Τα γράμματα στη Σαντά

Η παρουσία της Σανταίας  στα Γράμματα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καλή, αν αναλογιστούμε τις συνθήκες της εποχής εκείνης.

Πηγαίνουν στο σχολείο οι περισσότερες, έστω και λίγες τάξεις και όταν τα οικονομικά τους το επιτρέπουν σπουδάζουν και στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Αγαπούν τα Γράμματα και δεν θεωρούν τον εαυτό τους ανάξιο για μάθηση, απλά υποχωρούσαν στη φτώχεια.

"Ανθρωπος αγράμματος, ξύλον απελέκετον", έλεγαν γι' αυτό και σπουδάζουν τα παιδιά τους με μεγάλες θυσίες και στερήσεις.

Στις απλοϊκές αυτές γυναίκες, που υποβάλλονταν σε χίλιες δυο θυσίες και τόσους κόπους, οφείλεται ο μεγάλος αριθμός επιστημό­νων στη Σάντα. Είναι γνωστό σε όλους ότι η Σάντα είχε τους περισ­σότερους επιστήμονες από τα άλλα μέρη του Πόντου, σε σχέση βέ­βαια με τον πληθυσμό της.

Ερείπια σχολείου Πιστοφάντων

Όλοι οι δάσκαλοι στα χωριά της Σάντας ήσαν Σανταίοι, αλλά και στα γύρω χωριά οι περισσότεροι δάσκαλοι ήσαν πάλι Σανταί­οι.

Στο Παρθεναγωγείο Ισχανάντων, που ήταν ένα είδος Οικοκυρι­κής Σχολής, δίδαξαν και γυναίκες, ράψιμο και κέντημα. Ήταν η Ελένη Ιακωβίδου, η Ελένη Μουρατχατίδου, η Δέσποινα Ξανθοπούλου, η Ευανθία Λαμπριανίδου και η Πηνελόπη Γιαμάκ'. Από αυτές η Ια­κωβίδου και η Μουρατχανίδου δίδαξαν και στο Καρς της Ρωσίας.

Όμως ποιος μας το βεβαιώνει πώς αν δινόταν η ευκαιρία και στις γυναίκες να σπουδάσουν δεν θα είχαμε μια σημαντική παρου­σία και των γυναικών μας στα Γράμματα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τη Σάντα έχομε επώνυμες ποιήτριες όπως η Μάγδα Πενταζή, η Αγάπη Κουφατσή, η Μάγδα Καπανά και πολλές άλλες λαϊκές ποιήτριες - τραγουδίστριες.

Πόπη Τσακμακίδου-Κωτίδου.
Φιλόλογος-Συγγραφέας