ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΑΝΤΑΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ (Ιστορικά)

Στη Σάντα, στα πρωτότοκα παιδιά έδιναν συνήθως το όνομα του παππού ή της γιαγιάς, αν βέβαια ήσαν πεθαμένοι. Το θεωρούσαν γουρσουζιά να βάζουν τα ονόματα των παππούδων, όσο αυτοί βρί­σκονταν σε ζωή. Όταν λέμε ονόματα των παππούδων, εννοούμε τους γονείς του άνδρα.

Η γυναίκα, η νύφη δηλαδή, δεν μπορούσε να έχει την απαίτηση να βάλει το όνομα της μητέρας της ή του πατέρα της.

Η μητέρα μου γέννησε τέσσερα αγόρια. Απ' αυτά, στο πρώτο έ­βαλαν το όνομα το παππού του πατέρα μου, στο δεύτερο, του πατέρα του πατέρα μου, στο τρίτο, του θείου του πατέρα μου, και στο τέταρ­το, δεν είχε κανέναν άλλον πεθαμένο ο πατέρας μου, έβαλαν και το όνομα του άλλου παππού μου, "τη Μαρούφ' τη Κωτάνονος", του Κωνσταντίνου, δηλαδή του πατέρα της μητέρας μου.

Μερικές φορές ο νουνός έβαζε όνομα δικής του προτίμησης και η επιθυμία γινόταν σεβαστή.

Άλλες φορές πάλι, αν τύχαινε να γεννηθεί το παιδί ημέρα γιορ­τής, έβαζαν το όνομα του Αγίου που γιόρταζε την ημέρα εκείνη, ό­πως: Αν ήταν του Αγίου Γεωργίου, το έλεγαν Γεώργιο ή Γεωργία.

Αν σε κάποιο ζευγάρι "'κ' έστεκαν άτ'ς μωρά", αν πέθαιναν δη­λαδή τα παιδιά τους μόλις γεννιόντανε ή πολύ μικρά, τότε τα έβα­ζαν Στάλη, Ναζή, Ζωή, Στάθιος, όπως εδώ στην Ελλάδα τα λένε Στεργιανή, Στέργιος. Στη Θεσσαλία, μάλιστα, αν κάποια γυναίκα γεννούσε όλο κορίτσια, έβαζαν το τελευταίο Αγορίτσα ή Αγόρω, για να γεννηθεί το επόμενο παιδί αγόρι.

Τα ονόματα που συνήθιζαν στην Σάντα ήσαν παρμένα από την αρχαία ελληνική ιστορία ή από την "Ίεράν Ίστορίαν", όπως έλεγαν τότε τα θρησκευτικά.

Τα πιο συνηθισμένα γυναικεία ονόματα, με αλφαβητική σειρά, ήσαν:

Αγγελική - Αγγέλη - Αγγελίτσα, Αγνούλα – Αννούλα, Αικατερίνη- Καρτερή- Αλεξάνδρα- Ανδρομάχη - Μάχη, Αννα - Avviκα, Ανδρονίκη- Αντιγόνη- Αυγή - Αύγη – Αυγίτσα-Αυγούλα

 Βασιλική - Βασί κα - Βάσω, Βικτωρία, Γεωργία - Γίτσα, Δέσποινα - Δεσποινή - Ποινή - Ποινίκα - Ποινίτσα, Δόμνα - Τόμνα - Τομνίκα - Τομνίτσα, Ειρήνη, Ελένη - Ελένε - Ελέγκω - Ελενίτσα, Ελισάβετ - Λίζα - Λισάφ - Λίσαφίτσα, Ελπίδα, Ευθυμία - Θυμία - Θυμίκα, Ευμορφίλη - Φίλη - Φιλίτσα, Ευρίκλεια - Ευρίκλη- - Ευρικλίτσα, Ευτυχία - Ευτυχίτσα, Ζωή - Ζώη - Ζωίκα, Θάλεια - Θαλεία, Θεοδότη, Θεοδώρα - Θοδώρα - Δώρα, Ιφιγένεια - Φιένη - Φίκα, Καλλιόπη - Κάλη - Καλίτσα, Κλειώ - Κλείνη, Κυριακή - Κερέκη - Κερεκίτσα - Κίτσα, Μαγδαληνή - Μαγδαλενή - Μάγδα - Μαγδίτσα, Μαρία - Μάρη - Μαρίκα, Μελπομένη - Μέλη - Μέλπω, Μυροφόρα - Μυρίκα, Ναζή - Νάζη - Ναζίκα, Όλγα - Ολγίτσα, Ουρανία, Παλάσα, Παναΐλα, Παρέσα, Παρθένα - Παρθενίτσα - Παρθενόπη, Πολυξένη - Πόλη, Ξανθίππη - Ξάνθη, Σοφία - Σόφη - Σοφίκα - Σοφίτσα Τσόφα - Τσόφη - Τσοφίκα - Τσοφίτσα, Συμέλα - Σουμέλα, Χαρίκλεια - Χαρίκλη, Χριστιανή - Χρίστη.

Πολλές φορές η γυναίκα, μετά τον γάμο, αποκτούσε ένα επί πλέ­ον όνομα, που προερχόταν από το όνομα, το επίθετο ή το επάγγελμα του συζύγου της ή και από τον τόπο καταγωγής της.

Από το όνομα του συζύγου με κατάληξη

σε: -ινα                                                                                            και σε: -άβα

Θεοδόης – Θεοδοσίνα                                                   Ανδροκλής - Ανδροκλάβα

 Θεόφιλος -   Θεοφιλίνα                                                 Γιούρας - Γιουράβα

  Ιακώφτς –Ιακωφίνα                                                    Ζιώρας – Ζιωράβα

 Ισραήλτς -    Ισραηλίνα                                                Λαμπριανός – Λαμπριανάβα

Λάζαρος – Λαζαρίνα                                                     Στύλον - Στυλάβα

 Στοφόρος-     Στοφορίνα                                              Χαρίλαος - Χαριλαάβα

                                                                                           Κοσμάς - Κοσμανάβα

Σην Σαντά του Πόντου

                                                                                       

                                                                                     

   Από το επίθετο του συζύγου με κατάληξη

σε: -ίνα

                                                                                 και σε: -άβα

Ασλάντς – Ασλανίνα                                    Αλειμματάς - Αλειμματάβα

 Βατίκ'ς - Βατικίνα                                         Γιαλαμάς- Γιαλαμάβα

Γιαννίτσος – Γιαννιτσίνα                             Γαβράς - Γαβράβα

 Λϊάντς - Λϊανίνα -άβα                                 Ευλιάς - Ευλιάβα

Μαρούφ'ς – Μαρουφίνα                              Κόραας - Κοραάβα

 Μαυρόπουλος - Μαυροπουλίνα                Κύρτογλης - Κυρτογλάβα

Πάτσακος – Πατσακίνα                              Πασαλίδης-Πασαλάβα

   Τεντέλτς - Τεντελίνα                                  Πελαγίδης – Πελαγιδάβα                         

Τσαχμάχτς – Τσαχμακίνα                           Σοφιανός - Σοφιανάβα

Τσαχούρτς - Τσαχουρίνα

Από το επάγγελμα του συζύγου με κατάληξη –ίνα

 Δάσκαλος - Δασκαλίνα

Και -αβα

Γεργαντσής (παπλωματάς) – Γεργαντσάβα

 Κιαχγιάς (πρόεδρος) – Κιαχγιάβα

 Σαής (ταχυδρόμος) - Σαηάβα

Ταμιρτσής (σιδεράς) - Ταμιρτσάβα

Φουρουντσής (φούρναρης) - Φουρουντσάβα

Χαλαϊτσής (γανωτής) - Χαλαϊτσάβα

Από τον τόπο καταγωγής της γυναίκας με κατάληξη -τσα

Από το χωριό Ζουρνατσάντων - Ζουρνατσέτ'σα

 Από το χωριό Πιστοφάντων - Πιστοφέτ'σα

Από το χωριό Ισχανάντων - Ισχανέτ'σα

Από το χωριό Φτελέν - Φτελενέτ'σα

Από το χωριό Κρωμ' - Κρωμέτσα
Από το χωριό Μούζενα - Μουζενίτσα.

Έχουμε και μια σπάνια περίπτωση όπου ο άνδρας πήρε και­νούργιο όνομα από το όνομα της γυναίκας του. Είναι η περίπτωση του Θεοδώρου Ταρά - στην Ελλάδα Ποταμόπουλος - από την ενορία Πινατάντων, που τον έλεγαν "ο Κάϊταλον", επειδή η γυναίκα του Μυροφόρα, ήταν κόρη του Κάϊταλου από την ενορία Ζουρνατσάντων (Από την δίτομη ανέκδοτη εργασία του αείμνηστου Ευγένιου Γ. Τσαντεκίδη, μέρος της οποίας δημοσιεύτηκε στην ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ το 1983, τεύχη 50-52).

Ποπη Τσακμακιδου-Κωτιδου

Φιλόλογος-Συγγραφέας