ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η λογοτεχνία όλων των λαών έχει πολλά και ωραία λογοτεχνήματα για το παιδί. Η ποντιακή δεν έχει να επιδείξει τίποτε τέτοιο αξιόλογο, εν αντιθέσει έχει πάρα πολλούς στίχους, ευχές και κατάρες για το παιδί.

Τα πολλά παιδιά θεωρούνταν ως αιτία φτώχειας.

Τσ’ έτον π’ εφτώχυνεν; π' είχεν τα παιδία.

Τα πολλά τα παιδία χουζανίαν είν'.

Η τσούνα π' εκουτάβιασεν μαλέζ' κ' έχόρτασεν.

Αλλά και ως αιτία πλούτου:

Τσ' έτον π’ επλούτανεν; π' είχεν τά παιδία.

Έπρεπε δε κανείς να έχει πολλά παιδιά διότι αν είχε ένα μοναχό, ήταν ενδεχόμενο να πεθάνει και να μείνει χωρίς παιδί, αν είχε όμως δύο και του πέθαινε το ένα θα του έμενε ένα, αν δε είχε τρία, ακόμα καλύτερα, διότι το ένα αν έπαιρνε ο θάνατος, το δεύτερο αν πήγαινε σώγαμπρος, θα του έμενε το τρίτο.

Τ’ έναν το παιδίν εν τη θεού.

Ας σα δυο το έναν εν τ' εσόν

 Και ας σά τρία το έναν εν τη χώρας.

Ο Θεός αγαπά τα παιδιά περισσότερο από τους άλλους γι' αυτό: Όταν το χαρτί όπου ήταν γραμμένο το μήνυμα τής άλωσης της Πόλης το έ­φερε ένα πουλί, δεν μπόρεσε να το διαβάσει ούτε κι' αυτός ο πατριάρχης,

Έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι’ αναγνώθει.

Όποιος έχει κορίτσια πρέπει από νωρίς να φροντίσει για την προίκα τους.

Το κορίτσ' θέκον σό κουνίν και το τσεΐζ σό σαντούχ.

Ούτε ο γαμπρός μπορεί να αντικαταστήσει το παιδί, ούτε η νύφη τη θυγατέρα.

Γαμπρός υιός κι’ ίνεται και νύφε θαγατέρα.

 Ας ούλον το κακόν το παιδίν, κι’ ας ούλον ο καλόν ο γαμπρόν.

 Τα παιδιά έχουν τα προτερήματα και ελαττώματα των γονέων τους:

 Τέρεν την ούγιαν κι' έπαρ το πανίν

 Τέρεν τη μάναν κ' έπαρ το παιδίν.

Όσοι έχουν δύστροπα, δυσανάγωγα παιδιά, αναθεματίζουν εκείνους που παραπονούνται πως δεν έχουν παιδιά.

Ανάθεμα τον που λέει κ' έχω παιδία.

Όταν έχει κάνεις πολλά παιδιά δεν είναι ανάγκη να έχει και χρήματα, το ίδιο κι' όταν έχει κακά παιδιά, γιατί θα το βαραίνουν οι θλίψεις και τα βάσανα.

Έεις καλά παιδία; τα γρόσια ντο θά 'φτάς;

Έεις κακά παιδία; ξάν' τα γρόσια ντο θα 'φτάς άτα.

Το παιδί δεν είναι σε θέση να κρύψει μυστικό, αλλά φανερώνει το σω­στό όπως κι’ ό μεθυσμένος:

Ας σό μωρόν κι’ ας σον μεθυσμένον μαθάντζ την τογρίαν.

Τα παιδιά, όσα και αν είναι, είτε διότι έχουν την ανάγκη τους, είτε διότι παρασύρονται από τις γυναίκες τους, είτε και για άλλους λόγους δεν φρον­τίζουν για τη συντήρηση των γονέων τους:

Είνας μάνα σεράντα παιδία ετράνυνεν,

και σεράντα παιδία είναν μάναν κι' έτέρεσαν.

 Το κακό το παιδί πρώτα τους γονείς του βλάπτει και ζημιώνει:

Τ' απραεμένον το παιδίν τη κυρού και τη μάνας έθε.

 Τα εγγόνια έχουν μεγαλύτερη αγάπη από τα παιδιά:

Τη παιδί μ' το παιδίν, η ψή μ’ και το τσικάρι μ’

Το παιδί δε μπορεί να έχει μόνο χάρες και χαρές, αλλά και ελαττώ­ματα και λύπες.

Παιδίν ας έχομεν και κώλον μ' έχ’

Είναι προτιμότερο να κάνεις τάμα σε άγιο παρά σε παιδί, διότι το τάμα του άγιου μπορείς να το αναβάλεις ή και να μη εκτελέσεις, όχι όμως και του παιδιού.

Άεν τάξον και μωρόν μη τάεις.

Η μάνα καταβάλλει ασυγκρίτως περισσότερες φροντίδες από τον πα­τέρα, γι’ αυτό:

Τα παιδία ας ση μάναν παίρν'νε κατάραν.

Οι γονείς πρέπει να σκέπτονται πόσες υποχρεώσεις έχουν απέναντι των παιδιών τους και να περιορίζουν τα ατομικά τους έξοδα:

Τέρ' το παιδί σ’ και φά' μικρόν βούκαν.

 Δεν πρέπει να παραχαϊδεύει κανείς το παιδί του και να τρέμει από ο­ρατούς και αόρατους κινδύνους, γιατί μεγαλύτερη τότε πιθανότητα έχει να κακοπάθει:

Την μάϊσσαν π' έφοέθεν, παιδίν κ’ έστάθεν άτεν.

Οι γονείς χάρη του παιδιού τους παραβλέπουν πολλές φορές το δικό τους συμφέρον:

Τη παιδί' το χατίρ π’ έτέρεσεν, τ' εκεινού επιδέβεν.

Από μικρά και ασήμαντα ακόμα πράγματα, φαίνεται τι θα γίνει να μωρό:

Το μωρόν ντο κι θα γίνεται ας σό σκατόν έθε φαίνεται.

Το τελευταίο το παιδί έχει μεγαλύτερη αγάπη:

Τ' αποξύσμ' πολλά έγάπ' εχ.

Όταν δεν έχει κανείς μικρό παιδί χαϊδεύει το μεγαλύτερο:

Παιδίν μωρόπον κι είχαμε, τον γέρον ταντανίτσα.

 Η μάνα είναι αναπλήρωτη, τον πατέρα αντικαθιστά ή μάνα:

Το παιδίν άς σήν μάναν όρφανίεται.

Στάθης  Αθανασιάδης (ΓΕΡΟΣΤΑΘΗΣ)