Πηλείδης Γεώργιος (1891-14/4/1972 ) |
Όταν
επιχειρήθηκε να πάρει πολιτική χροιά, ήταν αργά πια. Έδωσε το πρόσχημα
να στηθούν αγχόνες με τα δικαστήρια ανεξαρτησίας του Κεμάλ και
οδηγήθηκαν στο θάνατο ό,τι εκλεκτό είχε ο Πόντος.
Απορφανίστηκε από τα πρόσωπα εκείνα που θα ήταν σε θέση να οδηγήσουν το δυστυχή ποντιακό λαό στο δρόμο των ονείρων του.
Είναι
χωρίς αμφιβολία γεγονός αναμφισβήτητο ότι οι Πόντιοι δεν κάθισαν με
σταυρωμένα τα χέρια κάτω από το μαχαίρι του Τούρκου.
Οι
ψυχές είχαν χαλυβδωθεί σε μια παθητική αντίσταση και καρτερία από τους
κατατρεγμούς αιώνων κάτω από το πέλμα του δυνάστη, αλλά το μαχαίρι
έφτασε στο κόκαλο τελευταία κατά το κίνημα του Κεμάλ και δεν υπήρχε πια
άλλος τρόπος παρά να αντιμετωπίσουν τη βία με την αντίσταση των
Ποντίων, που υποθάλπτονταν βέβαια σε κάθε ευκαιρία και από τους Ρώσους,
που ταυτίζονταν με τα συμφέροντά τους.
Με
τους άνδρες που έφευγαν από τα διαβόητα, εξοντωτικά τάγματα εργασίας,
με άλλους που έφευγαν από τις πόλεις και χωριά, για να γλιτώσουν το
μαχαίρι, άρχισε το αντάρτικο.
Σιγά
- σιγά όμως οι λιγοστοί στην αρχή έγιναν πολλοί και με τον καιρό
γέμισαν από αντάρτες τα βουνά του ανατολικού και δυτικού Πόντου.
Θόδωρος Κουρτίδης |
Αναμφίβολα
το μεγαλύτερο βάρος της ένοπλης αντίστασης το σήκωσε ο δυτικός Πόντος.
Πλήθος οι αντάρτες από τη Σαμψούντα, την Πάφρα, καθώς και τις άλλες
πόλεις ανατολικότερα, συγκρότησαν πολυάριθμα τμήματα το καθένα με τον
αρχηγό του.
Και
εδώ είναι το τρωτό σημείο, που δεν υπήρχε συντονισμός κοινής δράσεως με
κοινό αρχηγό και γενικό αρχηγείο. Όσο λοιπόν οι Έλληνες αντάρτες
έβλεπαν και μάθαιναν για τους θανάσιμους εκτοπισμούς και τις σφαγές
των ομοφύλων και ομοδόξων τους, τόσο έβραζε
η ψυχή τους για εκδίκηση και έκαναν τολμηρές εξορμήσεις πότε στα
τουρκικά χωριά, τα οποία λεηλατούσαν και τα έβαζαν φωτιά, ενώ παράλληλα
ξεκινούσαν να συναντήσουν τους Τσέτες, τους Τζανταρμάδες ή τον τουρκικό
στρατό.
Μαζί με τους αντάρτες ζούσαν αναγκαστικά
και τα γυναικόπαιδα τους, τα οποία τα έπαιρναν μαζί τους στις απάτητες
βουνοκορφές για να γλιτώσουν απ' τη σφαγή. Τα εξασφάλιζαν στα λημέρια
τους, όταν έκαναν τις εξορμήσεις τους, για να προμηθευτούν τρόφιμα.
Εκεί
σε περιοχές δυσκολοπάτητες, με αρχηγούς σαν το γενικό αρχηγό Ιστίλ αγά
από το Κιοβτσέ - Πουνάρ, Καπετάν Ευκλείδη από τη Σάντα, Ταχτσή Παπάς
(ΠαπαΧαράλαμπο) από το Τσιγκίρ, τον Βασίλ Ουστά και Αγαθοκλή
Παπαδόπουλο από το Τσιγκίρ, Καρά Τολμά και Κιβράκ Κιόι, Τιμίτ Ουστά από
τη Γιαρίμτσα, Καρά Λαζίκ από το Πο χτσά - Αρμούτ, Θεόδωρο Κούρτογλου
από τη Αγιάχ - Λαλάν, Βασίλειο Ασλανίδη από το Κιρέζ - Τεπέ, Καρά Ιστίλ
από το Κουσλού - Κιόι, Ανέστη από Τσαμ - Αλάν, Ντελή Λάζαρο Παπαδόπουλο
από την Έρπαα και πολλούς άλλους επώνυμους και ανώνυμους, δίνονταν
μάχες, άγριες, πεισματικές, παράξενες και φαρμακερές, γιατί, ενώ
κροτάλιζαν τα πολυβόλα και βροντούσαν τα κανόνια και ενώ οι άνδρες,
κολλημένοι πάνω στα βράχια τους, ένα με τις πέτρες για να μη δώσουν
στόχο, σημάδευαν και έριχναν στο ψαχνό, λίγο παραπίσω χιλιάδες
γυναικόπαιδα, μακρύτερα κάπως από το πεδίο της μάχης συνωστίζονταν με
τους παπάδες τους και προσεύχονταν κάνοντας παρακλήσεις στην Υπεραγία
Θεοτόκο, να μην πάθουν τίποτε οι πολέμαρχοι προστάτες τους.
Καπετάν Ευκλείδης |
Έστειλε
κατ' επάνω τους ακόμα και τον κουτσό της Κερασούντος Τοπάλ Οσμάν με
τις συμμορίες του από Τουρκολαζούς, που όμως δεν κατόρθωσε και αυτός
τίποτα παρά τις καυχησιολογίες του ότι θα τους καθυποτάξει. Κατόπιν ο
Κεμάλ έστειλε τακτικό στρατό, οπότε δόθηκαν πολλές μάχες και γράφηκαν
λαμπρές σελίδες δόξας των ελληνικών όπλων.
Μόνο
τμηματικά και σκόρπια περισώθηκε το έπος της ένοπλης αντίστασης του
Πόντου κι αυτό στις αναμνήσεις των πολεμιστών και στις σελίδες των
ιστοριών που έγραψαν πόντιοι συγγραφείς.
Το
γεγονός και μόνο ότι ο Κεμάλ, με τους ατάκτους του στην αρχή και τον
τακτικό τουρκικό στρατό του αργότερα, δε μπόρεσε τελικά να υποτάξει τους
ανυπότακτους, που μόνο με τη σύμβαση της ανταλλαγής των πληθυσμών
παράδωσαν τα όπλα και ήλθαν σώοι στην Ελλάδα, δείχνει την έκταση και τη
δύναμη του ανταρτικού αγώνα του Πόντου».
Δημήτρης Παυλίδης
«Πώς και γιατί εματαιώθη η Δημοκρατία του Πόντου»
Αθήνα 1956
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου