Ελένη Σπανίδου-Συμεωνίδου

Ταλαιπωρημένη, περιφρονημένη και ζητώντας συνεσταλμένα να τη βοηθήσουν, γύριζε για μερικούς μήνες από χωριό σε χωριό η εικοσιδυάχρονη, τότε η Ελένη Σπανίδου- Συμεωνίδου,  μετά τον ξεριζωμό της από τα άγια χώματα της Σαμψούντας, όπου γεννήθηκε.

Κάποια μέρα έφτασε στο Νέο Πετρίτσι Σερρών, όπου βρήκε τη θαλπωρή και τη φροντίδα από τους κατοίκους. Όταν τη συναντήσαμε, το 1998, ήταν 111 χρόνων και χαιρόταν τα 27 εγγόνια της, τα 47 δισέγγονα και τα 10 τρισέγγονα που της χάρισαν τα έξι παιδιά της.

Όταν τη συναντήσαμε τη φρόντιζε η νύφη της, η Ελένη. Ο μεγαλύτερος εγγονός της ο Γιώργος Τσακπακίδης ήταν εξήντα έξι χρόνων. Η υπεραιωνόβια Ελένη Σπανίδου-Συμεωνίδου έβγαινε στην αυλή, αυτοεξυπηρετιόταν, κινιόταν. Πότιζε η ίδια τον κήπο της με το λάστιχο και τραγουδούσε το:" Λάχανα, πουλί μ' λάχανα".

Ύστερα θυμάται ένα από τα παιδιά της, που του έλεγε να μείνει στο χωριό. Πήγε στην Αθήνα και πέθανε. Η Ελένη Σπανίδου, που το πατρικό της επίθετο ήταν Συμεωνίδου, είχε γεννηθεί το 1887 στο ορεινό χωριό Ζουμπουγλού της Σαμψούντας, προς την πλευρά της Οινόης.

Η ταυτότητα της έγραφε ότι γεννήθηκε το 1890. Παντρεύτηκε δύο φορές, τι μια στην πατρίδα και μετά στο νέο Πετρίτσι. Στην Ελλάδα ήλθε μέσω Ρουμανίας, από τα βουνά της Τσέρνας, όπου γεννήθηκε και ένα παιδί της το 1923, που παραλίγο να πεθάνει. Το έσωσε μια καλή νοσοκόμα.

Ο σύζυγος της, που γενικά ήταν πολύ ταλαιπωρημένος, όταν το 1924 ήρθαν στο Χαρμάγκιοϊ ( Κορδελιό Θεσσαλονίκης), πέθανε κι άφησε χήρα τη νεαρή γυναίκα του, η οποία με το παιδί στην αγκαλιά, πήρε τους δρόμους, γυρνώντας από χωριό σε χωριό.

Σταματούσε στα τσιφλίκια, όπου μάζευε Μπασάκια(τα στάχυα που έπεφταν στο χωράφι μετά τον θερισμό), τα καθάριζε, τα έκανε πλιγούρι, για να φάει ίδια και το παιδί της .

Κάποια μέρη όπου βρέθηκε στον Νέο Πετρίτσι, όπου ζήτησε να τη βοηθήσουν να ταΐσει το παιδί της. Ήταν 22χρονων. Εκείνη την μέρα γινόταν γάμος στο χωριό. Τη ρώτησαν γιατί δε χορεύεις, όλοι χορεύουν. Εκείνη τους διηγήθηκε την ταλαιπωρία της. Οι κάτοικοι κατάλαβαν ότι είναι καλός άνθρωπος και θέλησαν να τη βοηθήσουν. Την προξένησαν στον σαραντάρη χήρο Μιχάλη Σπανίδη, που είχε τρία παιδιά. Μαζί του έκανε άλλα τέσσερα.

Η ίδια θυμόταν ότι ο παππάς που πήγε να βγάλει την άδεια γάμου, της είπε: «Παιδί μου, εσύ είσαι πολύ μικρή, πως θα πάρεις την Σπανίδη που έχει τα διπλάσια σου χρόνια;". Εκείνη του είπε ότι θέλει να δουλέψει στα χωράφια ή όπου να είναι, για να ζήσει το παιδί της. Ο Σπανίδης ήταν φτωχός, αλλά είχε το σπίτι, τη φωλιά να μείνω και εγώ.

Παρακαλούσα το Θεό να με βοηθήσει να μεγαλώσω τα παιδιά, που αποκτήσαμε μαζί, αλλά και τα τρία δικά του. Και ο Θεός με βοήθησε και τα προστάτεψα και τα μεγάλωσα.

Πριν αρχίσει να περιγράφει άλλες λεπτομέρειες της ζωής της, η Ελένη Σπανίδου στάθηκε για λίγο συλλογισμένη. Έδειχνε ότι προσπαθούσε να φέρει στη μνήμη της τα περασμένα και ίσως να συγκρατηθεί για να μην κλάψει.

Η διήγηση της σκόρπια, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ καλά στο μυαλό.

"Βγήκαμε στη θάλασσα, στην άκρη λέει. Ήταν τότε που μας έδιωχναν από την πατρίδα. Ήρθε το τουρκικό πλοίο. Από δυο-δυο εμείς τα κορίτσια, μαζί με τις γυναίκες, μπήκαμε μέσα. Μας κυνηγούσαν, δεν είχαμε να φάμε. Κρυβόμασταν. Πήγαμε μια μέρα να βρούμε κάτι να φάμε από έναν κήπο και ήρθε ο νοικοκύρης και μας έσπασε στο ξύλο. Ήταν η εποχή που οι Τούρκοι σφάζανε τους Αρμένιους.

Μια μέρα μου δώσανε φαΐ σε ένα μποξαδάκι και μου είπαν να το πάω στον πατέρα μου, στα χωράφια. Εγώ φοβόμουνα. Όταν έφτασα στο χωράφι, ρώτησα τον πατέρα μου αν θα μας σφάξουν και εμάς. Όχι μου λέει, εμάς δε θα μας πειράξουν, γιατί εμείς είμαστε Έλληνες. Ύστερα από λίγο καιρό, οι Τούρκοι έσφαζαν εμάς. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο, τρεις μέρες  κρυβόμασταν μέσα στο δάσος.

Χτίζαμε καλύβες στα βουνά να μη μας βρουν οι Τούρκοι και μας σφάξουν. Επάνω στα βουνά μας συνάντησαν οι Έλληνες αντάρτες. Ο καπιτάνος ήταν πάνω στο άλογο. Οι Τούρκοι τον σκότωσαν, έκοψαν το κεφάλι του και το γύριζαν από δω κι από εκεί.

Όταν τέλειωσε ο πόλεμος, είπαμε θα κατέβουμε. Ήταν και δυο Αρμένιοι μαζί μας. Είπαν θα έρθουμε κι εμείς μαζί σας. Εμείς τους είπαμε, θα σφάξουν και μας και εσάς, γι’ αυτό να κρυφτείτε. Όλοι οι άλλοι ήμασταν Έλληνες. Οι Τούρκοι άρχισαν να μας δίνουν άδεια να πάμε στη Νεοκαισάρεια, στο παζάρι.

Δεν είχε σχολείο στο χωριό μας κι έτσι τα παιδιά πήγαιναν σε άλλα χωριά να μάθουν γράμματα. Τον άντρα μου, όταν τέλειωσε το δημοτικό, του λέει ο μπαμπάς του, Γιώργο να πας μάθεις τέχνη, Τσαγκάρης, ο κόσμος τέχνη μαθαίνει. Λέει πατέρα θα πάω. Δεν ήθελε. Δούλεψε οχτώ- δέκα μέρες και δεν μπόρεσε άλλο. Λέει στη μάνα του ,άλλο δεν μπορώ εκεί μέσα.

Έγινε τσοπάνος να φυλάει τα ζώα του του χωριού. Ύστερα πούλησαν τα γελάδια και πήραν πρόβατα. Ο πατέρας μου είχε μελίσσια. Μάζευε το μέλι στους τενεκέδες. Οι άλλοι δούλευαν στα χωράφια. Είχε πολλά χωράφια. Κι εμείς δουλεύαμε στα χωράφια.

Μερικοί πήγαιναν και ψάρευαν. Στο χωριό μας δεν είχε Τούρκους. Τα γύρω χωριά ήταν ελληνικά. Με έστειλαν στην Οινόη, να δουλέψω σε ένα τουρκικό σπίτι, όπου έμεινα δύο χρόνια μέχρι που γύρισαν ο πατέρας μου και η μάνα μου από την εξορία.  Πήγα στην χανούμισσα και της είπα, θα φύγω. Εκείνη με έστειλε στο χωριό μου. Μετά μας βοήθησε ένας  Τούρκος να ανέβουμε σε πλοίο που πηγαίνει στη Ρουμανία .

Πάνω στο πλοίο δεν είχαμε να φάμε, ήμασταν εντελώς νηστικοί, θα πεθαίναμε. Ήταν μαζί μας ένας γέρος από την Ρωσία που ανέβηκε στη βάρκα και πήγε στον Δούναβη. Όταν φτάσαμε εκεί τους είπε ότι υπάρχουν άνθρωποι στο καράβι που θα κινδυνεύουν να πεθάνουν από την πείνα.Το πλοίο μας άφησε εκεί.  Μετά ανεβήκαμε σ' άλλο πλοίο και κάναμε δώδεκα μέρες στον Δούναβη.  Πάντοτε λέω θα έρθει καιρός θα ανοίξει ο δρόμος, θα πάμε στον Πόντο, αλλά ποιος θα ζει ποιος θα πάει!!... 

Στο σπίτι μας από κοντά περνούσε το νερό. Είχαμε τόσο καλά. Τα έφαγαν όλα οι Τούρκοι .

Τρία αδέλφια ήταν ο πατέρας μου. Όλοι σ' ένα σπίτι ζούσαμε. Κάθε συννυφάδα είχε 4-5 παιδιά. Και όλοι ήμασταν αγαπημένοι.Τον πρώτο λόγο τον είχε ο μεγάλος αδελφός. Το πατέρα μου τον έλεγαν Γιώργο και τον παππού μου Λάζαρο. Ο παππούς μου έλεγε, παιδιά θα έρθει μέρα που ο πατέρας θα σκοτώσει το παιδί και το παιδί τον πατέρα.

Του λέγαμε όχι παππού, μπορεί να γίνει αυτό; Πέρασαν εκείνα. Τον πατέρα μου τον σκότωσαν, τον αδελφό μου τον σκότωσαν, την αδελφή μου την σκότωσαν, τους έστειλαν εξορία, τους βασάνισαν.
Την Ελένη Σπανίδου  Συμεωνίδου τίμησε το 2000 ο νομάρχης Σερρών ως την πιο ηλικιωμένη τον νομό και πιθανόν σ' όλη την Ελλάδα. Η ταλαιπωρημένη αλλά ηρωική γυναίκα πέθανε το 2001.

Καταγραφή: Νίκου Τελίδη.