Ο πολιτισμός στον Πόντο

Θα καταντούσε κοινοτοπία αν χρησιμοποιούσαμε τον σημερινό τίτλο στο σχόλιό μας, για να επαναλάβουμε τα συνηθισμένα, αυτά που εμείς οι Πόντιοι λέμε κάθε φορά - και καλά κάνουμε, συ­νήθως που τα λέμε.

Κοντά σε όλα αυτά και παράλληλα με αυτά, στον Πόντο αναπτύ­χθηκε ένας σημαντικός πολιτισμός, από τα αρχαιότατα χρόνια, με μεγάλους φιλοσόφους, τραγικούς ποιητές και κωμωδιογράφους, μέχρι την ημέρα που ξερίζωσαν τους Πόντιους από τα χώματα τους οι δυνάμεις του μίσους και του συμφέροντος.

Γιάκομπ Φαλμεράιερ

Από τον 14ο αιώνα μ. X., ήδη υπάρχουν πληροφορίες για ποιητικούς διαγωνισμούς που γίνονταν στην Τραπεζούντα, ενώ ο παρεξηγημένος Γερμανός ιστορικός Γιάκομπ Φαλμεράιερ αναφέρει, μεταξύ πολλών άλλων, ότι στις μεγάλες πόλεις του Πόντου είχε αναπτυχθεί σημαντι­κά, κατά τη βυζαντινή περίοδο, ο αθλητισμός. Αναφέρει, συγκεκριμέ­να, ιππικούς και ναυτικούς αγώνες, που γίνονταν με επιτυχία.

Εκείνο, όμως, που πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ού αιώνα, παρά την τουρκική σκλαβιά, οι πρόγονοί μας στην Τραπεζούντα, στην Κερασούντα, στην Αμισό, στη νότια Ρωσία και στην Ουκρανία, έβρισκαν πάντοτε τους τρόπους να υπηρετούν τον πολιτισμό, δημιουργώντας σχολεία - κιβω­τούς σωστής μάθησης, δίνοντας θεατρικές παραστάσεις, οργανώνο­ντας διαλέξεις, αλλά και γράφοντας λογοτεχνία και καταχωρώντας τις επιστημονικές τους γνώσεις στα πολλά περιοδικά και τις εφημερίδες που εξέδιδαν, ιδιαίτερα μετά το 1908, όταν ανακηρύχθηκε το τουρκικό σύνταγμα.

Πρωτοπόροι της προσπάθειας που καταβάλλονταν για την ανάπτυξη του πολιτισμού στον ευρύτερο Πόντο ήταν οι Πόντιοι λόγιοι, συνήθως καθηγητές των μεγάλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όπως του Φρο­ντιστηρίου Τραπεζούντας και του Φροντιστηρίου της Αργυρούπολης, αλλά και ιερωμένοι, όπως ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος Φιλιππίδης, που έβγαζε το δεκαπενθήμερο περιοδικό ποικίλης ύλης «Οι Κομνηνοί», ακόμη και πολλοί γιατροί, όπως ο Θεοφύλακτος Θε­οφύλακτος, ο Χρυσόστομος Συμβουλίδης, ο Γιάννης Πασαλίδης και ο Φίλων Κτενίδης, καθώς και δάσκαλοι, δικηγόροι, δημοσιογράφοι και λογοτέχνες, όπως ο Νίκος Καπετανίδης.

Ο Ελληνισμός της Ανατολής, γενικά, ανέπτυξε έναν θαυμάσιο πο­λιτισμό. Οι απλοί άνθρωποι στον Πόντο, στην Ιωνία - Αιολίδα και τη Θράκη διαμόρφωσαν τον δικό τους λαϊκό πολιτισμό, αυτόν που ανα­φέρουμε ως παράδοση. Για τους Πόντιους η παράδοση αποτελεί ανε­κτίμητο στοιχείο της ζωής τους, παντού και πάντοτε. 
Γιαυτό και εκτι­μούν βαθιά τους ανθρώπους που ασχολούνται με την παράδοση

Πάνος Καϊσίδης

Δημοσιογράφος-Συγγραφέας