Ημερολόγιο είναι ο τρόπος διαίρεσης και καταμέτρησης
του χρόνου, ιδίως της αρχής και του τέλους του έτους, των μικρότερων και
μεγαλύτερων περιόδων του - εποχή, μήνας, εβδομάδα κ. τ. λ. - με βάση ορισμένα
αστρονομικά φαινόμενα, όπως είναι η περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά
της, η κίνηση της σελήνης γύρω από τη γη και της γης γύρω από τον ήλιο.
|
Ημερολόγιο, όμως, είναι και το βιβλιαράκι, συνήθως,
που περιέχει τις υποδιαιρέσεις του έτους και τις φάσεις της σελήνης, με κενό
χώρο για την αναγραφή διαφόρων σημειώσεων, αλλά και με γραμμένες την ανατολή
και δύση του ήλιου, τις γιορτές, με ψαλμούς ή στίχους ή ιστορικά γεγονότα ή
άλλα.
Υπάρχουν, όμως, και τα λεγόμενα καλενδάρια ή καλαντάρια
ή καλεντάρια - από το λατινικό calendarium.
καλένδες των Ρωμαίων, η πρώτη μέρα κάθε μήνα - που εκδίδονται κατ’
έτος προς πώληση ή για τη διαφήμιση εταιρειών κ. τ. λ.
Ημερολόγιο είναι και ο καζαμίας, ένα
βιβλίο με αρκετές σελίδες, που κυκλοφορούσε, από τον 19ο αιώνα, κυρίως μέσα στα
λαϊκά στρώματα και περιείχε, εκτός από τις χρονολογίες και το εορτολόγιο, και
διάφορα προγνωστικά για τον καιρό, κατά εποχή του έτους (άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο,
χειμώνας ή για κάθε τέταρτο της σελήνης, προφητείες για αστρονομικά, πολιτικά,
πολεμικά και άλλα αναμενόμενα γεγονότα, συμβουλές προς τους αγρότες, συνταγές
μαγειρικής, ιατρικές οδηγίες, διάφορες πρακτικής φύσης πληροφορίες και
ανέκδοτα.
Πήρε το όνομα καζαμίας από τον τίτλο του
μικρού λαϊκού ημερολόγιου Casamia,
που εκ- δόθηκε το έτος 1763 στη Φαβεντία ή Φαέντσα της Ιταλίας. Το εξώφυλλο
αυτών των ημερολογίων κοσμούσε η φανταστική εικόνα του αστρολόγου ή αστρονόμου
του μεσαίωνα Καζαμία, που φορούσε πανύψηλο κωνικό καπέλο και παρατηρούσε με
τηλεσκόπιο τα άστρα.
Μετά την επανάσταση του 1821, εκδόθηκαν
από το 1840 στη Σμύρνη και στην Αθήνα διάφοροι καζαμίες, με τις γνωστές
προφητείες και οδηγίες. Ο Δημήτρης Κορομηλάς χρησιμοποίησε τον τίτλο του
Καζαμία για το αθηναϊκό ημερολόγιο, που εξέδιδε, με ποικίλο περιεχόμενο, κατά
την τελευταία 25ετία του 19ου αιώνα.
Παλαιότερα, ο λαός έλεγε «καζαμίες» τους
συστηματικούς φαντασιολόγους ή μάντεις κακών, αλλά και εκείνους που φορούσαν
παλιομοδίτικα ρούχα. Από τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα, οι ελληνικοί καζαμίες
άρχισαν να αντικαθιστούν τον τίτλο τους με το αραβικό αλμανάκ.
Το αλμανάκ πήρε το όνομά του από το
αραβικό αλμανάκ, που σημαίνει «η αρίθμηση». Είναι είδος ημερολογίου, που γράφει
τους μήνες, τις ημέρες, τις εποχές και πολλά αξιοσημείωτα γεγονότα, και,
ακόμη, τις φάσεις του ήλιου και της σελήνης κτλ. Η χρήση του αλμανάκ είναι
αρχαιότατη.
Διάφορα χειρόγραφα βιβλιάρια, που
περιείχαν ημερολογιακή ύλη, είχαν οι Ινδοί, οι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι, οι
Έλληνες και οι Ρωμαίοι που τους μιμήθηκαν.
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους
κυκλοφορούσαν εορτολογικά ημερολόγια, με ανθολογίες τροπαρίων κτλ. Η χρήση
αυτών των ημερολογίων γενικεύτηκε μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο
κατά τον 15ο αιώνα. Υπήρχαν και «διαρκή καλεντάρια», με ημερολογιακό οδηγό
πολλών ετών.
Οι Έλληνες εξέδωσαν αλμανάκ για πρώτη φορά
το 1791 στη Βιέννη και κατόπιν στη Βενετία, με ημερολόγιο και σύντομη εμπορική
στατιστική.
Είδος ημερολογίου είναι και οι ετήσιες
εκδόσεις διαφόρων φορέων, με χρονολογίες και ύλη ποικίλη, κυρίως λογοτεχνική,
λαογραφική κτλ., αλλά και με τις σημαντικότερες δραστηριότητες του φορέα που
εκδίδει το ημερολόγιο.
Τα παλαιότερα χρόνια και ιδίως από τις
τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα - από το 1862 και μετά εκδίδονται
ημερολόγια, τα οποία γενικεύτηκαν και επιβλήθηκαν ως λευκώματα - και μέχρι
σήμερα, στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν ημερολόγια και καζαμίες, που επιμελούνταν
γνωστοί διανοούμενοι, οι οποίοι ήταν ταυτόχρονα και εκδότες. Κυκλοφορούσαν στο
τέλος του έτους ή στις αρχές του επόμενου σε έναν τόμο, που είχε, συνήθως,
μικρό σχήμα και περιελάμβαναν πολλές φωτογραφίες και σκίτσα γνωστών
σκιτσογράφων.
Μερικά από τα έντυπα αυτά είχαν ύλη σοβαρή
και άλλα ευτράπελη. Ανεξάρτητα από τη μορφή ή άλλα χαρακτηριστικά τους, ως
στόχο είχαν την ενημέρωση, την επιμόρφωση, την ψυχαγωγία των αναγνωστών τους,
οι οποίοι - θα πρέπει αυτό να τονιστεί - δεν είχαν άλλες ευκαιρίες για
ενημέρωση και ψυχαγωγία, εκτός από τις εφημερίδες και τα περιοδικά, που,
βέβαια, δεν μπορούσαν να φτάσουν στην καθημερινή, εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερη ή
μηνιαία έκδοσή τους πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Από τα παλαιότερα ημερολόγια, μπορεί να
αναφερθούν τα: Ημερολόγιον εκ της Ελληνικής Τυπογραφίας Γεωργίου Βενδότη,
Βιέννη 1791 - 1794, Νέον Ημερολόγιον του κοινού έτους 1821, του I. Δ.
Δαβιδοβίκη, Βιέννη 1821, Ημερολόγιον του σωτηρίου έτους 1827 παρά Ιωάννου
Λεονάρδου, στην Πέστη της Ουγγαρίας, Ημερολόγιον ή Σεληνοδρόμιον, Βενετία 1835,
Ημερολόγιον και Σεληνοδρόμιον 1843, Αθήναι 1842, του διασήμου αστρονόμου
Καζαμία ημερολόγιον προγνωστικόν, Αθήναι 1859, Ημερολόγιον Ραμπαγά
1879, Αθήναι 1878, Ρωμηού Ημερολόγιον και με εορτολόγιον, Αθήναι 1885,
Γελοιογραφικόν Ημερολόγιον, Αθήναι 1886 του Κωνσταντίνου Σκόκου, Εκκλησιαστικόν
Ημερολόγιον, Κωνσταντινούπολη 1887, Ημερολόγιον των Ελλήνων, Βουκουρέστιον
1887 του Θ. Λ. Πασχίδη, Ημερολόγιον της εφημερίδος των Κυριών, Αθήναι 1888 κ.
ά.
Στον
Πόντο ήταν γνωστό το Ημερολόγιον του Αιγαίου, το οποίο εκδόθηκε στην αρχή το
1905 με τον τίτλο αυτόν και από το 1908 με τον τίτλο Μικρασιατικόν Ημερολόγιον
από την Ελένη Σβορώνου. Το αναφέρουν ο Νίκος Καπετανίδης στην εφημερίδα Εποχή
της Τραπεζούντας και ο Φίλων Κτενίδης και ο Ευριπίδης Χειμωνίδης στο περιοδικό
Ποντιακή Εστία.
Στη
Θεσσαλονίκη κυκλοφόρησαν μερικά ημερολόγια, συνήθως με ευτράπελο ή σατιρικό
περιεχόμενο και βέβαια το Μακεδονικόν Ημερολόγιον του Νίκου Σφενδόνη, το οποίο
εκδίδεται σχεδόν ανελλιπώς από το 1925 μέχρι σήμερα, το Ημερολόγιον
Θεσσαλονίκης της Μερόπης Π. Τσιώμου, από το 1919 έως το 1921, το Λαϊκόν
Ημερολόγιον, του Μ. Τριαντάφυλλου, το 1925 κ. ά.
Τα
ημερολόγια, όμως, που απετέλεσαν σημαντικά ετήσια γεγονότα ήταν το Εθνικόν
Ημερολόγιον του Βρεττού, από το 1861 έως το 1871, το Αττικόν Ημερολόγιον του
Ασώπιου, από το 1867 έως το 1896 και το Εθνικόν Ημερολόγιον του Κωνσταντίνου
Σκόκου, από το 1886 έως το 1918. Και τα τρία αυτά ημερολόγια είχαν ύλη
λογοτεχνική, φιλολογική, γλωσσική, ιστορική, γελοιογραφική, με φωτογραφίες και
σκίτσα καλλιτεχνικά.
Μερικά από τα ημερολόγια αυτά έφταναν σπάνια στον
Πόντο και διαβάζονταν από λίγους, αστούς κυρίως, μορφωμένους.
Ημερολόγιο αναφέρεται ότι έγραψε ο Βυζαντινός λόγιος
Ανδρέας Λιβαδηνός - γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1312 και πέθανε
στην Τραπεζούντα γύρω στο 1361,ο οποίος κατείχε διάφορες υψηλές θέσεις στα
ανάκτορα των Κομνηνών. Μάλλον πρόκειται για το έργο του «Περιήγησις», στο οποίο
περιέχει και ένα είδος ημερολογίων, σε ένα από τα οποία εύχεται στους
στιχοπλόκους να φτιάχνουν ωραία τραγούδια και να κερδίζουν πολλά λεφτά.
Στα χρόνια πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών,
ημερολόγια εξέδωσαν και Πόντιοι, στην αρχή τυπωμένα στην Αθήνα και στη συνέχεια
στον μικρασιατικό Πόντο και τη Γεωργία. Βρέθηκαν πληροφορίες για τα ακόλουθα
από αυτά τα ημερολόγια:
ΗΧΩ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
Το ημερολόγιο «Ηχώ του Πόντου», κυκλοφόρησε το 1901,
από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Αμισού «Ορθοδοξία», με 400 σελίδες κι εκλεκτό
περιεχόμενο- λογοτεχνικό, ιστορικό, κοινωνικό και οικονομικό. Τυπωνόταν
στην Αθήνα. Στο εξώφυλλο, επάνω, έγραφε: Φιλοπτώχου Αδελφότητος «Ορθοδοξίας»
Αμισού. Μετά ήταν ο τίτλος Ηχώ του Πόντου, με τα
μεγαλύτερα γράμματα και από κάτω σημειωνόταν ότι είναι «Εικονογραφημένον
Ημερολόγιον». Στη συνέχεια έγραφε: «Τη ευγενή συμπράξει φιλογενών και φιλοκαλών
λογίων - Κατ’ έτος εκδιδόμενον. Ακολουθούσαν: Έτος πρώτον-1901- εν
Αθήναις - Εκ του τυπογραφείου των καταστημάτωv - Ανέστη Κωνσταντινίδου -1901».
Ήδη, από τον α΄ τόμο του περιείχε πολλές εικόνες,
εκτός κειμένου, κυριότερες από τις οποίες ήταν: Η εκ της ξηράς μερική άποψις
Αμισού στη σελίδα 128, Εσωτερική άποψις του ναού της Αγίας Τριάδος, σελίδα
144, Ο εν Αμισώ ναός της Αγίας Τριάδος, σελίδα 145,
Αρρεναγωγείον Αμισού, σελίδα 176,Παρθεναγωγείον
Αμισού,σελίδα 192,Το νεόδμητον νηπιαγωγείον Αμισού, σελίδα 203. Την έκδοση του
ημερολογίου "Ηχώ του Πόντου" ανήγγειλε η εφημερίδα της
Κωνσταντινούπολης «Ταχυδρόμος» στις 22-3-1901, στο φύλλο 851.
Στο ίδιο δημοσίευμα του «Ταχυδρόμου» ανα φέρεται ότι
πρόεδρος του πρώτου διοικητικού συμβουλίου της Αδελφότητας Ορθοδοξία (1900)
είναι ο Θεόδωρος Ομηρίδης και γενικός γραμματέας ο Ιορδάνης Τοτομανίδης.
Το «Ημερολόγιον του Πόντου» (πλήρης
τίτλος: Ημερολόγιον του Πόντου και Οδηγός της Τραπεζούντος και των περιχώρων)
του Ιωάννη Ιωαννίδη, του 1903, τυπωνόταν στο λιθοτυπογραφείο των αδελφών
Σεράση, στην Τραπεζούντα. Ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος (βουλευτής και
γερουσιαστής στην Ελλάδα), που πήγε στον Πόντο το 1901, γράφει το 1903 στο
βιβλίο του Περιήγησις εις τον Πόντον ότι Εσχάτως εξεδόθη εν Τραπεζούντι υπό του
κ. I. Ιωαννίδη (εκ του Τυπολιθογραφείου Δ. X. Σεράση) «Ημερολόγιον του Πόντου
και Οδηγός της Τραπεζούντος και των περιχώρων του έτους 1903», μικρόν 8ον,
σελίδες 174.
Στον α τόμο δημοσιεύθηκε το
άρθρο της σύνταξης «Τραπεζούντα 1903 - Εμείς και οι Τούρκοι». Από τα στοιχεία
που δημοσιεύονται, διαπιστώνεται ότι, το 1903, στα ελληνικά σχολεία της Τραπεζούντας
σπούδαζαν 1.970 μαθητές και στα τουρκικά 632.Ο ελληνικός πληθυσμός ήταν πολύ
λιγότερος από τον τουρκικό. Το άρθρο αναδημοσίευσε η «Ποντιακή Εστία», το
1977, στο τεύχος 3 της β' περιόδου.
Στον 2ο τόμο (1904) δημοσιεύθηκε το άρθρο
«Η Αμισός κατά το 1904». Το άρθρο αναδημοσίευσε η «Ποντιακή Εστία» το 1953,
τεύχος 4. Στον ίδιο τόμο, στις σελίδες 131-134, δημοσιεύθηκε περιγραφή του
αγάλματος «ευρεθέντος εν τω εν Αγία Παρασκευή προπυλαίω της πόλεως Σινώπης και
μετακομισθέντος εις το εν Κωνσταντινουπόλει Αυτοκρατορικόν Μουσείον, 1895
Ιουλίου 3».
Στις σελίδες 139-142 δημοσίευσε το άρθρο
του Ε. Γαροφαλίδου «Χώπα, χώπα», ποίημα - χορός Ματσούκας, «τονισμένα εις
Ευρωπαϊκήν παρασημαντικήν. Εχορεύετο εν Λιβερά όπου εγράφη κατ’ Αύγουστον του
1903». Στις σελίδες 128-130 του 2ου τόμου, ο Παναγιώτης Ν. Χαραλαμπίδης δημοσίευσε
το άρθρο «Εκπαιδευτικά Χαλδίας».
Υπάρχει αναφορά ότι το «Ημερολόγιον
Πόντου» κυκλοφόρησε και το 1905, δεν υπάρχουν, όμως, για την ώρα, άλλα
στοιχεία. Από το γεγονός ότι κυκλοφορούσε το 1913, συμπεραίνεται ότι μέχρι το
έτος εκείνο, τουλάχιστον, συνεχιζόταν η έκδοση του ημερολόγιου αυτού.
Στον τόμο του 1913 δημοσιεύθηκε άρθρο για τα ιστορικά
βουνά του Πόντου και ειδικότερα για το Κουλάτ ή Γουλάτ ή Καλάτ νταγ, από το
περιοδικό «Αστηρ του Πόντου», του 1884, σελίδα 381.
Το 1903 κυκλοφόρησε από τον Αργυρουπολίτη
δάσκαλο και γιατρό Νικόλαο Π. Λουκά ο 1ος τόμος του ημερολόγιου «Αυγή του
Πόντου». Ήταν εικονογραφημένο και τυπωνόταν στην Αθήνα. Μέσα από τις σελίδες
του ο Λουκάς κατάγγελ- νε τα εγκλήματα των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων.
Στα «Ποντιακά Φύλλα», το 1937, τόμος 2ος,
τεύχος 66, σελίδα 201, ο Παντελής Μελανοφρύδης δημοσίευσε το άρθρο του «Η μονή
και το λύκειον της Γουμεράς», όπου αναφέρει ότι ο Νικόλαος Λουκάς έγραψε στο
ημερολόγιό του πως «επί της εξωθύρας του σωζομένου ναΐσκου της Γουμεράς είδεν
επιγραφήν ανάγουσαν την κτήσιν της εις τον Η' ή Θ' (8ο ή 9ο) αιώνα».
Στον 2ο τόμο, του 1904, στις σελίδες
138-143, ο Κύριλλος Ηλ. Παυλίδης δημοσίευσε το άρθρο του «Το προς δυσμάς της
Κερασούντος Ιερόν Όρος ή Άγιος Βασίλειος».
Στις σελίδες 211-216 καταχωρείται το άρθρο
του Σ. I. «Ο πρώην ηγούμενος της μονής Σουμελά» (αρχιμανδρίτης Παρθένιος
Σπινθηρόπουλος). Εκτός κειμένου μπαίνει πριν από το άθρο η εικόνα του
ηγούμενου.
Το 1904, επίσης, στο ημερολόγιο «Αυγή του
Πόντου», στις σελίδες 151-153, δημοσιεύθηκε το άρθρο του Γεωργίου Σουμελίδη
«Δενέκ Μαδέν» (περιγραφή του πληθυσμού και της πνευματικής κίνησης της
κωμόπολης).
Στις σελίδες 197-201, ο Κ. Σπανούδης
δημοσίευσε το άρθρο του «Ο μητροπολίτης Καισαρείας», (Γερβάσιος Ωρολογάς), με
εικόνα του εκτός κειμένου.
Συνεργάτης του ημερολόγιου, με τα αρχικά X. Θ., δημοσίευσε
το 1904 τα άρθρα: «Σκιαγραφία Κερασούντος», σελίδες 134-138, και «Οι
Ποντικοί», σελίδες 144-146.
Ο Ιωάννης Κάλφογλου εξέδωσε το 1904 στην Πόλη το
«Ημερολόγιον Ανατολής», σελίδες 160. Μάλλον δεν εκδόθηκε άλλο τεύχος αυτού του
ημερολογίου, γιατί δεν αναφέρεται στην αναλυτική βιβλιογραφία του Κάλφογλου,
που δημοσίευσε στην «Ποντιακή Εστία», το 1977, ο Αντώνιος X. Τερζόπουλος. Ίσως
επρόκειτο για τίτλο μελέτης του Κάλφογλου.
Το ημερολόγιο «Ακτίς εκ Πόντου» του
Δημητρίου Π. Σαχταρίδη κυκλοφόρησε το 1914 στην Κερασούντα. Στον τόμο του 1914
δημοσιεύθηκε άρθρο για τον Κωνσταντίνο Ιεροκλή, νομικό, δημοσιογράφο και
εκδότη (μαζί με τον αδελφό του Αριστείδη) της εφημερίδας «Βερολίνειος Νέα
Ελλάς» (στο Βερολίνο). Ολόκληρο το άρθρο αναδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Χρονικά
του Πόντου», τεύχος 23-24,1954.
Στο ημερολόγιο «Ακτίς εκ Πόντου» δίνεται η πληροφορία
για την προσεχή κυκλοφορία του έργου του Γεώργου Κ. Φωτιάδη «Ο τρελλός».
Παραμένει άγνωστο αν το έργο τυπώθηκε. Ο Γιάγκος, αδελφός του Γ. Κ. Φωτιάδη,
έβγαλε αντίγραφα από τα διασωθέντα έργα του αδελφού του και τα μοίρασε σε
θιάσους και εφημερίδες, για να διαδοθούν.
Αντίγραφα έδωσε, το 1914, και στον εκδότη Δ.
Σαχταρίδη, ο οποίος δημοσίευσε σκηνή από το θεατρικό έργο «Το φως» και σκηνές
από τον «Τρελλό». Αντίγραφα των έργων του Γ. Κ. Φωτιάδη, (Τα μισόφωτα) διέθετε
και η εφημερίδα «Κομμουνιστής» (Βατούμ), η οποία κοινοποίησε ότι οι θίασοι και
τα σωματεία μπορούν να τα προμηθεύονται από τα γραφεία της.
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΡΩΣΙΑ
Από το 1900 έως το 1918 εκδόθηκε το «Ημερολόγιον Καρς» ή «Ημερολόγιον
Καύκασου», όπου δημοσιευθηκαν αρκετά στοιχεία για τον ελληνικό πληθυσμό της
περιφέρειας Καρς, τα σχολεία και τους δασκάλους. Ο Στυλ. Μαυρογένης
χρησιμοποίησε στοιχεία από τα δημοσιεύματα του «Ημερολογίου Καρς» των ετών
1913 και 1918, για να γράψει τη μελέτη του «Το Κυβερνείον Καρς».
Το ετήσιο έντυπο «Αλμανάχ Νέον Ζωή», ήταν
έκδοση της εφημερίδας και του εκδοτικού του Ροστόβ του Δον «Κομμουνιστής». Το
1934 είχε 128 σελίδες και κυκλοφόρησε σε 2.000 αντίτυπα. Δημοσιευθηκαν
συνεργασίες των Μ. Μυταφίδη, Γ. Κανονίδη, Κ. Καρβονίδη, Αλ. Ριόνη, Α. Μικρού,
Γ. Ανατολίτη, Α. Ξυνόπουλου και Α. Μεταξά.
Είδος ημερολογίου ήταν το «Φιλολογικόν
Σαβαχλάεμαν» (Φιλολογική Αυγή), που πρωτοεξέδωσε το 1932 το εκδοτικό
«Κομμουνιστής» του Δον. Δημοσίευε λογοτεχνικές συνεργασίες, κυρίως νέων.
Μεταξύ των συνεργασιών στην έκδοση αυτή ήταν και εκείνες των: Χρ. Κατσάλοφ «Για
το καλλιτεχνικόν τη φιλολογίαν εμουν», Μ. Νεοχωρέτε «Το μαζικόν τ’ εργατικόν η
κριτική και η σημασίαθε σο παρακάτω εξάπλωμαν και δυνάμωμαν τη προλεταριακού
φιλολογίαν εμουν», Ανέστη Κόκκινου «Το φιλολογικόν διαγώνισμαν εμουν, Σ.
Αγέλαστου «Το παράπονον». Δημοσιεύθηκαν και ποιήματα του Δάμονα Εριστέα
(Γιάγκου Κανονίδη), Φ. X. Τσιλιγκιρίδη, Ν. Σ. και Τιρτέα.
Ο Α. Κόκκινος (Ανέστης Ερυθριάδης), στο
άρθρο του «Το φιλολογικόν διαγώνισμαν εμουν», που αναφέρεται πιο πάνω, γράφει
για τη φιλολογία (λογοτεχνία): «Για τεμάς η φιλολογία εν έναν ασά ενεργητικά
μιγκίνια που κουλανεύ το προλεταριάτον, εν ασά στιβαρά όπλα τη αγώναθε, εν έναν
τρόπος που ογληγορεύ το χτίσιμον, το γιάτρεμαν τη νέου κόσμου, και ο
συγγραφέας πρέπ να εν ο επαναστάτες που ακολουθά το κόμμα ντο καθοδηγά την
τάξιν ατ, πάντα σα πρώτα τα γραμμάς...»
(Για εμάς η φιλολογία είναι ένας από
τους ενεργητικούς τρόπους που χρησιμοποιεί η εργατική τάξη, είναι από τα
στιβαρά όπλα του αγώνα της, είναι ένας τρόπος που συντομεύει το χτίσιμο, το
γιάτρεμα του νέου κόσμου, και ο συγγραφέας πρέπει να είναι ο επαναστάτης που
ακολουθά το κόμμα που καθοδηγεί την τάξη του, πάντα στην πρώτη γραμμή...).
Μια άλλη έκδοση - ημερολόγιο είναι εκείνη
με τίτλο «Φιλολογικόν Συλλογή».
Στα νεότερα χρόνια, μόνον ο Σταύρος
Κοταμανίδης, στις Σέρρες, εξέδιδε, μέχρι τον θάνατό του το 1995, το
«Πανσερραϊκό Ημερολόγιο», στο οποίο, μεταξύ της άλλης ποικίλης ύλης - συνήθως
τοπικού ενδιαφέροντος- δημοσίευε και άρθρα που αφορούσαν τον ποντιακό ελληνισμό.
Τα ετήσια ημερολόγια που εκδόθηκαν στα
νεότερα χρόνια, από Πόντιους της Ελλάδας και της διασποράς, είναι συνήθως
ημεροδείκτες τοίχου ή επιτραπέζιοι, με φωτογραφίες από τον Πόντο ή από τις
δραστηριότητες του φορέα που το εξέδωσε.
Ετήσια έκδοση, χωρίς να είναι, βέβαια,
ημερολόγιο, είναι το «Αρχείον Πόντου» της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, που συνεχίζει
να εκδίδεται, με κάποιες διακοπές, από το 1927.
Ο «Ελληνικός Πόντος - Μορφές και εικόνες ζωής» ήταν
ετήσια έκδοση του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται - Κομνηνοί» της Αθήνας. Βγήκε
το 1948. Κείμενα Νίκου Καπνά και εικόνες Χρήστου Γ. Δημάρχου.
Μετά τον θάνατο του Φίλωνα Κτενίδη, και
συγκεκριμένα το 1964, επανεκδόθηκε, με επιμέλεια του Χρήστου Κουλαουζίδη, το
ετήσιο «Ημερολόγιον Λεύκωμα της Παναγίας Σουμελά», το οποίο εγκαινίασε ο
Κτενίδης το 1954, με τίτλο «Αναμνηστικόν Λεύκωμα Παναγίας Σουμελά» και με ποικίλη
ύλη. Είχε τη μορφή ημερολογίου, με τους μήνες και άλλα περιεχόμενα, σχετικά με
το νέο έτος. Κάτι, δηλαδή, σαν Καζαμίας. Κυκλοφόρησε, με τον ίδιο τίτλο, και τα
έτη 1956 και 1958 και στη δεκαετία του 1970, με επιμέλεια του Παναγιώτη
Τανιμανίδη.
Η ετήσια έκδοση της Παμποντιακής Ένωσης
Αθηνών «Ποντιακή Στοά» κυκλοφόρησε το 1971. Δεν ήταν ημερολόγιο. Βγήκαν άλλοι
δύο τόμοι: του 1972 -1974 και 1975 -1984. Σε σημείωμα του εκδότη στον 1ο τόμο
τονίζονται τα εξής: «Την παραμονήν της συμπληρώσεως πεντηκονταετίας από της
Ανταλλαγής των Πληθυσμών του 1922 εμφανίζεται η «Ποντιακή Στοά». Ο σκοπός της,
αφορών εις τα προ και μετά την τραγικήν μετοικεσίαν, είναι σύνθετος - επιθυμεί
να καταστή τούτο μεν ο συνδετικός κρίκος πάντων των ανά την Επικράτειαν
συμπατριωτών, τούτο δε, με την ποικιλίαν και την μορφήν του περιεχομένου της,
ο καθρέπτης της ζωής, παλαιάς και νεωτέρας, των Ποντίων εις τα όμματα των άλλων
Συνελλήνων».
Το «Ημερολόγιο Λεύκωμα» της Αδελφότητας
Κρωμναίων Καλαμαριάς κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1980. Κυκλοφόρησαν και τόμοι
άλλων ετών, με επιμελητές έκδοσης τους δημοσιογράφους Γαβριήλ Λαμψίδη, Πάνο
Καϊσίδη και Φωκίωνα Φουντουκίδη. Ψυχή του ημερολογίου ήταν ο Γιώργος
Μουσικίδης, ο οποίος συγκέντρωνε την ύλη και διέθετε φωτογραφίες της συλλογής
του. Το Ημερολόγιο έχει μικρό σχήμα, χρώμα βυσσινί, με χρυσά γράμματα και το
έμβλημα της Κρώμνης στο εξώφυλλο και άνοιγμα κατά μήκος, αντί κατά πλάτος.
Πρόκειται πραγματικά για ημερολόγιο.
Το έτος 2000, ο Σύλλογος Ποντίων
Πολυκάστρου και Περιχώρων «Οι Ακρίτες» εξέδωσε, σε σχετικά μεγάλο σχήμα, το
ετήσιο λεύκωμα «Ακριτικός Κύκλος».
Ημερολόγια - ημεροδείκτες εξέδωσαν ή
εκδίδουν διάφορα σωματεία, όπως η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας, ο Σύλλογος Ποντίων
Ελληνικού (Σούρμενα) Αττικής, η Ένωση Σουρμενιτών κ. ά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου