Δεσμοί Ποντίων και Κρητικών

Ακατάλυτοι είναι oι δεσμοί που συνδέουν επί πολλούς αιώνες τους Πόντιους και τους Κρητικούς.

Οι δεσμοί αυτοί, σψυρηλατημένοι με αγώνες για τον ελληνισμό και την ορθοδοξία από την εποχή του βυζαντινού στρατηγού Νικηφόρου Φωκά και του φλογερού κήρυκα της ορθοδοξίας Νίκωνα του Μετανοείτε, τον 10ο αιώνα, συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα και να δένονται με νέ­ους κρίκους, που τους αποτελούν οι Πόντιοι, που είναι εγκαταστημένοι στην Κρήτη.

Ένα μέρος των Κρητικών, μικρό σε ποσοστό αλλά δυναμικό, είναι ποντι­ακής καταγωγής, όπως και ένα ανάλογο ποσοστό Ποντίων είναι κρητικής ή νησιώτικης καταγωγής, προέρχονται, δηλαδή, από εκείνους που έμειναν στον Πόντο, φτάνοντας εκεί κυρίως ως ναυτικοί.

Γκραβούρα της Τραπεζούντας

Στην Κρήτη υπάρχουν τα ερείπια της Τραπεζόντας, της πόλης που χτίστη­κε πριν από αιώνες από τους Πόντιους Τραπεζούντιους, οι οποίοι με τη σει­ρά τους είχαν χτίσει την πόλη τους στον Πόντο σε ανάμνηση - σύμφωνα με μια παράδοση - της Τραπεζούντας της Αρκαδίας, από όπου προέρχονταν.

Το θέμα των δεσμών ανάμεσα στους Κρήτες και τους Πόντιους απασχό­λησε επανειλημμένα, κυρίως την ποντιακή πλευρά, η οποία διακρίνεται ανάμεσα στους Έλληνες για την προσπάθειά της να ανακαλύψει τις ρίζες της (Δεν είναι τυχαίο ότι συνέδρια, ετήσια, μάλιστα, για την εθνική αυτο­γνωσία κάνουν μόνον οι Πόντιοι).

 Παλαιότερα, ο Γιάννης Τσαλουχίδης ασχολήθηκε πολύ με το θέμα αυτό, ψάχνοντας σε διάφορες πηγές να βρει στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτήν την άποψη. Τα στοιχεία αυτά τα παρου­σίασε το 1988 με εισήγησή του στο Β' Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού, που συνήλθε εκείνο το έτος στη Θεσσαλονίκη. Με το ίδιο θέμα μίλησε από το βήμα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και σε διάφορες άλλες εκδηλώσεις. Ο Γιάννης Τσαλουχίδης ήταν θερμός υποστηρικτής της άποψης ότι οι δεσμοί αυτοί θα πρέπει να προβάλλονται και να τονωθούν παραπέρα.

Με τους δεσμούς μεταξύ Ποντίων και Κρητικών ασχολήθηκε, επίσης, ο Φόρης Παροτίδης, ο οποίος κατάφερε να ανακαλύψει περισσότερα και πιο εντυπωσιακά στοιχεία από τον Τσαλουχίδη πάνω στο θέμα αυτό. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στους πνευματικούς, κυρίως, δεσμούς των δύο δυναμικών αυτών τμημάτων του ελληνισμού. Ο «Ερωτόκριτος», π. χ. του Βιτσέντζου Κορνάρου - όπως αναφέρει ο Παροτίδης στο βιβλίο του «Πίσω από τα τείχη της σιωπής» - περιέχει πλήθος λέξεων και εκφράσεων που απαντώνται και στην ποντιακή διάλεκτο. Για τον ίδιο τον Βιτσέντζο Κορνάρο αναφέρει ότι κατάγεται από την περιοχή της κρητικής Τραπεζόντας.

Εκείνο, πάντως, που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι να σφυρηλατηθούν νέοι δεσμοί, επάνω ακριβώς στην πνευματική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στους Κρητικούς και τους Πόντιους.

Πάνος Καϊσίδης

Δημοσιογράφος-Συγγραφέας