Η περίοδος της φαναριώτικης προστασίας στον Πόντο άρχισε με τη γένεση της μέσης παιδείας στην Τραπεζούντα το 1682, που σχετίστηκε άμεσα με την προσωπικότητα του Σεβαστού Κυμινήτη.
Επίκεντρο της παιδείας στα χρόνια των Φαναριωτών ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών ήταν η Τραπεζούντα. Η δημιουργία των προϋποθέσεων πνευματικής εξέλιξης στην Τραπεζούντα οφειλόταν στην ιστορική της παρουσία ως πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών, αλλά και στο γεγονός ότι αυτή αποτέλεσε το διοικητικό κέντρο της περιοχής του Πόντου την Οθωμανική Περίοδο.
Παράλληλα, όμως, μια σειρά από άλλους λόγους συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξή της. Συγκεκριμένα, η γειτνίασή της με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στις οποίες η παιδεία προστατευόταν από τους Έλληνες ηγεμόνες και όπου συνέρρεαν κληρικοί, φιλόσοφοι και διανοητές προερχόμενοι και από τον Πόντο, έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην προώθηση εκπαιδευτικών δομών.
Επίσης, η πρώιμη σχετικά ανάπτυξη της παιδείας στην Τραπεζούντα με τη δημιουργία του Φροντιστηρίου της θα πρέπει να αποδοθεί και στην επικοινωνία ανάμεσα στην Τραπεζούντα και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης, από την οποία επίσης προέρχονταν μορφωμένα άτομα, ικανά να στηρίξουν την προσπάθεια για παιδεία στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, όπως ο Κυμινήτης.
Τέλος, ένα μέρος των λογίων που έπαιξαν ρόλο στην ανάπτυξη αυτή είχαν σπουδάσει στη Δύση, και κυρίως στις σχολές της Ιταλίας. Επομένως, η δημιουργία διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Ιταλία, στην Κωνσταντινούπολη, στην Τραπεζούντα, στην παλιά πρωτεύουσα των Κομνηνών και στις παραδουνάβιες ηγεμονίες οδήγησε στην πρώιμη έκρηξη της παιδείας, με επίκεντρο την Τραπεζούντα όπου συστήθηκε το περιώνυμο Φροντιστήριο της.
Το εσωτερικό πλαίσιο διαμορφώθηκε, αρχής γενομένης από το 1688, μέσα από το εκπεφρασμένο στην επιστολή προς το Χρύσανθο Νοταρά αίτημα του ιδρυτή του Φροντιστηρίου Σεβαστού Κυμινήτη να διαμεσολαβήσει στον ηγεμόνα της Βλαχίας Σερβάνο Καντακουζηνό, ώστε να αρθούν τα τραγικά οικονομικά αδιέξοδα της σχολής του.
Η θεσμοθετημένη προστασία των Φαναριωτών ηγεμόνων τεκμηριώθηκε ακόμη με τα χρυ-σόβουλα των Φαναριωτών ηγεμόνων των παραδουνάβιων ηγεμονιών των ετών 1803-1805. Η αιτιολόγηση της προσφυγής στην προστασία των Φαναριωτών ηγεμόνων είναι απλή: Οι κοινές πνευματικές και θρησκευτικές καταβολές και η έλξη που ασκούσε η παρουσία μιας ορθόδοξης αυτοκρατορίας με βυζαντινές δομές μέσα στην ίδια την Οθωμανική Αυτοκρατορία συνιστούσαν τις επαρκείς και αναγκαίες συνθήκες για μια τέτοια συμπεριφορά.
Επίκεντρο της παιδείας στα χρόνια των Φαναριωτών ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών ήταν η Τραπεζούντα. Η δημιουργία των προϋποθέσεων πνευματικής εξέλιξης στην Τραπεζούντα οφειλόταν στην ιστορική της παρουσία ως πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών, αλλά και στο γεγονός ότι αυτή αποτέλεσε το διοικητικό κέντρο της περιοχής του Πόντου την Οθωμανική Περίοδο.
Παράλληλα, όμως, μια σειρά από άλλους λόγους συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξή της. Συγκεκριμένα, η γειτνίασή της με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στις οποίες η παιδεία προστατευόταν από τους Έλληνες ηγεμόνες και όπου συνέρρεαν κληρικοί, φιλόσοφοι και διανοητές προερχόμενοι και από τον Πόντο, έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην προώθηση εκπαιδευτικών δομών.
Επίσης, η πρώιμη σχετικά ανάπτυξη της παιδείας στην Τραπεζούντα με τη δημιουργία του Φροντιστηρίου της θα πρέπει να αποδοθεί και στην επικοινωνία ανάμεσα στην Τραπεζούντα και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης, από την οποία επίσης προέρχονταν μορφωμένα άτομα, ικανά να στηρίξουν την προσπάθεια για παιδεία στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, όπως ο Κυμινήτης.
Το εσωτερικό πλαίσιο διαμορφώθηκε, αρχής γενομένης από το 1688, μέσα από το εκπεφρασμένο στην επιστολή προς το Χρύσανθο Νοταρά αίτημα του ιδρυτή του Φροντιστηρίου Σεβαστού Κυμινήτη να διαμεσολαβήσει στον ηγεμόνα της Βλαχίας Σερβάνο Καντακουζηνό, ώστε να αρθούν τα τραγικά οικονομικά αδιέξοδα της σχολής του.
Η θεσμοθετημένη προστασία των Φαναριωτών ηγεμόνων τεκμηριώθηκε ακόμη με τα χρυ-σόβουλα των Φαναριωτών ηγεμόνων των παραδουνάβιων ηγεμονιών των ετών 1803-1805. Η αιτιολόγηση της προσφυγής στην προστασία των Φαναριωτών ηγεμόνων είναι απλή: Οι κοινές πνευματικές και θρησκευτικές καταβολές και η έλξη που ασκούσε η παρουσία μιας ορθόδοξης αυτοκρατορίας με βυζαντινές δομές μέσα στην ίδια την Οθωμανική Αυτοκρατορία συνιστούσαν τις επαρκείς και αναγκαίες συνθήκες για μια τέτοια συμπεριφορά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου