Το αρχείο του Ellis Island και οι λόγοι της μετανάστευσης των Ελλήνων του Ποντου

To Ellis Island ("Έλλις Αιλαντ") είναι ένα νησί το οποίο απο­τελεί τμήμα της Νέας Υόρκης. Είναι γνωστό παγκοσμίως ή τουλάχιστον στους λαούς της Ευρώπης, γιατί εκεί κατέβαιναν όλοι οι μετανάστες από τη Γη­ραιά Ήπειρο.

Σήμερα το κοινό μπορεί να ε­πισκεφτεί το Ellis Island και το μουσείο με το αρχείο στο οποί­ο επιτρέπεται η πρόσβαση. Το τελευταίο υπάρχει και σε ψηφιακή μορφή, όπου μπορεί να έ­χει ηλεκτρονική πρόσβαση ο κάθε ενδιαφερόμενος σε όλο τον πλανήτη. Από το αρχείο μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα για τις αφίξεις των μετα­ναστών από τις χώρες της Ευ­ρώπης και από αλλού. Η επίσκεψη στο ηλεκτρονικό αρχείο του Έλλις  Άιλαντ επι­φυλάσσει μερικές εκπλήξεις. Σε αρκετές αφίξεις πλοίων από τον ευρωπαϊκό χώρο συμπεριλαμβάνονται ταξιδιώτες που θέλουν να μεταναστεύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες από την περιοχή του Οθωμανικού Πόντου.

Ο αριθμός των αφίξε­ων Ελλήνων από την περιοχή του Πόντου αυξάνεται κατακό­ρυφα το 1913. Την προηγούμε­νη χρονιά δεν έχουμε εντοπίσει μέχρι στιγμής μεγάλους αριθ­μούς Ελλήνων από τη συγκεκρι­μένη περιοχή, οι οποίοι μετανα­στεύουν προς τις ΗΠΑ.

Εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι μετανάστες αυτοί δεν προέρ­χονται από όλες τις περιοχές του Πόντου, αλλά από συγκε­κριμένες. Μια από αυτές φαίνε­ται ότι είναι και η ευρύτερη πε­ριοχή της Ορντούς.

Στις 30 Ιουνίου 1913 έφτασε το πλοίο Patris στο Έλλις Άιλαντ. Μετέφερε συνολικώς 585 ε­πιβάτες στο  συγκεκριμένο ταξίδι προς τις Η.Π.Α. Από αυ­τούς 125 ήταν Οθωμανοί υπή­κοοι, οι περισσότεροι Έλληνες από τη Δυτική Μικρά Ασία και α­πό τον Πόντο.

Στη συνέχεια καταγράφου­με εκείνους τους μετανάστες οι οποίοι είχαν δηλώσει ως τόπο διαμονής τους την Ορντού. Δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται μό­νο για την πόλη ή για την περιο­χή της Ορντούς.

 Μάλλον, συμ­βαίνει το δεύτερο. Τούτο ενι­σχύεται και από μια ανάρτηση Ελληνοαμερικανού στο διαδίκτυο, ο οποίος αναφέρει ότι ο παππούς τους προέρχονταν α­πό ένα χωριό κοντά στην Ορ­ντού. (Βλ. στο διαδίκτυο λήμμα Tyrekidis)

Διατηρούμε τη λατινική γρα­φή των ονομάτων, όπως αυτά εμφανίζονται στα αρχεία του Ελλις Αιλαντ:

Johannis Argyropoulos, υ­πηκοότητα τουρκική, Ορντού, 19 ετών,

Theoharis Gounopoulos, Ορντού, 17 ετών,

Jacovos Grigoriadis, Ορ­ντού, 34 ετών,

Paraskevas Grigoriadis, Ορντού, 17 ετών,

Georgios Hadji Mihailidis, Ορ­ντού, 18 ετών,

llias Iliadis, Ορ­ντού, 19 ετών,

 Christos Kapaiou, Ορντου, 27 ετών,

Johannis Kapoiou, Ορντού, 31 ετών,

llias Karesaridis, Ορντού, 19 ετών,

 Nicolaos Kyriakides, Ορντού, 18 ετών,

 Aristides Kyriakides, Ορντού, 16 ετών,

Efsthathios Lambrianidis, Ορ­ντού, 20ετών,

 Nikolaos Mpatsatsis, Ορντού, 21 ε­τών,

Theodoros Nathanail, Ορ­ντού, 38 ετών,

 Panagiotis Papadopoulos, Ορ­ντού, 17 ετών,

Johannis Papadopoulos, Ορ­ντού, 34 ετών,

G a b r e i I Papadopoulos, Ορ­ντού, 29 ετών,

Kyriakos Papadopoulos, Ορντού, 18 ετών,

Savos Paraskevopoulos, Ορ­ντού, 22 ετών,

Meletios Semertzis,Ορντού, 24 ετών,

Georgios Stefan idis, Ορντού, 20 ετών,

Christos Thomaidis, Ορντού, 18 ετών,

Triantaffilos Triantaffiledis, Ορντού, 18 ε­τών,

Triantaffilos Triantaffiledis, Ορντού, 17 ετών,

 Abraham Tyrekidis, Ορντού, 19 ετών,

 Dimosthenis Tzanactzidis, Ορ­ντού, 32 ετών,

Joannis Tzanactzidis, Ορντού, 22 ετών,

Chryssi Tzanidou, Ορντού, 22 ε­τών,

Fotini Tzanidou, Ορντού, 18 ετών,

Constantinos Vambakidis, Ορντού, 22 ετών.

Υπάρχουν κάποια ονόματα τα οποία δε φαίνεται να είναι ο­νόματα τα οποία ταιριάζουν σε κατοίκους του Οθωμανικού Πό­ντου. Είτε πρόκειται για λανθα­σμένη αναγραφή του ονόμα­τος, είτε για Έλληνες από άλ­λες περιοχές με μόνιμη έδρα/ κατοικία τον Πόντο ή κάτι άλλο το οποίο δεν μπορούμε να δια­γνώσουμε με τα στοιχεία που διαθέτουμε.

Την 1^η Αυγούστου του 1913 έφτασε στο Έλλις Άιλαντ το πλοίο Rochambeu από το λιμάνι της Χάβρης με 184 συνολικώς επιβάτες. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν οι κάτωθι με τόπο προέ­λευσης την Ορντού του Οθωμα­νικού Πόντου:

Nicolaos Adamadou, Ορ­ντού, 18 ετών,

Haralambos Andreadis, Ορντού, 19 ε­τών,

George Andreandis, Ορ­ντού, 17 ετών,

Nicolaos Adamadou, Ορντού, 25 ετών,

Hadji Afentoulis, Ορντού, 18 ε­τών,

Theodoros Kyriacou, Ορ­ντού, 18 ετών,

Theodoros Lazaris, Ορντού, 25 ετών,

Panagiotis Trefopoulos, Ορ­ντού, 18 ετών,

Christos G. Triantafilides, Ορ­ντού, 17 ετών,

Efsthathios G. Tsardaridis, Ορ­ντού, 32 ετών,

Haralambos Tsavdaridis, Ορντού, 18 ετών.

Και εδώ έχουμε κάποια επώνυμα ασυνήθιστα για κατοίκους του Πόντου. Και σε τούτη την περίπτωση παρα­τηρούμε ότι οι ηλικίες των μετα­ναστών είναι ιδιαίτερα μικρές. Οι λόγοι της μετανάστευσης θα πρέπει να σχετίζονται με την η­λικία.

 Μια εξήγηση του φαινο­μένου μπορεί να είναι η καθιέ­ρωση της υποχρεωτικής στρά­τευσης και για τους χριστια­νούς υπηκόους της Οθωμανι­κής Αυτοκρατορίας. Οι πιέσεις και οι παντοειδείς διώξεις τις ο­ποίες υφίστανται οι πληθυσμοί της περιοχής δε θα πρέπει να ή­ταν αφορμή για την μετοικεσία τόσο νέων ανθρώπων.

Η στρά­τευση αντίθετα δίνει μια πρώτη εξήγηση, αλλά χρειάζεται ακό­μη περισσότερο υλικό. Από την άλλη μια τέτοια αιτιολογία δεν εξηγεί το γεγονός ότι ο μεγαλύ­τερος αριθμός των μεταναστών προέρχεται από συγκεκριμένες περιοχές του Πόντου, κυρίως α­πό την περιοχή της Ορντούς και της Μεσουδιέ.

 Να υποθέσουμε ότι οι νεανικοί πληθυσμοί της περιοχής της Τραπεζούντας έ­φευγαν προς την κατεύθυνση της τσαρικής Ρωσίας;

Μετά το 1913 άρχισε και ο εποικισμός της Μακεδονίας από ελληνι­κούς πληθυσμούς, τόσο από την Βουλγαρία, τη νότια Ελλά­δα, όσο και από διάφορες πε­ριοχές της Οθωμανικής Αυτο­κρατορίας.

Μια εξονυχιστική έρευνα των αρχείων του Έλλις Άισλα­ντ θα έδινε ικανό υλικό για να κατανοήσουμε τα μεταναστευ­τικά ρεύματα των Ποντίων, πριν το ξέσπασμα των διώξεων.

 Όμηρος Ταχμαζίδης

Αξιζει να το δειτε:  http://www.ellisisland.org/