως καμιά επαφή μεταξύ τους, οι ομάδες εκινούντο "κατά το δοκούν" , χωρίς καν να γνωστοποιούν τις κινήσεις τους ή μία στην άλλη. Γιαυτό, και δίχως συστηματικές επιχειρήσεις του στρατού, η φθορά τους ήταν συνεχής, από συγκρούσεις με κινητά αποσπάσματα και με τις φρουρές των διαφόρων χωριών, όπου πήγαιναν για να ζητήσουν τρόφιμα.
Υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις διεισδύσεως αποσπασμάτων στα χωριά της Σάντας, στην καρδιά του χειμώνα, ενώ ο μοναδικός δρόμος για τον οποίο μιλήσαμε παραπάνω, μπορούσε να ελέγχεται αδιάλειπτα, αν υπήρχε τουλάχιστον ενιαία διοίκηση.
Ελάχιστοι άνδρες, τοποθετημένοι σε κατάλληλα σημεία, θα ήσαν σε θέση να εμποδίσουν την διέλευση και συγκεκροτημένων ακόμα στρατιωτικών μονάδων. Ο τόπος παρείχε απεριόριστες δυνατότητες, τις οποίες οι αντάρτες δεν εκμεταλλεύθηκαν.
Έτσι, ένα πρωί του Δεκεμβρίου, μια ομάδα που είχε στήσει το λημέρι της σ’ ένα σπίτι της ενορίας Τερζάντων, υπέστη αιφνιδιαστική επίθεση και σχεδόν εξοντώθηκε. Σκοτώθηκαν εξ αντάρτες, οι Φίλιππος και Ιωάννης Εφραιμίδης, Ανέστης Σπαθάρος, Γεώργιος Γαράπινας, Νικόλαος και Φωκίων Ποροζάν.
Κανένας δεν φαντάζονταν, ότι ήταν δυνατόν να γίνει τέτοιο τόλμημα από τον στρατό. Και όμως έγινε. Το αιματηρό μάθημα έγινε δίδαγμα, αλλά κατόπιν εορτής.
Ευριπίδης Χειμωνίδης
(γιος του Φ. Χειμωνίδη Α' ιστοριογράφου της Σάντας, που πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στο περιβόητο στρατόπεδο "Σελιμιέ" τον Μάρτη του 1923 σε ηλικία 46 χρόνων, θύμα και εκείνος των κακουχιών και των στερήσεων από την εξορία που είχε προηγηθεί, στο Ερζερούμ και της αμέσως στη συνέχεια νέας ταλαιπωρίας και του ξεριζωμού τους στην Ελλάδα.)
Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου